Samenvatting wetgeving in de langdurige zorg
Hoofdstuk 10
10.1 Uitgangspunten in het gezondheidsrecht
Zelfbeschikkingsrecht: Een patiënt heeft het recht om beslissingen te nemen over een medische
behandeling: wil je worden behandeld, welke behandeling wil je, wil je worden geïnformeerd?
- Je geeft toestemming voor het behandelen en kan stoppen of vervolgen met de behandeling
wanneer jij dat wil.
Via een wilsverklaring stel je dit op.
Er zijn twee soorten grondrechten van toepassing binnen het gezondheidsrecht:
1. Individuele grondrechten
2. Sociale grondrechten
1. Individuele grondrechten: het zelfbeschikkingsrecht
- Recht op bescherming persoonlijke levenssfeer.
Dit recht slaat op het feit dat patiënten in de zorg recht hebben op bescherming van hun
persoonlijke levenssfeer -> daarom hebben wij geheimhoudingsplicht.
- Recht op onaantastbaarheid van het lichaam.
Er mag geen behandeling of onderzoek plaatsvinden als jij dit niet wil.
Voor beiden geldt; tenzij bij wet te stellen beperkingen -> Het recht mag worden geschonden
in bepaalde situaties.
- Dat houdt bijvoorbeeld in dat als jij hulp nodig hebt door een verzorgende, de
verpleegster je dus wél aan mag raken om medicijnen toe te dienen.
- Gedwongen opname of dwangbehandeling
- Als er een ernstige situatie is, mag je het beroepsgeheim negeren en dit met mensen
bespreken om actie te ondernemen.
2. Sociale grondrechten
- De overheid treft maatregelen ter bevordering van de volksgezondheid
Dit is het recht op gezondheidszorg.
Het is de taak van de overheid om de gezondheidszorg te organiseren; dit is de zorgplicht
van de overheid.
Voorbeeld: wachtlijsten, waarbij sommige mensen de behandeling niet halen. De taak
van de overheid is om dit te organiseren door mensen zo min mogelijk te laten wachten.
Dit recht is óók een instructienorm, omdat de overheid moet zorgen voor een georganiseerde
gezondheidszorg. Daarbij is het van belang dat zij toegankelijkheid bieden door wachtlijsten kort te
houden, maar ook om de kwaliteit hoog te houden. Zij moeten deze inspanning doen en hebben een
inspanningsverplichting.
1
,Samenvattend: De individuele rechten zijn voor patiënten die te maken hebben met de
gezondheidszorg; zij kunnen zich hierop beroepen. De sociale grondrechten is voor deze patiënten
om ervoor te zorgen dat zij zich kunnen beroepen op dit recht aan de hand van een goed
georganiseerde zorg.
Zorgplicht overheid:
1. Toegankelijkheid
- Problemen: wachtlijsten, kosten, vergrijzing, voortgang techniek
- Basisverzekering, stimuleren concurrentie
In Nederland streven wij ernaar om iedereen goede zorg te bieden; dat zorgt wel voor wachtlijsten,
hoge kosten in de zorg, etc. Dit maakt de zorg voor iedereen toegankelijk als je dit vergelijkt met de
zorg in de VS, ondanks de wachtlijsten.
Toegankelijkheid binnen Nederland:
- De basisverzekering moet iedereen in Nederland verplicht afsluiten, waarbij eenieder
ook wordt aangenomen, ondanks ziekte.
- Een aanvullende verzekering is niet verplicht en verzekeraars mogen deze mensen ook
weigeren, ondanks ziekte.
2. Kwaliteit: Wet BIG
Wet BIG -> bewaakt de kwaliteit van een beroep en beschermt tegen ondeskundig handelen.
De wet noemt verschillende handelingen die enkel mogen worden uitgevoerd door
beroepsoefenaren die daartoe bevoegd zijn: voorbehouden handelingen.
- Verloskundige, verpleegkundige, heelkundig handelen, narcose, kunstmatige inseminatie.
Een pleister plakken mag iedereen doen bij wijze van, maar een hartoperatie niet.
Titelbescherming: beroepen zijn geregistreerd in het BIG register
- Indien deskundig en gekwalificeerd (opleiding), afgelopen twee jaar actief bent in de
sector en doet aan bijscholing
- Artsen, verpleegkundigen, psychologen, apothekers
- Via BIG-nummer
Het beroep sociaal werker is niet beschermd.
Met de wet BIG val je onder het tuchtrecht.
Rechtspositie van de patiënt:
WGBO: de wet op de geneeskundige behandelovereenkomst
Deze wet regelt de relatie tussen patiënt en zorgaanbieder via een instelling, ziekenhuis
of individuele zorg. Er ontstaat dan een geneeskundige behandelingsovereenkomst,
waarbij iemand wordt behandeld, er advies wordt gegeven, diagnose stellen en
verrichten onderzoek.
Dit is voor patiënten die een vrijwillige opname hebben, omdat zij bijvoorbeeld een
hartoperatie ondergaan.
2
, Let op: deze wet is geen ‘’eigen wet’’, maar is onderdeel van een andere wet: het
burgerlijk wetboek
In de WGBO zijn rechten en plichten vastgesteld van de patiënt: patiënten rechten. Dit zijn rechten
voor inzage in het dossier of toestemming voor een behandeling.
- BOPZ (inmiddels is hier een nieuwe wet voor: wet zorg en dwang. Zie hiervoor HC 2)
Dit is voor mensen die een gedwongen opname hebben.
De gezondheidszorg:
Er is hierbij een driehoeksverhouding:
1. Client
2. Instelling (ziekenhuis)
3. Professional
Geneeskundige behandelingsovereenkomst.
Patiënten rechten
Instelling
-Client Inspanningsverplichting
Wanprestatie
Risicoaansprakelijkheid
Onrechtmatige daad Centrale risicoaansprakelijkheid Klachtprocedures
Strafrecht Arbeidsovereenkomst
Wettelijke klachtrecht inspectie
Professionele standaard Professional
Tuchtrecht
Tuchtrecht ogv wet BIG
10.2 Patiënten rechten in de WGBO
WGBO:
De GBO is dus de geneeskundige behandelovereenkomst
De WGBO is de wet geneeskundige behandelovereenkomst
WGBO staat voor;
- Behandelovereenkomst (GBO). Dit is de overeenkomst tussen de patiënt en zorgverlener,
zoals dit recent is beschreven. Als zorgverlener heb je de plicht om de patiënt te helpen
als hij of zij hierom vraagt: Piet Jan komt bij jou op de polikliniek voor hartklachten. Je
moet hem helpen.
- Extra rechten en verplichtingen (patiënten rechten)
Deze rechten heb je automatisch als je een afspraak hebt in het ziekenhuis, met een
instelling of hulpverlener
3
Hoofdstuk 10
10.1 Uitgangspunten in het gezondheidsrecht
Zelfbeschikkingsrecht: Een patiënt heeft het recht om beslissingen te nemen over een medische
behandeling: wil je worden behandeld, welke behandeling wil je, wil je worden geïnformeerd?
- Je geeft toestemming voor het behandelen en kan stoppen of vervolgen met de behandeling
wanneer jij dat wil.
Via een wilsverklaring stel je dit op.
Er zijn twee soorten grondrechten van toepassing binnen het gezondheidsrecht:
1. Individuele grondrechten
2. Sociale grondrechten
1. Individuele grondrechten: het zelfbeschikkingsrecht
- Recht op bescherming persoonlijke levenssfeer.
Dit recht slaat op het feit dat patiënten in de zorg recht hebben op bescherming van hun
persoonlijke levenssfeer -> daarom hebben wij geheimhoudingsplicht.
- Recht op onaantastbaarheid van het lichaam.
Er mag geen behandeling of onderzoek plaatsvinden als jij dit niet wil.
Voor beiden geldt; tenzij bij wet te stellen beperkingen -> Het recht mag worden geschonden
in bepaalde situaties.
- Dat houdt bijvoorbeeld in dat als jij hulp nodig hebt door een verzorgende, de
verpleegster je dus wél aan mag raken om medicijnen toe te dienen.
- Gedwongen opname of dwangbehandeling
- Als er een ernstige situatie is, mag je het beroepsgeheim negeren en dit met mensen
bespreken om actie te ondernemen.
2. Sociale grondrechten
- De overheid treft maatregelen ter bevordering van de volksgezondheid
Dit is het recht op gezondheidszorg.
Het is de taak van de overheid om de gezondheidszorg te organiseren; dit is de zorgplicht
van de overheid.
Voorbeeld: wachtlijsten, waarbij sommige mensen de behandeling niet halen. De taak
van de overheid is om dit te organiseren door mensen zo min mogelijk te laten wachten.
Dit recht is óók een instructienorm, omdat de overheid moet zorgen voor een georganiseerde
gezondheidszorg. Daarbij is het van belang dat zij toegankelijkheid bieden door wachtlijsten kort te
houden, maar ook om de kwaliteit hoog te houden. Zij moeten deze inspanning doen en hebben een
inspanningsverplichting.
1
,Samenvattend: De individuele rechten zijn voor patiënten die te maken hebben met de
gezondheidszorg; zij kunnen zich hierop beroepen. De sociale grondrechten is voor deze patiënten
om ervoor te zorgen dat zij zich kunnen beroepen op dit recht aan de hand van een goed
georganiseerde zorg.
Zorgplicht overheid:
1. Toegankelijkheid
- Problemen: wachtlijsten, kosten, vergrijzing, voortgang techniek
- Basisverzekering, stimuleren concurrentie
In Nederland streven wij ernaar om iedereen goede zorg te bieden; dat zorgt wel voor wachtlijsten,
hoge kosten in de zorg, etc. Dit maakt de zorg voor iedereen toegankelijk als je dit vergelijkt met de
zorg in de VS, ondanks de wachtlijsten.
Toegankelijkheid binnen Nederland:
- De basisverzekering moet iedereen in Nederland verplicht afsluiten, waarbij eenieder
ook wordt aangenomen, ondanks ziekte.
- Een aanvullende verzekering is niet verplicht en verzekeraars mogen deze mensen ook
weigeren, ondanks ziekte.
2. Kwaliteit: Wet BIG
Wet BIG -> bewaakt de kwaliteit van een beroep en beschermt tegen ondeskundig handelen.
De wet noemt verschillende handelingen die enkel mogen worden uitgevoerd door
beroepsoefenaren die daartoe bevoegd zijn: voorbehouden handelingen.
- Verloskundige, verpleegkundige, heelkundig handelen, narcose, kunstmatige inseminatie.
Een pleister plakken mag iedereen doen bij wijze van, maar een hartoperatie niet.
Titelbescherming: beroepen zijn geregistreerd in het BIG register
- Indien deskundig en gekwalificeerd (opleiding), afgelopen twee jaar actief bent in de
sector en doet aan bijscholing
- Artsen, verpleegkundigen, psychologen, apothekers
- Via BIG-nummer
Het beroep sociaal werker is niet beschermd.
Met de wet BIG val je onder het tuchtrecht.
Rechtspositie van de patiënt:
WGBO: de wet op de geneeskundige behandelovereenkomst
Deze wet regelt de relatie tussen patiënt en zorgaanbieder via een instelling, ziekenhuis
of individuele zorg. Er ontstaat dan een geneeskundige behandelingsovereenkomst,
waarbij iemand wordt behandeld, er advies wordt gegeven, diagnose stellen en
verrichten onderzoek.
Dit is voor patiënten die een vrijwillige opname hebben, omdat zij bijvoorbeeld een
hartoperatie ondergaan.
2
, Let op: deze wet is geen ‘’eigen wet’’, maar is onderdeel van een andere wet: het
burgerlijk wetboek
In de WGBO zijn rechten en plichten vastgesteld van de patiënt: patiënten rechten. Dit zijn rechten
voor inzage in het dossier of toestemming voor een behandeling.
- BOPZ (inmiddels is hier een nieuwe wet voor: wet zorg en dwang. Zie hiervoor HC 2)
Dit is voor mensen die een gedwongen opname hebben.
De gezondheidszorg:
Er is hierbij een driehoeksverhouding:
1. Client
2. Instelling (ziekenhuis)
3. Professional
Geneeskundige behandelingsovereenkomst.
Patiënten rechten
Instelling
-Client Inspanningsverplichting
Wanprestatie
Risicoaansprakelijkheid
Onrechtmatige daad Centrale risicoaansprakelijkheid Klachtprocedures
Strafrecht Arbeidsovereenkomst
Wettelijke klachtrecht inspectie
Professionele standaard Professional
Tuchtrecht
Tuchtrecht ogv wet BIG
10.2 Patiënten rechten in de WGBO
WGBO:
De GBO is dus de geneeskundige behandelovereenkomst
De WGBO is de wet geneeskundige behandelovereenkomst
WGBO staat voor;
- Behandelovereenkomst (GBO). Dit is de overeenkomst tussen de patiënt en zorgverlener,
zoals dit recent is beschreven. Als zorgverlener heb je de plicht om de patiënt te helpen
als hij of zij hierom vraagt: Piet Jan komt bij jou op de polikliniek voor hartklachten. Je
moet hem helpen.
- Extra rechten en verplichtingen (patiënten rechten)
Deze rechten heb je automatisch als je een afspraak hebt in het ziekenhuis, met een
instelling of hulpverlener
3
