Inleiding in de psychologie
HOOFDSTUK 1
GEEST, GEDRAG EN
PSYCHOLOGISCHE WETENSCHAP
Kernvraag 1.1 Wat is psychologie en wat is het niet?
Kernconcept 1.1
Psychologie is een breed veld, met vele specialismen, maar in wezen is psychologie de
wetenschap van gedrag en geestelijke processen.
1.1.1 Psychologie: het is meer dan je denkt
Drie manieren op psychologie te bedrijven
1. Experimenteel psychologen > Onderzoekspsychologen, bijv. experiment effect van
hyperactiviteit bij suiker op kinderen
2. Docenten psychologie > hbo opleidingen, bijv. toegepaste psychologie of
orthopedagogiek, verpleegkunde of managementopleidingen. Geven op
universiteiten ook les maar ook onderzoek.
3. Toegepaste psychologen > Gebruiken kennis die door experimenteel psychologen is
vergaard om problemen door middel van training op te lossen
Wat doen psychologen?
Arbeids- en organisatiepsychologen
Sportpsychologen
Schoolpsychologen
Klinisch psychologen en counselors
Forensisch psychologen
1.1.2 Psychologie is geen psychiatrie
In het kort, psychiatrie is meer medisch. Ze kijken via een medische invalshoek.
1.1.3 Kritisch nadenken over psychologie en pseudopsychologie
Pseudopsychologie is niet-onderbouwde psychologie, die als wetenschappelijke waarheden
worden gepresenteerd.
,Wat is kritisch denken?
1. Wat is de bron?
Is de gene die de bewering doet een deskundig of samenwerkend met deskundigen?
2. Is de bewering redelijk of extreem?
Selectief zijn, voor buitengewone beweringen buitengewoon bewijs nodig.
3. Wat is het bewijsmateriaal?
Bij afschrikprogramma's wordt vaak Anekdotisch Bewijsmateriaal gebruikt.
(getuigenissen die ervaringen van iemand of enkele personen schetsen, maar ten
onrechte voor wetenschappelijk bewijs worden aangezien)
4. Kan de conclusie zijn beïnvloed door de bias(Bias is een vooroordeel, vervorming of
vertekening van een situatie, meestal op basis van persoonlijke ervaringen en
waarden)?
Emotionele bias is oordelen op basis van gevoelens.
Confirmation bias (bevestigings bias) is dat wat tegen wat je wilt dat waar is negeren
of uitsluiten (kan ook onbewust zijn) en het positieve aannemen. Zo heb je soms ook
niet door dat een politicus zichzelf tegenspreekt.
5. Worden veelvoorkomende denkfouten vermeden?
Bijvoorbeeld denken dat gezond verstand een vervangend middel is van
wetenschappelijk bewijs.
6. Zijn voor het oplossen van het probleem verschillende invalshoeken nodig?
Bijvoorbeeld niet alleen misdaad bestrijden met hogere straffen, maar ook kijken
naar leren, sociale invloed of persoonlijkheden.
, Kernvraag 1.2 Wat zijn de zes belangrijkste perspectieven van de psychologie?
Kernconcept 2.1
Zes belangrijke perspectieven domineren het snel veranderende veld van de moderne
psychologie: het biologische, cognitieve, behavioristische, whole-person-, ontwikkelings- en
socioculturele perspectief. Alle kwamen ze voort uit radicaal nieuwe ideeën over geest en
gedrag.
1.2.1 Scheiding van lichaam en geest en het moderne biologische perspectief
René Descartes (17e eeuw) (ratio, filosofie, denken enigste middel van wetenschap) leidde
tot moderne psychologie. Scheiding tussen lichaam en geest. Kon het geestelijke deel
negeren om het kerkelijk te houden. Waarnemingen, ervaringen en experimenten zijn alleen
de ware bronnen van kennis.
Kritiek van empiristen, die zien waarnemingen, ervaringen en experimenten als enige ware
bron van kennis. John Locke beweerde dat mens bij geboorte tabula rasa is: onbeschreven
blad, dat door ervaring, leerprocessen en opvoeding persoonlijkheid en vaardigheden (zoals
intelligentie) krijgt.
Het moderne biologische perspectief
Het psychologische perspectief dat de oorzaken van gedrag zoekt in het functioneren van de
genen, de hersenen en het zenuwstelsel en hormoonstelsel.
Geest is een product van de hersenen. Geestelijke komt voort uit lichamelijke
eigenschappen. Oorzaak wordt in zenuwstelsel, het endocriene stelsel (hormoonstelsel) en
de genen onderzocht.
Twee variaties op het biologische schema
Neurowetenschap is het vakgebied dat zich richt op begrip van hoe de hersenen
gedachten, gevoelens, motieven, bewustzijn, herinneringen en andere mentale
processen creëren.
Evolutionaire psychologie (Darwin) is een vrij nieuw specialisme in de psychologie dat
gedrag en mentale processen beschouwt op basis van hun genetische aanpassingen
aan overleving en voortplanting. (Denk aan survival of the fittest)
Bijv.: Gif smaakt bitter, kinderen houden niet van bitter.
Natuurlijke selectie: lichamelijke kenmerken veranderen in kenmerking die de besten
voordeel geven in de strijd om het bestaan.
HOOFDSTUK 1
GEEST, GEDRAG EN
PSYCHOLOGISCHE WETENSCHAP
Kernvraag 1.1 Wat is psychologie en wat is het niet?
Kernconcept 1.1
Psychologie is een breed veld, met vele specialismen, maar in wezen is psychologie de
wetenschap van gedrag en geestelijke processen.
1.1.1 Psychologie: het is meer dan je denkt
Drie manieren op psychologie te bedrijven
1. Experimenteel psychologen > Onderzoekspsychologen, bijv. experiment effect van
hyperactiviteit bij suiker op kinderen
2. Docenten psychologie > hbo opleidingen, bijv. toegepaste psychologie of
orthopedagogiek, verpleegkunde of managementopleidingen. Geven op
universiteiten ook les maar ook onderzoek.
3. Toegepaste psychologen > Gebruiken kennis die door experimenteel psychologen is
vergaard om problemen door middel van training op te lossen
Wat doen psychologen?
Arbeids- en organisatiepsychologen
Sportpsychologen
Schoolpsychologen
Klinisch psychologen en counselors
Forensisch psychologen
1.1.2 Psychologie is geen psychiatrie
In het kort, psychiatrie is meer medisch. Ze kijken via een medische invalshoek.
1.1.3 Kritisch nadenken over psychologie en pseudopsychologie
Pseudopsychologie is niet-onderbouwde psychologie, die als wetenschappelijke waarheden
worden gepresenteerd.
,Wat is kritisch denken?
1. Wat is de bron?
Is de gene die de bewering doet een deskundig of samenwerkend met deskundigen?
2. Is de bewering redelijk of extreem?
Selectief zijn, voor buitengewone beweringen buitengewoon bewijs nodig.
3. Wat is het bewijsmateriaal?
Bij afschrikprogramma's wordt vaak Anekdotisch Bewijsmateriaal gebruikt.
(getuigenissen die ervaringen van iemand of enkele personen schetsen, maar ten
onrechte voor wetenschappelijk bewijs worden aangezien)
4. Kan de conclusie zijn beïnvloed door de bias(Bias is een vooroordeel, vervorming of
vertekening van een situatie, meestal op basis van persoonlijke ervaringen en
waarden)?
Emotionele bias is oordelen op basis van gevoelens.
Confirmation bias (bevestigings bias) is dat wat tegen wat je wilt dat waar is negeren
of uitsluiten (kan ook onbewust zijn) en het positieve aannemen. Zo heb je soms ook
niet door dat een politicus zichzelf tegenspreekt.
5. Worden veelvoorkomende denkfouten vermeden?
Bijvoorbeeld denken dat gezond verstand een vervangend middel is van
wetenschappelijk bewijs.
6. Zijn voor het oplossen van het probleem verschillende invalshoeken nodig?
Bijvoorbeeld niet alleen misdaad bestrijden met hogere straffen, maar ook kijken
naar leren, sociale invloed of persoonlijkheden.
, Kernvraag 1.2 Wat zijn de zes belangrijkste perspectieven van de psychologie?
Kernconcept 2.1
Zes belangrijke perspectieven domineren het snel veranderende veld van de moderne
psychologie: het biologische, cognitieve, behavioristische, whole-person-, ontwikkelings- en
socioculturele perspectief. Alle kwamen ze voort uit radicaal nieuwe ideeën over geest en
gedrag.
1.2.1 Scheiding van lichaam en geest en het moderne biologische perspectief
René Descartes (17e eeuw) (ratio, filosofie, denken enigste middel van wetenschap) leidde
tot moderne psychologie. Scheiding tussen lichaam en geest. Kon het geestelijke deel
negeren om het kerkelijk te houden. Waarnemingen, ervaringen en experimenten zijn alleen
de ware bronnen van kennis.
Kritiek van empiristen, die zien waarnemingen, ervaringen en experimenten als enige ware
bron van kennis. John Locke beweerde dat mens bij geboorte tabula rasa is: onbeschreven
blad, dat door ervaring, leerprocessen en opvoeding persoonlijkheid en vaardigheden (zoals
intelligentie) krijgt.
Het moderne biologische perspectief
Het psychologische perspectief dat de oorzaken van gedrag zoekt in het functioneren van de
genen, de hersenen en het zenuwstelsel en hormoonstelsel.
Geest is een product van de hersenen. Geestelijke komt voort uit lichamelijke
eigenschappen. Oorzaak wordt in zenuwstelsel, het endocriene stelsel (hormoonstelsel) en
de genen onderzocht.
Twee variaties op het biologische schema
Neurowetenschap is het vakgebied dat zich richt op begrip van hoe de hersenen
gedachten, gevoelens, motieven, bewustzijn, herinneringen en andere mentale
processen creëren.
Evolutionaire psychologie (Darwin) is een vrij nieuw specialisme in de psychologie dat
gedrag en mentale processen beschouwt op basis van hun genetische aanpassingen
aan overleving en voortplanting. (Denk aan survival of the fittest)
Bijv.: Gif smaakt bitter, kinderen houden niet van bitter.
Natuurlijke selectie: lichamelijke kenmerken veranderen in kenmerking die de besten
voordeel geven in de strijd om het bestaan.
