Samenvatting gedragswetenschappen
Voorbereiding les 1
Psychologie houd zich bezig met wat mensen doen en waardoor ze doen wat ze doen
Voor het werkcollege dienen de volgende opdrachten gemaakt te worden: 1. Erik, 21 jaar, is nogal
angstig aangelegd. Hij mijdt zoveel als mogelijk sociale aangelegenheden. Op welke wijze zou een
aanhanger van het nature-standpunt zijn gedrag verklaren? En hoe door iemand van het nurture-
standpunt? Wat denk jij zelf? En wat is je standpunt t.a.v. iemand die een ernstig misdrijf heeft
begaan?
Iemand die aanhanger is van het standpunt nature zal zijn gedrag verklaren als volgt: Dit komt voort
uit aanleg. Zijn ouders zullen waarschijnlijk te maken hebben gehad met hetzelfde probleem.
Iemand die aanhanger is van het nurture standpunt zal zijn gedrag verklaren als volgt: Hij is angstig
als gevolg van zijn opvoeding en omgeving. Hij heeft tijdens sociale gelegenheden veel problemen
gehad, waardoor hij nu angstig is en deze situaties vermijd. Hij zal in zijn jeugd veel te maken hebben
gehad met angst door de omgeving
Mijn eigen standpunt van iemand die een misdrijf heeft begaan is dat dit voortkomt vanuit het
nurture gedrag, dit omdat je dit hebt meegemaakt en dat de reden is van de angst die je zal blijven
hebben.
2. Stel: Je komt als verpleegkundige te werken op een oncologie afdeling. Op welke wijze denk je dat
het nuttig kan zijn psychologische kennis te bezitten?
Je zal dit nodig hebben om te weten waar iemand zijn gedrag uit voor komt. Vaak is er een
onderliggende gedachte achter iemand zijn emoties. Bijvoorbeeld iemand die boos is, heeft vaak te
maken met onvrede.
3. Kun je in eigen woorden weergeven wat globaal de verschillende zienswijzen zijn van de
psychologische stromingen in het verklaren van het gedrag van een individu? Werk je antwoorden
kort uit op papier
Nature: Het zit al in die gene, waardoor hij dat gedrag gaat vertonen (aangelegde eigenschappen)
Nurture: De omgeving heeft invloed op het gedrag (mensen om de persoon heen)
De biologische benadering
Gaat uit van de fysionomische= wat je van het gezicht af kan lezen en genetische= erfelijke
bepalingen aspecten (deze gaat dus alleen uit van het lichaam)
De behavioristische benadering
Is gebaseerd op gedrag. Hierbij gaat men er van uit dat gedrag altijd een functie is van zijn gevolgen
(Als iemand bij een bepaald gedrag positief resultaat krijgt, zal hij/zij dit gedrag vaker laten zien)
Cognitieve benadering
Dat iemand vanuit zijn gedachte gedrag vertoont
Psychodynamische benadering
,Hierbij word uitgegaan van een innerlijke wereld die ons denken, gevoelsleven en handelen bepaald
(komt voort uit eigen ervaringen, fantasieën, herinneringen en overtuigingen
Humanistische benadering
Er word gekeken naar subjectieve ervaringen.
Voorbereiding les 2
Het boek
Stroming 1 Psychodynamische benaderingen
Kernbegrippen
- Onderbewuste die deels ons gedrag bepaald
- Driftmodel
- Afweermechanismen
Voorbeelden gedragsproblemen volwassenen:
- Lichamelijke klachten
- Verlatingsangst
- Somberheid
- Agressie
- Angststoornis
Uitgangspunten
1. De oorzaak van gedrag van mensen stamt veelal uit de kindertijd
2. Ervaringen zijn niet goed verwerkt en weggestopt in het onderbewuste
3. Problemen manifesteren zich bij de situatie die onbewust lijken op situaties uit de kindertijd
4. Psychodynamische therapie moet onbewuste informatie boven tafel krijgen
De psychodynamische benaderingen zijn bedacht door Sigmund Freud
De verschillende vormen van psychodynamische therapie hebben een aantal overeenkomsten: Ze
gaan er van uit dat patiënten vaak niet weten waarom ze iets doen, dat onbewuste gevoelens en
wensen een rol spelen, dat ze moeilijke en angstwekkende gevoelens hebben weggestopt of dat ze
er juist door overspoeld worden zonder dat ze begrijpen waar dat vandaan komt of waar het precies
over gaat.
Doel van de therapie: proberen onbewuste en moeilijk te hanteren wensen, motieven, gevoelens en
gedachten bewust te maken en proberen de patiënt te leren ze te hanteren
Ze gaan er van uit dat de problemen voortkomen uit een weggestopt verleden
Voorbeeld: Je bent vroeger achter gelaten door je moeder. Op dit moment heb je een relatie met
een jongen, op sommige momenten geeft hij je hetzelfde gevoel als bij je moeder en ben je bang dat
hij je ook verlaat. Dit levert dan stress en gevoelens op, waarmee je niet kunt omgaan en waar je je
niet van bewust ben. Je uit je gevoelens dan op een rare manier en verbreekt de relatie.
, Overdracht: Het herhalen van vroegere gedragspatronen en problemen bij personen die daar niet
mee te maken hebben.
Affectregulering (mentaliseren): De patiënt leert beangstigende en onbekende gevoelens toe te
laten, ze te benoemen, begrijpen en hanteren.
Conversie stoornis: Lichamelijke uitvalverschijnselen door psychische problemen. (blind, verlamd of
doof)
De theorie van Freud liet zien dat de symptomen verdwenen als patiënten zich emotioneel geladen,
weggedrukte gebeurtenissen herinnerden, en hun spanning konden ontladen.
Freud gebruikte de techniek vrije associatie: Op een tafel liggen en alles te vertellen wat er in iemand
op komt> niets is gek en alles heeft een reden
Vier modellen van wolf
1. Het driftmodel. Dit legt het accent op verdrongen problemen uit de kindertijd die terug te
voeren zijn op seksuele en agressieve driften
2. Heb objectrelatiemodel. Legt de nadruk op de eerste relaties in de vroegere kindertijd en op
de manier waarop deze relaties een deel van onszelf zijn geworden.
3. Het zelfpsychologisch model. Waarbij de aandacht niet uitgaat naar conflicten, maar naar
tekorten. De tekorten uit de kindertijd leien tot een zwak identiteit.
4. Het interactioneel model. Legt de nadruk op problematische conflicten tussen mensen. Er
wordt nagegaan hoe problematische interacties verklaard kunnen worden vanuit een
diepliggend interactieschema in de persoon
Het driftmodel stelt dat de mens wordt voortgedreven door seksuele spanning en agressieve
spanning. De seksuele drift (libido) is gericht op genieten. Het gaat over alles wat gericht is op
genieten (dus ook in de zon liggen). Als we deze drift onderdrukken, worden we gespannen dof
en depressief
Om frustraties te verdragen moet een kind het ego ontwikkelen. Als een kind verwaarloosd
word, leert het niet om met frustraties om te gaan, omdat het dan continue speelt. Het kind
raakt dan overspoeld door emoties die het niet aankan. De ouders hebben als taak om grenzen
te bieden, zodat het kind leert dan de grenzen niet levensbedreigend zijn en zo niet overstuur
raakt bij een tegenslag/afwijzing.
Het superego leert een ideaalbeeld aan, die vaak van de ouders komen. Het superego stuurt ons
van binnen aan. Het zorgt voor bestraffende maatregelen als we onze driften op een
onacceptabele wijze uiten. Deze straffen kunnen uit schuldgevoel, moeheid of depressief
bestaan.
Voorbeeld: Je wilt aan tafel je eten niet op eten. Je ouders worden boos en jij gaat er vol tegen
in, met als gevolg dat je op de trap moet zitten. Je zit op de trap en je krijgt last van een
schuldgevoel > dit word dus vanuit het superego geregeld
Gevolg als superego te streng is: Het geeft geen ruimte om behoeften te bevredigen en je kan te
maken hebben met een verminderde levensenergie
Gevolg als superego ontbreekt: Je kunt je slecht inleven in de beleving en belangen van anderen
De dynamiek tussen es, ego en superego ontwikkelt zich in een aantal fasen in de kindertijd
Voorbereiding les 1
Psychologie houd zich bezig met wat mensen doen en waardoor ze doen wat ze doen
Voor het werkcollege dienen de volgende opdrachten gemaakt te worden: 1. Erik, 21 jaar, is nogal
angstig aangelegd. Hij mijdt zoveel als mogelijk sociale aangelegenheden. Op welke wijze zou een
aanhanger van het nature-standpunt zijn gedrag verklaren? En hoe door iemand van het nurture-
standpunt? Wat denk jij zelf? En wat is je standpunt t.a.v. iemand die een ernstig misdrijf heeft
begaan?
Iemand die aanhanger is van het standpunt nature zal zijn gedrag verklaren als volgt: Dit komt voort
uit aanleg. Zijn ouders zullen waarschijnlijk te maken hebben gehad met hetzelfde probleem.
Iemand die aanhanger is van het nurture standpunt zal zijn gedrag verklaren als volgt: Hij is angstig
als gevolg van zijn opvoeding en omgeving. Hij heeft tijdens sociale gelegenheden veel problemen
gehad, waardoor hij nu angstig is en deze situaties vermijd. Hij zal in zijn jeugd veel te maken hebben
gehad met angst door de omgeving
Mijn eigen standpunt van iemand die een misdrijf heeft begaan is dat dit voortkomt vanuit het
nurture gedrag, dit omdat je dit hebt meegemaakt en dat de reden is van de angst die je zal blijven
hebben.
2. Stel: Je komt als verpleegkundige te werken op een oncologie afdeling. Op welke wijze denk je dat
het nuttig kan zijn psychologische kennis te bezitten?
Je zal dit nodig hebben om te weten waar iemand zijn gedrag uit voor komt. Vaak is er een
onderliggende gedachte achter iemand zijn emoties. Bijvoorbeeld iemand die boos is, heeft vaak te
maken met onvrede.
3. Kun je in eigen woorden weergeven wat globaal de verschillende zienswijzen zijn van de
psychologische stromingen in het verklaren van het gedrag van een individu? Werk je antwoorden
kort uit op papier
Nature: Het zit al in die gene, waardoor hij dat gedrag gaat vertonen (aangelegde eigenschappen)
Nurture: De omgeving heeft invloed op het gedrag (mensen om de persoon heen)
De biologische benadering
Gaat uit van de fysionomische= wat je van het gezicht af kan lezen en genetische= erfelijke
bepalingen aspecten (deze gaat dus alleen uit van het lichaam)
De behavioristische benadering
Is gebaseerd op gedrag. Hierbij gaat men er van uit dat gedrag altijd een functie is van zijn gevolgen
(Als iemand bij een bepaald gedrag positief resultaat krijgt, zal hij/zij dit gedrag vaker laten zien)
Cognitieve benadering
Dat iemand vanuit zijn gedachte gedrag vertoont
Psychodynamische benadering
,Hierbij word uitgegaan van een innerlijke wereld die ons denken, gevoelsleven en handelen bepaald
(komt voort uit eigen ervaringen, fantasieën, herinneringen en overtuigingen
Humanistische benadering
Er word gekeken naar subjectieve ervaringen.
Voorbereiding les 2
Het boek
Stroming 1 Psychodynamische benaderingen
Kernbegrippen
- Onderbewuste die deels ons gedrag bepaald
- Driftmodel
- Afweermechanismen
Voorbeelden gedragsproblemen volwassenen:
- Lichamelijke klachten
- Verlatingsangst
- Somberheid
- Agressie
- Angststoornis
Uitgangspunten
1. De oorzaak van gedrag van mensen stamt veelal uit de kindertijd
2. Ervaringen zijn niet goed verwerkt en weggestopt in het onderbewuste
3. Problemen manifesteren zich bij de situatie die onbewust lijken op situaties uit de kindertijd
4. Psychodynamische therapie moet onbewuste informatie boven tafel krijgen
De psychodynamische benaderingen zijn bedacht door Sigmund Freud
De verschillende vormen van psychodynamische therapie hebben een aantal overeenkomsten: Ze
gaan er van uit dat patiënten vaak niet weten waarom ze iets doen, dat onbewuste gevoelens en
wensen een rol spelen, dat ze moeilijke en angstwekkende gevoelens hebben weggestopt of dat ze
er juist door overspoeld worden zonder dat ze begrijpen waar dat vandaan komt of waar het precies
over gaat.
Doel van de therapie: proberen onbewuste en moeilijk te hanteren wensen, motieven, gevoelens en
gedachten bewust te maken en proberen de patiënt te leren ze te hanteren
Ze gaan er van uit dat de problemen voortkomen uit een weggestopt verleden
Voorbeeld: Je bent vroeger achter gelaten door je moeder. Op dit moment heb je een relatie met
een jongen, op sommige momenten geeft hij je hetzelfde gevoel als bij je moeder en ben je bang dat
hij je ook verlaat. Dit levert dan stress en gevoelens op, waarmee je niet kunt omgaan en waar je je
niet van bewust ben. Je uit je gevoelens dan op een rare manier en verbreekt de relatie.
, Overdracht: Het herhalen van vroegere gedragspatronen en problemen bij personen die daar niet
mee te maken hebben.
Affectregulering (mentaliseren): De patiënt leert beangstigende en onbekende gevoelens toe te
laten, ze te benoemen, begrijpen en hanteren.
Conversie stoornis: Lichamelijke uitvalverschijnselen door psychische problemen. (blind, verlamd of
doof)
De theorie van Freud liet zien dat de symptomen verdwenen als patiënten zich emotioneel geladen,
weggedrukte gebeurtenissen herinnerden, en hun spanning konden ontladen.
Freud gebruikte de techniek vrije associatie: Op een tafel liggen en alles te vertellen wat er in iemand
op komt> niets is gek en alles heeft een reden
Vier modellen van wolf
1. Het driftmodel. Dit legt het accent op verdrongen problemen uit de kindertijd die terug te
voeren zijn op seksuele en agressieve driften
2. Heb objectrelatiemodel. Legt de nadruk op de eerste relaties in de vroegere kindertijd en op
de manier waarop deze relaties een deel van onszelf zijn geworden.
3. Het zelfpsychologisch model. Waarbij de aandacht niet uitgaat naar conflicten, maar naar
tekorten. De tekorten uit de kindertijd leien tot een zwak identiteit.
4. Het interactioneel model. Legt de nadruk op problematische conflicten tussen mensen. Er
wordt nagegaan hoe problematische interacties verklaard kunnen worden vanuit een
diepliggend interactieschema in de persoon
Het driftmodel stelt dat de mens wordt voortgedreven door seksuele spanning en agressieve
spanning. De seksuele drift (libido) is gericht op genieten. Het gaat over alles wat gericht is op
genieten (dus ook in de zon liggen). Als we deze drift onderdrukken, worden we gespannen dof
en depressief
Om frustraties te verdragen moet een kind het ego ontwikkelen. Als een kind verwaarloosd
word, leert het niet om met frustraties om te gaan, omdat het dan continue speelt. Het kind
raakt dan overspoeld door emoties die het niet aankan. De ouders hebben als taak om grenzen
te bieden, zodat het kind leert dan de grenzen niet levensbedreigend zijn en zo niet overstuur
raakt bij een tegenslag/afwijzing.
Het superego leert een ideaalbeeld aan, die vaak van de ouders komen. Het superego stuurt ons
van binnen aan. Het zorgt voor bestraffende maatregelen als we onze driften op een
onacceptabele wijze uiten. Deze straffen kunnen uit schuldgevoel, moeheid of depressief
bestaan.
Voorbeeld: Je wilt aan tafel je eten niet op eten. Je ouders worden boos en jij gaat er vol tegen
in, met als gevolg dat je op de trap moet zitten. Je zit op de trap en je krijgt last van een
schuldgevoel > dit word dus vanuit het superego geregeld
Gevolg als superego te streng is: Het geeft geen ruimte om behoeften te bevredigen en je kan te
maken hebben met een verminderde levensenergie
Gevolg als superego ontbreekt: Je kunt je slecht inleven in de beleving en belangen van anderen
De dynamiek tussen es, ego en superego ontwikkelt zich in een aantal fasen in de kindertijd
