Samenvatting Taaldidactiek H1 en H2

Samenvatting ‘Taaldidactiek’


1.1.2 Begrijpend lezen / informatieverwerking
Voor de jaren ’90: methodes begrijpend lezen worden qua inhoud gericht op het beantwoorden van
vragen.
Vanaf de jaren ’90: revolutie  leerlingen leren strategieën waarmee ze de tekst lezen.

Goede lezer (parachutist)
Hoog vanuit de lucht bekijkt hij het landschap onder hem.
Eerst leesdoel bepalen  kijken naar volledige tekst  a.d.h.v. titel vaststellen waar de tekst over
gaat en voorkennis activeren  inzoomen op tekst (paar zinnen lezen en bepalen wat voor tekst het
is en past het tempo en manier van lezen aan)  verbanden leggen tussen woorden en zinnen 
hoofdgedachte  samenvatting maken en tekst beoordelen.

Zwakke lezer (bergbeklimmer)
Begint bij regel 1 met lezen  na paar regels nog geen beeld waar de tekst over gaat of om welke
tekstsoort het gaat  verder lezen  verbanden proberen te leggen (kost veel energie en leidt niet
tot begrip)  leesmotivatie loopt af  weg naar de top lijkt nog langer.

Leesstrategieën middenbouw
Leerlingen lezen eenvoudige teksten die informatief, verhalend, directief, beschouwend en
argumentatief zijn en voeren deze uit:
1. Thema bepalen en voorkennis activeren
2. Verwijswoorden koppelen aan antecedenten
3. Oplossen van moeilijke zin(nen)
4. Volgende informatie in tekst voorspellen
5. Informatie uit tekst afleiden
6. Verschillende soorten onderscheiden
7. Structuur van verhalende teksten herkennen

Leesstrategieën bovenbouw
Leerlingen lezen minder eenvoudige teksten die verhalend, informatief, directief, beschouwend of
argumentatief zijn.
8. Zoeken, selecteren, verwerken op doelbewuste en efficiënte manier van informatie uit
verschillende bronnen.
9. Betekenisrelaties zinnen/alinea’s, herkennen inconsistenties.
10. Zelf vragen stellen tijdens lezen.
11. Bepalen van de hoofdgedachte en samenvatting maken.
12. Herkennen structuur van verschillende soorten teksten.
13. Plannen, sturen, bewaken en controleren eigen leesgedrag.
14. Teksten beoordelen op hun waarde

De methodes vanaf de jaren ’90 voldeden niet aan de verwachtingen. Het leesbegrip en motivatie
namen niet toe. Welke redenen zijn daarvoor?
 Strategieën lijken de doelen van de lessen te worden, i.p.v. een hulpmiddel.
 Het aantal strategieën is te groot.
 Ontwikkelaars vergaten wat het maakt dat leerlingen gemotiveerd een tekst lezen, de tekst
moet de leerlingen aanspreken, en niet alleen bij de strategie passen.

,  Strategieën worden alleen toegepast bij begrijpend lezen, niet bij bijv. geschiedenis.
 Veel leerkrachten sloegen het modelling over, terwijl veel leerlingen daarvan leren.
 Leerlingen leren het best om betekenis aan een tekst toe te kennen, door in gesprek
daarover te gaan. Maar zodra de strategie was aangeleerd, gingen ze zelfstandig werken.
 Als er niet wordt voldaan aan de voorwaarden (goede technische leesvaardigheid en grote
leeswoordenschat) is de vraag of oefenen van strategieën zin heeft.
 Groep 4 is te jong. Beter is groep 6 om te beginnen, het technisch lezen is daar beter
ontwikkeld.

Welke leesstrategieën willen we expliciet aanleren?
Beperkt aantal  methode er bij pakken: welke en hoeveel strategieën. Je kunt de strategieën ook
ontlenen aan de tussendoelen begrijpend lezen. Zo kun je strategieën onderscheiden:
 Wat is mijn leesdoel?
 Wat weet ik al over dit onderwerp?
 Waar denk ik dat de tekst (verder) over gaat?
 Wat doe ik met moeilijke woorden/zinnen?
 Wat is de inhoud van de tekst?
 Hoe zit de tekst in elkaar?
 Wat is de betekenis van de tekst?
 Wat vind ik van de tekst?

Hoe zorgen we ervoor dat de leesstrategieën ook gebruikt kunnen worden voor andere tekst?
Visualiseren van de strategieën en ervoor zorgen dat leerlingen die altijd tot hun beschikking hebben
(bijv. een poster). Ook belangrijk is dat leerkrachten als model fungeren.

Hoe zorgen we voor een doorlopende leerlijn van groep 1 t/m groep 8?
Begrijpend lezen hangt samen met begrijpend luisteren en vaardigheden die daarop betrekking
hebben. Wanneer de strategieën voor begrijpend lezen duidelijk zijn, kunnen die op een speelse
manier worden aangeboden bij de kleuters en groep 3.

In de bovenbouw wordt ook aandacht besteed aan studerend lezen. Dit is een vorm van begrijpend
lezen waarbij de nadruk ligt op het zoeken van informatie en het eigen maken van informatie zodat
het bruikbaar is voor je doel.
Studerend lezen heeft veel betrekking op het kunnen omgaan in een complexe samenleving en
kunnen omgaan met informatie is een voorwaarde om te kunnen functioneren in een
informatiemaatschappij.
Informatieverwerving en -verwerking komen tot uiting in de tussendoelen begrijpend lezen waar
sprake is van het op een doelbewuste en efficiënte manier zoeken, selecteren en verwerken van
informatie uit verschillende bronnen en kunnen beoordelen van teksten op hun waarde.

1.2.3 Leescultuur
Als je als leerkracht weinig leest, is het de vraag of je aan de leerlingen kunt overbrengen hoe
boeiend, interessant of ontspannend lezen kan zijn.

Bij technisch lezen en begrijpend lezen gaat het niet alleen om de techniek van het lezen of het
toekennen van betekenis, maar ook het plezier hebben in lezen.

Leesbeleving: nadruk ligt op van wie wordt verwacht dat hij/zij enthousiast is voor boeken.
Leesbevordering: leerkrach die leerlingen bevordert tot het lezen.

Scholen hebben een belangrijke socialiserende rol. Als leerkracht moet je dus het goede voorbeeld
geven. Vaak gaat het niet verder dan boekbesprekingen en voorlezen.