CFOFOD1A1.1 Dinsdag 20 maart
OW1.1/3.1 Voedingsonderzoek
Kennisclip voedingsonderzoek in Vitro / in Vivo
Doelen voedingsonderzoek:
Eerst: voorkomen van deficiëntieziekten (gebrek) zoals scheurbuik.
Nu: Zo lang mogelijk in optimale gezondheid leven en daarbij hoort dan het voorkomen van
welvaartziekten.
Typen onderzoek:
Onderzoek cel/dierniveau→ In Vitro / In Vivo
Onderzoek mens→ Observationeel / Experimenteel
Overview onderzoek→ Review / Meta-analyses (Hoe hoger de bewijskracht)
In vitro: Onderzoek op celniveau
- In het lap
- Celkweek of in vitro modellen
- In in-vitro studies kijkt maar naar de relatie tussen een bepaalde voedingsstof (bijv. anti-
oxidanten) en ziekte (bijv. kanker).
- Uitvoering van celkweek: Kankercellen krijgen antioxidanten toegediend en de onderzoekers
kijken of de kankercellen met groeien stoppen of doodgaan.
Voordelen Nadelen
Levert snel resultaten op. Het positieve verband tussen anti-oxidanten en
kanker gevonden in celkweek kan niet zomaar
vertaald worden naar mensen.
Goedkoop. Een mens bestaat niet uit enkele cellen maar uit
miljarden.
Is goede manier op het
werkingsmechanisme te achterhalen.
In vivo: Onderzoek op dierniveau
- Verband gevonden in vitro studie bevestigen d.m.v. in vivo studie.
- Vooral ratten en konijnen gebruikt
- Voorbeeld: Ratten met kanker krijgen antioxidanten toegediend en de onderzoekers kijken of de
ratten van kanker genezen of dat het kankerproces/cellen in ratten stabiel blijft.
Voordelen Nadelen
Levert snel resultaten op. Geen vertaling naar mensen.
Is het interessant/veilig genoeg om dit EFSA staat negatief tegenover dierenstudies als
onderzoek bij mensen uit te voeren? wetenschappelijk bewijs (dierproeven zoveel
mogelijk beperken en dieren zo min mogelijk
laten lijden).
‘Maatschappelijk acceptabel’.
, Geschikte manier om nieuwe functies van
voedingsstoffen, bijv. vitamines te
onderzoeken.
Kennisclip voedingsonderzoek Observationeel en Experimenteel
Onderzoek cel/dierniveau→ In Vitro / In Vivo
Onderzoek mens→ Observationeel / Experimenteel (bewijskracht van experimenteel onderzoek is
hoger dan van observationeel onderzoek)
Overview onderzoek→ Review / Meta-analyses Hoe hoger de bewijskracht
Observationeel onderzoek:
- Patient-controle onderzoek (=case-control)
Kenmerken:
-Altijd sprake van 2 groepen:
Groep of interest= Onderzoeksgroep (groep met ziekte)
Comparison group= de controle groep (groep zonder de ziekte)
-Gevolg→ Oorzaak: We hebben een ziekte, wat is daar de oorzaak van.
Werking:
Aan de hand van bepaalde vragen ga je terug in de tijd. Je gaat vragen aan beide groepen wat
voor een voedingspatroon zij hadden. Dus wat zei allemaal hebben gegeten.
Dan ga je kijken naar het verschil (in voedingspatroon) tussen de ‘group of interest’ en ‘de
comparison group’. Is er een verband tussen het voedingspatroon en bijv. het ontwikkelen
van dat soort kanker? *Dus onderzoek naar 1 specifieke ziekte.
(Probeer de groepen buiten het verschil ziekte/geen ziekte zoveel mogelijk hetzelfde te
houden (leeftijd, zelfde plek opgegroeid, ong. zelfde leefpatroon etc.)
Voordelen Nadelen
Goedkoop. Recall bias (terugkijken in de tijd,
lastig/schatten)
Levert snel resultaten op. Antwoorden gevoelig voor fouten.
Bij positieve resultaten deze bevestigen in Onderzoek naar invloed van bepaalde
een andere humane studie. voedingsstoffen is niet reëel. Je doet
onderzoek naar voedingspatroon.
, Vinden van geschikte controlegroep.
- Cohortonderzoek (longitudinal)
Oorzaak – Gevolg -Wat is de oorzaak dat iemand ziek wordt.
• Prospectief Cohortonderzoek (=Onderzoek bij een groep mensen die je volgt in de tijd)
‘Group of interest’ en ‘Comparison group. (bijv rokers en niet rokers) Je gaat deze
groepen volgen over tijd (zo lang mogelijk), daarna kijk je naar wat voor een ziektes deze
groepen ontwikkelen.
Beide groepen moeten al die jaren gevolgd worden, gegevens bijhouden. Dan uiteindelijk
vergelijken.
Voordelen Nadelen
Conclusies betrouwbaarder dan bij Een cohort studie duurt langer dan een patient-
patient-controle, want minder controle studie. Kost heel veel tijd.
fouten invullen vragenlijst.
Geeft realistisch voedingspatroon Duurder.
weer.
Geen oorzaak-gevolg relatie aan te tonen, maar
verbanden. Bewijskracht is wat minder hoog.
• Retrospectief cohortonderzoek (= Onderzoek bij groep mensen waarbij je kijkt naar het verleden en
zoekt naar relaties tussen bijv. eetpatronen en bepaalde ziektes).
Hier kijk je terug in de tijd.
Group of interst / Comparison group, kijken naar wat mensen bijv. 10 jaar geleden aten.
Dan kijken naar welke ziektes (dus niet 1 ziekte) deze groepen hebben gekregen, hoe
gezond zijn deze mensen. Kijken naar een verband tussen het voedingspatroon en de
gezondheid van de mensen.
, Voordelen Nadelen
Goedkoop. Recall bias.
Levert snel resultaten op. Antwoorden gevoelig voor fouten.
Bij positieve resultaten deze bevestigen in
andere humane studie.
Experimenteel onderzoek
Er veranderd iets
- Interventieonderzoek (=randomized controlled trail)
Eén grote groep, De ‘Patients’ Die hoeven niks te hebben maar dat kan wel. Dat ligt aan
het onderzoek.
De groep verdeel je in 2 gelijke groepen→ ‘Treatment Group’ en de ‘Control Group’.
Deze groepen ga je volgen over tijd. Je gaat zeggen dat deze groepen iets moeten doen
(bijv. iets moeten eten). De ‘Treatment Group’ drinkt bijv. dagelijks koffie. In hun
levensstijl wordt dus iets veranderd. De ‘Control Group’ drinkt dagelijks cafeïne vrije
koffie.
Kenmerken:
-Randomisatie 2 groepen: Interventie en controlegroep
-Matching: Zelfde kenmerken groepen.
-Open, enkel- of dubbelblind onderzoek.
Open onderzoek: Iedereen weet dat hij of de gewone koffie of de cafeïne vrije koffie
drinkt. De onderzoeker weet dit ook.
Enkelblind onderzoek: Alleen de onderzoeker weet wie welke koffie krijgt. De
‘Treatment Group’ en de ‘Control Group’ weten beide niet welke koffie ze krijgen.
Dubbelblind onderzoek: De onderzoeken en de mensen die meedoen aan het
onderzoek weten niet welke koffie zei krijgen. Een onderzoeker kan namelijk ook
OW1.1/3.1 Voedingsonderzoek
Kennisclip voedingsonderzoek in Vitro / in Vivo
Doelen voedingsonderzoek:
Eerst: voorkomen van deficiëntieziekten (gebrek) zoals scheurbuik.
Nu: Zo lang mogelijk in optimale gezondheid leven en daarbij hoort dan het voorkomen van
welvaartziekten.
Typen onderzoek:
Onderzoek cel/dierniveau→ In Vitro / In Vivo
Onderzoek mens→ Observationeel / Experimenteel
Overview onderzoek→ Review / Meta-analyses (Hoe hoger de bewijskracht)
In vitro: Onderzoek op celniveau
- In het lap
- Celkweek of in vitro modellen
- In in-vitro studies kijkt maar naar de relatie tussen een bepaalde voedingsstof (bijv. anti-
oxidanten) en ziekte (bijv. kanker).
- Uitvoering van celkweek: Kankercellen krijgen antioxidanten toegediend en de onderzoekers
kijken of de kankercellen met groeien stoppen of doodgaan.
Voordelen Nadelen
Levert snel resultaten op. Het positieve verband tussen anti-oxidanten en
kanker gevonden in celkweek kan niet zomaar
vertaald worden naar mensen.
Goedkoop. Een mens bestaat niet uit enkele cellen maar uit
miljarden.
Is goede manier op het
werkingsmechanisme te achterhalen.
In vivo: Onderzoek op dierniveau
- Verband gevonden in vitro studie bevestigen d.m.v. in vivo studie.
- Vooral ratten en konijnen gebruikt
- Voorbeeld: Ratten met kanker krijgen antioxidanten toegediend en de onderzoekers kijken of de
ratten van kanker genezen of dat het kankerproces/cellen in ratten stabiel blijft.
Voordelen Nadelen
Levert snel resultaten op. Geen vertaling naar mensen.
Is het interessant/veilig genoeg om dit EFSA staat negatief tegenover dierenstudies als
onderzoek bij mensen uit te voeren? wetenschappelijk bewijs (dierproeven zoveel
mogelijk beperken en dieren zo min mogelijk
laten lijden).
‘Maatschappelijk acceptabel’.
, Geschikte manier om nieuwe functies van
voedingsstoffen, bijv. vitamines te
onderzoeken.
Kennisclip voedingsonderzoek Observationeel en Experimenteel
Onderzoek cel/dierniveau→ In Vitro / In Vivo
Onderzoek mens→ Observationeel / Experimenteel (bewijskracht van experimenteel onderzoek is
hoger dan van observationeel onderzoek)
Overview onderzoek→ Review / Meta-analyses Hoe hoger de bewijskracht
Observationeel onderzoek:
- Patient-controle onderzoek (=case-control)
Kenmerken:
-Altijd sprake van 2 groepen:
Groep of interest= Onderzoeksgroep (groep met ziekte)
Comparison group= de controle groep (groep zonder de ziekte)
-Gevolg→ Oorzaak: We hebben een ziekte, wat is daar de oorzaak van.
Werking:
Aan de hand van bepaalde vragen ga je terug in de tijd. Je gaat vragen aan beide groepen wat
voor een voedingspatroon zij hadden. Dus wat zei allemaal hebben gegeten.
Dan ga je kijken naar het verschil (in voedingspatroon) tussen de ‘group of interest’ en ‘de
comparison group’. Is er een verband tussen het voedingspatroon en bijv. het ontwikkelen
van dat soort kanker? *Dus onderzoek naar 1 specifieke ziekte.
(Probeer de groepen buiten het verschil ziekte/geen ziekte zoveel mogelijk hetzelfde te
houden (leeftijd, zelfde plek opgegroeid, ong. zelfde leefpatroon etc.)
Voordelen Nadelen
Goedkoop. Recall bias (terugkijken in de tijd,
lastig/schatten)
Levert snel resultaten op. Antwoorden gevoelig voor fouten.
Bij positieve resultaten deze bevestigen in Onderzoek naar invloed van bepaalde
een andere humane studie. voedingsstoffen is niet reëel. Je doet
onderzoek naar voedingspatroon.
, Vinden van geschikte controlegroep.
- Cohortonderzoek (longitudinal)
Oorzaak – Gevolg -Wat is de oorzaak dat iemand ziek wordt.
• Prospectief Cohortonderzoek (=Onderzoek bij een groep mensen die je volgt in de tijd)
‘Group of interest’ en ‘Comparison group. (bijv rokers en niet rokers) Je gaat deze
groepen volgen over tijd (zo lang mogelijk), daarna kijk je naar wat voor een ziektes deze
groepen ontwikkelen.
Beide groepen moeten al die jaren gevolgd worden, gegevens bijhouden. Dan uiteindelijk
vergelijken.
Voordelen Nadelen
Conclusies betrouwbaarder dan bij Een cohort studie duurt langer dan een patient-
patient-controle, want minder controle studie. Kost heel veel tijd.
fouten invullen vragenlijst.
Geeft realistisch voedingspatroon Duurder.
weer.
Geen oorzaak-gevolg relatie aan te tonen, maar
verbanden. Bewijskracht is wat minder hoog.
• Retrospectief cohortonderzoek (= Onderzoek bij groep mensen waarbij je kijkt naar het verleden en
zoekt naar relaties tussen bijv. eetpatronen en bepaalde ziektes).
Hier kijk je terug in de tijd.
Group of interst / Comparison group, kijken naar wat mensen bijv. 10 jaar geleden aten.
Dan kijken naar welke ziektes (dus niet 1 ziekte) deze groepen hebben gekregen, hoe
gezond zijn deze mensen. Kijken naar een verband tussen het voedingspatroon en de
gezondheid van de mensen.
, Voordelen Nadelen
Goedkoop. Recall bias.
Levert snel resultaten op. Antwoorden gevoelig voor fouten.
Bij positieve resultaten deze bevestigen in
andere humane studie.
Experimenteel onderzoek
Er veranderd iets
- Interventieonderzoek (=randomized controlled trail)
Eén grote groep, De ‘Patients’ Die hoeven niks te hebben maar dat kan wel. Dat ligt aan
het onderzoek.
De groep verdeel je in 2 gelijke groepen→ ‘Treatment Group’ en de ‘Control Group’.
Deze groepen ga je volgen over tijd. Je gaat zeggen dat deze groepen iets moeten doen
(bijv. iets moeten eten). De ‘Treatment Group’ drinkt bijv. dagelijks koffie. In hun
levensstijl wordt dus iets veranderd. De ‘Control Group’ drinkt dagelijks cafeïne vrije
koffie.
Kenmerken:
-Randomisatie 2 groepen: Interventie en controlegroep
-Matching: Zelfde kenmerken groepen.
-Open, enkel- of dubbelblind onderzoek.
Open onderzoek: Iedereen weet dat hij of de gewone koffie of de cafeïne vrije koffie
drinkt. De onderzoeker weet dit ook.
Enkelblind onderzoek: Alleen de onderzoeker weet wie welke koffie krijgt. De
‘Treatment Group’ en de ‘Control Group’ weten beide niet welke koffie ze krijgen.
Dubbelblind onderzoek: De onderzoeken en de mensen die meedoen aan het
onderzoek weten niet welke koffie zei krijgen. Een onderzoeker kan namelijk ook
