Vreemdelingenrecht in vogelvlucht
Hoofdstuk 1: Inleiding
Vreemdelingen: Ieder die de Nederlandse nationaliteit niet bezit en niet op grond van een wettelijke
bepaling als Nederlander moet worden behandeld (Molukkers).
Vreemdelingenrecht: Het geheel van regels dat ziet op de toegang en het verblijfsrecht van
vreemdelingen in Nederland.
Unierecht: Het recht van de Europese Unie.
Gemeenschapsonderdanen: Onderdanen van de lidstaten van de Europese Unie die gerechtigd zijn een
andere lidstaat binnen te komen en er te verblijven.
Er zijn vele verschillende bronnen waar onderdelen van het vreemdelingenrecht gevonden kan worden,
zoals:
- Wet arbeid vreemdelingen.
- Wet inburgering buitenland.
- Wet inburgering.
- Regeling verstrekkingen asielzoekers.
- Koppelingswetgeving.
- Rijkswet op het Nederlanderschap.
Het vreemdelingenrecht wordt in Nederland niet slechts door de Nederlandse wetgeving beheerst, maar
ook door internationale verplichtingen die Nederland op zich heeft genomen door verdragen te sluiten
en te ratificeren (“ondertekenen”). De belangrijksten voor het vreemdelingenrecht zijn het unierecht en
mensenrechtenverdragen.
De lidstaten van de Europese Unie, waaronder Nederland, hebben verschillende onderwerpen
overgedragen aan de Unie om er regels over op te stellen. Een voorbeeld van deze onderwerpen is het
vrije verkeer van goederen, diensten en personen. De rechtsorde van de Europese Unie werkt ook in de
verschillende lidstaten.
Er zijn drie categorieën vreemdelingen die rechten op toelating en verblijf aan het unierecht kunnen
ontlenen, namelijk:
1. Unieburgers en hun gezinsleden.
2. Burgers van landen waarmee de Europese Unie associatieverdragen heeft gesloten (bijv. Turkse
burgers).
3. Burgers van derde landen.
Er zijn steeds meer bindende Europese richtlijnen in werking getreden, zoals:
- Een richtlijn met betrekking tot tijdelijke bescherming van ontheemden.
- Een richtlijn over de opvang van asielzoekers.
- Een richtlijn over de erkenning als vluchteling en subsidiaire bescherming.
- Een richtlijn betreffende normen waaraan de asielprocedure aan moet voldoen.
- Een richtlijn inzake gezinshereniging.
- Een richtlijn langdurig ingezetenen (migranten die 5 jaar rechtmatig in Nederland zijn verbleven).
,- Een richtlijn die de voorwaarden voor toelating voor studie regelt.
- Een richtlijn die de voorwaarden voor toelating voor wetenschappelijk onderzoek regelt.
- Een richtlijn die de voorwaarden voor toelating van hoog gekwalificeerde arbeid regelt.
Andere Europese regelgeving houdt onder andere in:
- Regels met betrekking tot toegang (Schengengrenscode).
- Regels met betrekking tot visa voor kort verblijf (Visumcode).
- Regels met betrekking tot terugkeer (terugkeerrichtlijn).
Al deze richtlijnen geven de lidstaten nog altijd wel de ruimte om eigen regels te stellen. Om deze reden
is het Nederlandse vreemdelingenrecht nog altijd van groot belang; de Uniewet regelt niet alles.
Dan zijn er ook nog de mensenrechtenverdragen; verdragen die rechten formuleren ten gunste van
individuen ongeacht hun nationaliteit. Deze verdragen zijn onder andere van belang voor het
vreemdelingenrecht, voornamelijk vanwege het verbod op refoulement (het terugsturen van iemand
naar een land waar vervolging, marteling of een andere onmenselijke of vernederende bestraffing of
behandeling dreigt).
De belangrijkste verdragen in dit kader zijn:
- Verdrag betreffende de status van Vluchtelingen, Genève (Vluchtelingenverdrag);
- Europees Verdrag tot bescherming van de Rechten van de Mens en de funamentele vrijheden (EVRM);
- Verdrag tegen foltering en andere wrede of onterende behandeling (VN-Antifolterverdrag);
- Internationaal Verdrag inzake Burgerrechten en Politieke Rechten (IVBPR).
Het vreemdelingenrecht kan worden ondeverdeeld in het materiële en het formele
vreemdelingenrecht. Nationale bronnen voor het vreemdelingenrecht zijn:
- Vreemdelingenwet (wet in formele zin)
- Vreemdelingenbesluit (AmvB).
- Voorschrift Vreemdelingen (ministriële regeling).
- Vreemdelingencirculaire (bundeling van beledsregels waarin aangegeven wordt hoe de regelgeving
omtrent het vreemdelingenrecht uitgelegd en toegepast dient te worden).
Ook is de Awb van belang, gezien het vreemdelingenrecht betrekking heeft op de relatie tussen
overheid en burger.
De hiërarchische piramide van het Nederlandse recht:
1. Verdragen en besluiten van een volkenrechtelijke organisatie.
2. Grondwet.
3. Wet in formele zin.
4. Algemene Maatregel van Bestuur.
5. Ministriële regeling.
Een vreemdeling die een vergunning voor verblijf wil in Nederland, moet een aanvraag hiervoor
indienen. Hierop komt dan een beschikking. Deze beschikking heeft een of meerdere rechtsgevolgen.
De ontvanger van de beschikking kan bezwaar maken tegen de beschikking of administratief beroep
indienen. Mocht dit ook afgewezen worden, kan de betrokkene zich wenden tot een onafhankelijke
, rechter. De rechtspraak op het gebied van vreemdelingenrecht is opgedragen aan de
Vreemdelingenkamer van de Rechtbank Den Haag. De beroepsrechter in vreemdelingenzaken is de
Afdeling Bestuursrechtspraak van de Raad van State. De rechtsgevolgen van de beschikking kunnen
worden opgeschort in afwachting van de beslissing op het bezwaar of het beroep, dit heet een
schorsende werking. Wanneer dit er niet is, kan er een voorlopige voorziening aangevraagd worden bij
de voorzieningenrechter. Wanneer de voorzieningenrechter van mening is dat het bezwaar of beroep
niet meer onderzoek nodig heeft, kan deze rechter ook al uitspraak doen in de hoofdzaak. Dit heet
kortsluiten, maar is niet gebruikelijk.
In het kader van de Vreemdelingenwet is de minister van Veiligheid en Justitie degene die bevoegd is
om beslissingen te nemen. Dit geldt ook voor beslissingen op grond van de Rijkswet op het
Nederlanderschap. In de praktijk worden deze beslissingen genomen door medewerkers van de IND.
Hoofdstuk 1: Inleiding
Vreemdelingen: Ieder die de Nederlandse nationaliteit niet bezit en niet op grond van een wettelijke
bepaling als Nederlander moet worden behandeld (Molukkers).
Vreemdelingenrecht: Het geheel van regels dat ziet op de toegang en het verblijfsrecht van
vreemdelingen in Nederland.
Unierecht: Het recht van de Europese Unie.
Gemeenschapsonderdanen: Onderdanen van de lidstaten van de Europese Unie die gerechtigd zijn een
andere lidstaat binnen te komen en er te verblijven.
Er zijn vele verschillende bronnen waar onderdelen van het vreemdelingenrecht gevonden kan worden,
zoals:
- Wet arbeid vreemdelingen.
- Wet inburgering buitenland.
- Wet inburgering.
- Regeling verstrekkingen asielzoekers.
- Koppelingswetgeving.
- Rijkswet op het Nederlanderschap.
Het vreemdelingenrecht wordt in Nederland niet slechts door de Nederlandse wetgeving beheerst, maar
ook door internationale verplichtingen die Nederland op zich heeft genomen door verdragen te sluiten
en te ratificeren (“ondertekenen”). De belangrijksten voor het vreemdelingenrecht zijn het unierecht en
mensenrechtenverdragen.
De lidstaten van de Europese Unie, waaronder Nederland, hebben verschillende onderwerpen
overgedragen aan de Unie om er regels over op te stellen. Een voorbeeld van deze onderwerpen is het
vrije verkeer van goederen, diensten en personen. De rechtsorde van de Europese Unie werkt ook in de
verschillende lidstaten.
Er zijn drie categorieën vreemdelingen die rechten op toelating en verblijf aan het unierecht kunnen
ontlenen, namelijk:
1. Unieburgers en hun gezinsleden.
2. Burgers van landen waarmee de Europese Unie associatieverdragen heeft gesloten (bijv. Turkse
burgers).
3. Burgers van derde landen.
Er zijn steeds meer bindende Europese richtlijnen in werking getreden, zoals:
- Een richtlijn met betrekking tot tijdelijke bescherming van ontheemden.
- Een richtlijn over de opvang van asielzoekers.
- Een richtlijn over de erkenning als vluchteling en subsidiaire bescherming.
- Een richtlijn betreffende normen waaraan de asielprocedure aan moet voldoen.
- Een richtlijn inzake gezinshereniging.
- Een richtlijn langdurig ingezetenen (migranten die 5 jaar rechtmatig in Nederland zijn verbleven).
,- Een richtlijn die de voorwaarden voor toelating voor studie regelt.
- Een richtlijn die de voorwaarden voor toelating voor wetenschappelijk onderzoek regelt.
- Een richtlijn die de voorwaarden voor toelating van hoog gekwalificeerde arbeid regelt.
Andere Europese regelgeving houdt onder andere in:
- Regels met betrekking tot toegang (Schengengrenscode).
- Regels met betrekking tot visa voor kort verblijf (Visumcode).
- Regels met betrekking tot terugkeer (terugkeerrichtlijn).
Al deze richtlijnen geven de lidstaten nog altijd wel de ruimte om eigen regels te stellen. Om deze reden
is het Nederlandse vreemdelingenrecht nog altijd van groot belang; de Uniewet regelt niet alles.
Dan zijn er ook nog de mensenrechtenverdragen; verdragen die rechten formuleren ten gunste van
individuen ongeacht hun nationaliteit. Deze verdragen zijn onder andere van belang voor het
vreemdelingenrecht, voornamelijk vanwege het verbod op refoulement (het terugsturen van iemand
naar een land waar vervolging, marteling of een andere onmenselijke of vernederende bestraffing of
behandeling dreigt).
De belangrijkste verdragen in dit kader zijn:
- Verdrag betreffende de status van Vluchtelingen, Genève (Vluchtelingenverdrag);
- Europees Verdrag tot bescherming van de Rechten van de Mens en de funamentele vrijheden (EVRM);
- Verdrag tegen foltering en andere wrede of onterende behandeling (VN-Antifolterverdrag);
- Internationaal Verdrag inzake Burgerrechten en Politieke Rechten (IVBPR).
Het vreemdelingenrecht kan worden ondeverdeeld in het materiële en het formele
vreemdelingenrecht. Nationale bronnen voor het vreemdelingenrecht zijn:
- Vreemdelingenwet (wet in formele zin)
- Vreemdelingenbesluit (AmvB).
- Voorschrift Vreemdelingen (ministriële regeling).
- Vreemdelingencirculaire (bundeling van beledsregels waarin aangegeven wordt hoe de regelgeving
omtrent het vreemdelingenrecht uitgelegd en toegepast dient te worden).
Ook is de Awb van belang, gezien het vreemdelingenrecht betrekking heeft op de relatie tussen
overheid en burger.
De hiërarchische piramide van het Nederlandse recht:
1. Verdragen en besluiten van een volkenrechtelijke organisatie.
2. Grondwet.
3. Wet in formele zin.
4. Algemene Maatregel van Bestuur.
5. Ministriële regeling.
Een vreemdeling die een vergunning voor verblijf wil in Nederland, moet een aanvraag hiervoor
indienen. Hierop komt dan een beschikking. Deze beschikking heeft een of meerdere rechtsgevolgen.
De ontvanger van de beschikking kan bezwaar maken tegen de beschikking of administratief beroep
indienen. Mocht dit ook afgewezen worden, kan de betrokkene zich wenden tot een onafhankelijke
, rechter. De rechtspraak op het gebied van vreemdelingenrecht is opgedragen aan de
Vreemdelingenkamer van de Rechtbank Den Haag. De beroepsrechter in vreemdelingenzaken is de
Afdeling Bestuursrechtspraak van de Raad van State. De rechtsgevolgen van de beschikking kunnen
worden opgeschort in afwachting van de beslissing op het bezwaar of het beroep, dit heet een
schorsende werking. Wanneer dit er niet is, kan er een voorlopige voorziening aangevraagd worden bij
de voorzieningenrechter. Wanneer de voorzieningenrechter van mening is dat het bezwaar of beroep
niet meer onderzoek nodig heeft, kan deze rechter ook al uitspraak doen in de hoofdzaak. Dit heet
kortsluiten, maar is niet gebruikelijk.
In het kader van de Vreemdelingenwet is de minister van Veiligheid en Justitie degene die bevoegd is
om beslissingen te nemen. Dit geldt ook voor beslissingen op grond van de Rijkswet op het
Nederlanderschap. In de praktijk worden deze beslissingen genomen door medewerkers van de IND.
