, Onderzoek Rijke leeromgeving
2020-2021
Verklaring vormvereisten
Naam student
Studentnummer
Klas DT1B
Onderwijseenheid Werkgroep/onderzoek + pedagogiek
Docent
Datum 25-05-2021
criteria omschrijving Vink aan indien je
bewijsdossier
voldoet aan de eis
Volledigheid Het bewijsdossier bevat bewijzen die de reflectie (claim) x
van de leeruitkomst(en) ondersteunen.
In het bewijsdossier wordt op passende plekken naar
bewijsmaterialen verwezen en het bewijsmateriaal is
geordend
(Alle onderdelen zijn aanwezig)
Omvang De omvang van de kerntekst (onderbouwing en 3720 woorden
verantwoording) bestaat uit maximaal 3000 woorden.
Vermeld hiernaast het aantal woorden.
Transparantie Bewijzen zijn als bijlagen opgenomen en via de x
(bronnen) navigatiebalk te bereiken (koppenstructuur).
Naar gebruikte bronnen is volgens APA-richtlijnen x
verwezen (in tekst en in bronnenlijst).
Structuur Het bewijsdossier is toegankelijk (opbouw en indeling). x
2
,Voorwoord
Voor u ligt mijn onderzoeksverslag ‘Rijke leeromgeving’. In dit onderzoek wordt antwoord
gegeven op de vraag: Hoe kan in groep 1/2B van School een rijke(re) leeromgeving voor het kind
worden gecreëerd? Ik ben eerstejaars Pabo student en het onderzoeksverslag is een opdracht
vanuit de PABO Alkmaar voor de derde periode van leerjaar 1.
Het maken van dit onderzoek ging mij goed af. Ik kan aspecten en kenmerken benoemen van een
rijke leeromgeving en ik weet hoe ik leerlingen moet observeren aan de hand van de Leuvense
betrokkenheidsschaal. Het maken van het observatieschema voor mijn praktijkbegeleider aan de
hand van het theoretisch kader vond ik interessant om te doen. Zeker om te zien welke
handelingen er ook terugkomen in de praktijk. Het schrijven van de probleemstelling vond ik wel
wat lastig. Ik heb veel gehad aan het boek ‘Ontwikkeling door onderzoek’.
Tot slot wil ik de volgende personen bedanken die mij geholpen hebben dit onderzoek te
voltooien:
Naam
25- 05-2021
plaats
3
,Inhoudsopgave
Verklaring vormvereisten ..............................................................................................................................................1
Voorwoord ............................................................................................................................................................................3
1. Inleiding .......................................................................................................................................................................4
1.1 Probleemstelling ...............................................................................................................................................4
1.2 Doel van het onderzoek ..................................................................................................................................4
1.3 Hoofd- en deelvragen ......................................................................................................................................4
2. Theoretisch kader ....................................................................................................................................................5
2.1 Wanneer kan gesproken worden van een rijke leeromgeving voor het (jonge) kind?........5
2.2 Wat doet een leraar om ervoor te zorgen dat de leeromgeving rijk genoemd kan
worden? ........................................................................................................................................................................6
2.3 Welk spelen/handelen kan bij (jonge) kinderen worden waargenomen als zij in een rijke
leeromgevin leren? ..................................................................................................................................................6
2.4 Samenvatting ......................................................................................................................................................7
3. Onderzoeksmethode ...............................................................................................................................................7
4. Resultaten en analyse .............................................................................................................................................7
4.1 Welke kenmerken van een rijke leeromgeving zijn in groep 1/2B van School
waarneembaar ?........................................................................................................................................................8
4.2 Wat doet de leraar om een rijke leeromgeving in groep 1/2B te bevorderen (of te
realiseren)? .................................................................................................................................................................8
4.3 Welk spelen/handelen is bij kinderen van groep 1/2B van School waarneembaar dat
kan worden geïnterpreteerd als het resultaat van het leren in een rijke omgeving? ..................8
5. Conclusie ......................................................................................................................................................................9
6. Evaluatie.................................................................................................................................................................... 10
Bronnenlijst ....................................................................................................................................................................... 11
Bijlage 1: Checklist peerfeedback ontvangen ...................................................................................................... 13
Bijlage 2: Checklist peerfeedback gegeven ........................................................................................................... 16
Bijlage 3: Tien criteria rijke leeromgeving ........................................................................................................... 19
Bijlage 4: Ontwerp observatieschema praktijkbegeleider............................................................................. 22
Bijlage 5: Uitgevoerde observatieschema praktijkbegeleider...................................................................... 24
Bijlage 6: Ontwerp observatieschema betrokkenheid .................................................................................... 30
Bijlage 7: Uitgevoerde observatieschema betrokkenheid ............................................................................. 31
Bijlage 8: Zoekstrategie ................................................................................................................................................ 34
Bijlage 9: Bewijsdossier leeruitkomsten Onderzoek Rijke leeromgeving .……………………………….35
1. Inleiding
4
, Een rijke leeromgeving is krachtig en betekenisvol voor de leerlingen. Het daagt de leerlingen uit
om op een inspirerende en spelende manier te leren. Dit kan een leraar creëren door
uitnodigende materialen en activiteiten toe te voegen aan de ‘thema’ omgeving, waarbij de
leerlingen de ruimte krijgen voor hun eigen inbreng en om te experimenteren. In deze ‘thema’
omgeving kunnen ze hun creativiteit kwijt (eventueel samen met andere leerlingen).
1.1 Probleemstelling
Wat is het probleem?
Op School is er om de zes tot acht weken een ander thema. In groep 1/2B wordt er in
verschillende hoeken gewerkt/gespeeld. Er zijn duidelijk hoeken gecreëerd in de klas, alleen het
probleem is dat de hoeken vaak niet volledig aan het thema voldoen. Dit heeft als gevolg dat de
leerlingen niet altijd worden uitgenodigd tot spel. De leerlingen zijn regelmatig aan het tekenen,
kleien of spelen met het constructiemateriaal.
Wie heeft een probleem?
Zowel de leerkrachten als de leerlingen. Voor de leerkrachten is het niet altijd even makkelijk om
de hoeken uitdagend te maken met concreet materiaal om dat daar nagenoeg geen geld of
middelen voor zijn. In de klas zitten veel NT2 leerlingen. De groep bestaat uit zeven oudste
leerlingen en 17 jongste, waarvan tien dit schooljaar zijn begonnen. Voor de leerlingen is het
jammer dat de hoeken niet voldoende uitnodigen tot spel.
Wanneer is het een probleem?
Het is een probleem als een leerkracht geen rijke leeromgeving kan creëren voor de leerlingen
en wanneer de leerlingen niet worden uitgenodigd tot spel.
Waar doet het probleem zich voor?
Het probleem doet zich voornamelijk voor in het klaslokaal, maar kan ook bij de leerlingen thuis
zijn.
Hoe is het probleem ontstaan, wat is de aanleiding?
Het probleem is ontstaan door de wisseling van de verschillende leerkrachten op school.
Hierdoor zijn een aantal voorwerpen niet meer beschikbaar. De bezuinigingen op school hebben
er ook voor gezorgd dat niet alle materialen kunnen worden aangeschaft. Voor de leerkrachten
in de onderbouw is het lastig om aan concreet materiaal te komen voor de verschillende
thema’s.
1.2 Doel van het onderzoek
Met het onderzoek weet ik hoe ik een rijke leeromgeving kan creëren in de klas en de leerlingen
kan uitdagen tot spel in de verschillende hoeken.
1.3 Hoofd- en deelvragen
De hoofdvraag van dit onderzoek luidt als volgt:
Hoe kan in groep 1/2B van School een rijke(re) leeromgeving voor het kind worden gecreëerd?
Deelvragen literatuur:
1.Wanneer kan gesproken worden van een rijke leeromgeving voor het (jonge) kind?
2.Wat doet een leraar om ervoor te zorgen dat de leeromgeving rijk genoemd kan worden?
5
2020-2021
Verklaring vormvereisten
Naam student
Studentnummer
Klas DT1B
Onderwijseenheid Werkgroep/onderzoek + pedagogiek
Docent
Datum 25-05-2021
criteria omschrijving Vink aan indien je
bewijsdossier
voldoet aan de eis
Volledigheid Het bewijsdossier bevat bewijzen die de reflectie (claim) x
van de leeruitkomst(en) ondersteunen.
In het bewijsdossier wordt op passende plekken naar
bewijsmaterialen verwezen en het bewijsmateriaal is
geordend
(Alle onderdelen zijn aanwezig)
Omvang De omvang van de kerntekst (onderbouwing en 3720 woorden
verantwoording) bestaat uit maximaal 3000 woorden.
Vermeld hiernaast het aantal woorden.
Transparantie Bewijzen zijn als bijlagen opgenomen en via de x
(bronnen) navigatiebalk te bereiken (koppenstructuur).
Naar gebruikte bronnen is volgens APA-richtlijnen x
verwezen (in tekst en in bronnenlijst).
Structuur Het bewijsdossier is toegankelijk (opbouw en indeling). x
2
,Voorwoord
Voor u ligt mijn onderzoeksverslag ‘Rijke leeromgeving’. In dit onderzoek wordt antwoord
gegeven op de vraag: Hoe kan in groep 1/2B van School een rijke(re) leeromgeving voor het kind
worden gecreëerd? Ik ben eerstejaars Pabo student en het onderzoeksverslag is een opdracht
vanuit de PABO Alkmaar voor de derde periode van leerjaar 1.
Het maken van dit onderzoek ging mij goed af. Ik kan aspecten en kenmerken benoemen van een
rijke leeromgeving en ik weet hoe ik leerlingen moet observeren aan de hand van de Leuvense
betrokkenheidsschaal. Het maken van het observatieschema voor mijn praktijkbegeleider aan de
hand van het theoretisch kader vond ik interessant om te doen. Zeker om te zien welke
handelingen er ook terugkomen in de praktijk. Het schrijven van de probleemstelling vond ik wel
wat lastig. Ik heb veel gehad aan het boek ‘Ontwikkeling door onderzoek’.
Tot slot wil ik de volgende personen bedanken die mij geholpen hebben dit onderzoek te
voltooien:
Naam
25- 05-2021
plaats
3
,Inhoudsopgave
Verklaring vormvereisten ..............................................................................................................................................1
Voorwoord ............................................................................................................................................................................3
1. Inleiding .......................................................................................................................................................................4
1.1 Probleemstelling ...............................................................................................................................................4
1.2 Doel van het onderzoek ..................................................................................................................................4
1.3 Hoofd- en deelvragen ......................................................................................................................................4
2. Theoretisch kader ....................................................................................................................................................5
2.1 Wanneer kan gesproken worden van een rijke leeromgeving voor het (jonge) kind?........5
2.2 Wat doet een leraar om ervoor te zorgen dat de leeromgeving rijk genoemd kan
worden? ........................................................................................................................................................................6
2.3 Welk spelen/handelen kan bij (jonge) kinderen worden waargenomen als zij in een rijke
leeromgevin leren? ..................................................................................................................................................6
2.4 Samenvatting ......................................................................................................................................................7
3. Onderzoeksmethode ...............................................................................................................................................7
4. Resultaten en analyse .............................................................................................................................................7
4.1 Welke kenmerken van een rijke leeromgeving zijn in groep 1/2B van School
waarneembaar ?........................................................................................................................................................8
4.2 Wat doet de leraar om een rijke leeromgeving in groep 1/2B te bevorderen (of te
realiseren)? .................................................................................................................................................................8
4.3 Welk spelen/handelen is bij kinderen van groep 1/2B van School waarneembaar dat
kan worden geïnterpreteerd als het resultaat van het leren in een rijke omgeving? ..................8
5. Conclusie ......................................................................................................................................................................9
6. Evaluatie.................................................................................................................................................................... 10
Bronnenlijst ....................................................................................................................................................................... 11
Bijlage 1: Checklist peerfeedback ontvangen ...................................................................................................... 13
Bijlage 2: Checklist peerfeedback gegeven ........................................................................................................... 16
Bijlage 3: Tien criteria rijke leeromgeving ........................................................................................................... 19
Bijlage 4: Ontwerp observatieschema praktijkbegeleider............................................................................. 22
Bijlage 5: Uitgevoerde observatieschema praktijkbegeleider...................................................................... 24
Bijlage 6: Ontwerp observatieschema betrokkenheid .................................................................................... 30
Bijlage 7: Uitgevoerde observatieschema betrokkenheid ............................................................................. 31
Bijlage 8: Zoekstrategie ................................................................................................................................................ 34
Bijlage 9: Bewijsdossier leeruitkomsten Onderzoek Rijke leeromgeving .……………………………….35
1. Inleiding
4
, Een rijke leeromgeving is krachtig en betekenisvol voor de leerlingen. Het daagt de leerlingen uit
om op een inspirerende en spelende manier te leren. Dit kan een leraar creëren door
uitnodigende materialen en activiteiten toe te voegen aan de ‘thema’ omgeving, waarbij de
leerlingen de ruimte krijgen voor hun eigen inbreng en om te experimenteren. In deze ‘thema’
omgeving kunnen ze hun creativiteit kwijt (eventueel samen met andere leerlingen).
1.1 Probleemstelling
Wat is het probleem?
Op School is er om de zes tot acht weken een ander thema. In groep 1/2B wordt er in
verschillende hoeken gewerkt/gespeeld. Er zijn duidelijk hoeken gecreëerd in de klas, alleen het
probleem is dat de hoeken vaak niet volledig aan het thema voldoen. Dit heeft als gevolg dat de
leerlingen niet altijd worden uitgenodigd tot spel. De leerlingen zijn regelmatig aan het tekenen,
kleien of spelen met het constructiemateriaal.
Wie heeft een probleem?
Zowel de leerkrachten als de leerlingen. Voor de leerkrachten is het niet altijd even makkelijk om
de hoeken uitdagend te maken met concreet materiaal om dat daar nagenoeg geen geld of
middelen voor zijn. In de klas zitten veel NT2 leerlingen. De groep bestaat uit zeven oudste
leerlingen en 17 jongste, waarvan tien dit schooljaar zijn begonnen. Voor de leerlingen is het
jammer dat de hoeken niet voldoende uitnodigen tot spel.
Wanneer is het een probleem?
Het is een probleem als een leerkracht geen rijke leeromgeving kan creëren voor de leerlingen
en wanneer de leerlingen niet worden uitgenodigd tot spel.
Waar doet het probleem zich voor?
Het probleem doet zich voornamelijk voor in het klaslokaal, maar kan ook bij de leerlingen thuis
zijn.
Hoe is het probleem ontstaan, wat is de aanleiding?
Het probleem is ontstaan door de wisseling van de verschillende leerkrachten op school.
Hierdoor zijn een aantal voorwerpen niet meer beschikbaar. De bezuinigingen op school hebben
er ook voor gezorgd dat niet alle materialen kunnen worden aangeschaft. Voor de leerkrachten
in de onderbouw is het lastig om aan concreet materiaal te komen voor de verschillende
thema’s.
1.2 Doel van het onderzoek
Met het onderzoek weet ik hoe ik een rijke leeromgeving kan creëren in de klas en de leerlingen
kan uitdagen tot spel in de verschillende hoeken.
1.3 Hoofd- en deelvragen
De hoofdvraag van dit onderzoek luidt als volgt:
Hoe kan in groep 1/2B van School een rijke(re) leeromgeving voor het kind worden gecreëerd?
Deelvragen literatuur:
1.Wanneer kan gesproken worden van een rijke leeromgeving voor het (jonge) kind?
2.Wat doet een leraar om ervoor te zorgen dat de leeromgeving rijk genoemd kan worden?
5
