Samenvatting kinderen en jongeren in ontwikkeling

Kinderen & jongeren in ontwikkeling 2020 - 2021




Visieontwikkeling
Inhoud
Visie op ontwikkeling
Moeilijk vooraf vast te leggen wat een kind op een bepaald moment ‘moet’ kunnen

Elk kind ontwikkelt anders, op eigen manier en tempo  diversiteit

Grootste deel ongeveer dezelfde leeftijd dezelfde stappen  zicht krijgen in stappen om gedrag
beter te begrijpen & eigen gedrag af te stemmen

Binnen elke fase ontwikkeling van gemiddelde kind beschreven

In voorziening richten op rijkdom aan diversiteit van ontwikkeling, ontwikkelen in context van
gelijkwaardigheid & respect voor diversiteit

Horizontale samenhang: 1 ontwikkelingsdomein bekijken binnen de verschillende leeftijden

Verticale samenhang: verschillende ontwikkelingen binnen 1 leeftijd

Wat is ontwikkeling?
Ontwikkeling = voortgang, verandering, geleidelijke verandering in gunstige richting

Hoe ontstaat ontwikkeling?
Nature-nurture debat

Nature: vanuit de erfelijke aanleg, datgene waarmee het kind geboren wordt

 Eigenschappen direct waarneembaar of pas waarneembaar naar rijping

Nurture: verschillende invloeden

 Materieel: waar het kind woont
 Biologisch: voedsel, ziekte, ...
 Sociaal: opvoedingsstijl, gezinsstructuur, …
 Emotioneel: (on)gewenst, verwaarlozing, …
 Maatschappelijk: socio-economische omstandigheden

3de factor: zelfbepaling: eigen vrije keuze van de mens

Belang van nature vs. Nurture vs. Zelfbepaling
2 extreme theorieën:

 Nativistische theorie/ aanlegthoerie  ontwikkeling komt van binnenuit tot stand en wordt
bepaald door aanleg
 Milieutheorie/sociologische theorie  ontwikkeling door opvoeding en het milieu

Interactionistische theorie  dynamisch proces aanleg en omgevingsinvloeden elkaar
beïnvloeden

Belang creëren van rijk milieu: zoveel mogelijk kansen krijgen om te ontwikkelen




1

,Kinderen & jongeren in ontwikkeling 2020 - 2021



Zelfbepaling de hoeksteen van de zelfdeterminatietheorie
Motivatie belangrijk om te leren!

Prof. Dr. Edward L. Deci & Prof. Dr. Richard M. Ryan: grondleggers ZDT

ZDT: algemene theorie over het menselijk functioneren

Om volgende processen of situaties beter te begrijpen:

 Wat is de motivatie?  Hoe het enthousiasme
 Hoe stimuleren aanwakkeren?
 Waarom activiteiten onder druk veen
energie vragen

Zo kijkt de zelfdeterminatie-theorie naar groei
Behoeftebevrediging vormt de motor voor de evolutie naar meer innerlijke organisatie en een
meer volwaardig functioneren

Groei manifesteert zich op 3 manieren:

1. Exploratiedrang & nieuwsgierigheid

Activiteiten uitvoeren die nieuwsgierigheid wekken en plezierig zijn: intrinsieke motivatie

Intrinsieke motivatie: goesting om aan de activiteit te beginnen ontstaat in het kind zelf

Belangrijke taak om exploratie- en activiteitendrang ondersteunen en stimuleren

Actief aan slag gaan met ontluikende interesses & af te stemmen op wat kinderen
aanspreekt

Vastberadenheid zorgt voor ontplooiing en welbevinden

Onderwijs & opvoeding basis leggen voor levenslange passie om zich te ontplooien

Samen op ontdekkingstocht gaan

2. Normen & waarden eigen maken
Eigenaar worden van waardenkader
Verboden en geboden geven aan wat ouders belangrijk vinden
3. Ontwikkelen van eigen identiteit
Zelf keuzes maken die betekenisvol & authentiek zijn
Intern kompas bouwen waarop ze kunnen terugvallen bij het maken van keuzes  zorgt
voor stabiliteit en geeft richting
Ontbreken intern kompas: sterk afhankelijk van invloeden van buitenaf

3 basisbehoeften:

1. Autonomie: vrijheid en keuze bij uitvoeren van activiteit
2. Verbondenheid: ervaren van warme en hechte band
3. Competentie: activiteit succesvol uitvoeren

Continue verandering en discontinue verandering binnen de ontwikkeling
Continu proces: beetje bij beetje vooruitgaan

Discontinue: beetje achteruit en beetje vooruit

Beide processen doen zich afwisselend voor


2

,Kinderen & jongeren in ontwikkeling 2020 - 2021




3

, Kinderen & jongeren in ontwikkeling 2020 - 2021



Kritieke of gevoelige periode
Kritische/ gevoelige periode: periode waarin kind bij uitstek vatbaar is voor het leren van
bepaalde vaardigheid

Periode voorbij? Niet meer of met zeer veel moeite slagen om vaardigheid te verwerven

In deze periode zorgen voor bepaalde specifieke omgevingsinvloeden

Vygotsky en de zone van de naaste ontwikkeling
Leren door sociale interactie

Kijken naar wat kind kan leren en niet naar wat het ‘kan’

Klein stapje hoger op de ontwikkelingsladder (zone naaste ontwikkeling)

Indeling in ontwikkelingsdomeinen
Driedeling:

1. Fysieke of lichamelijke ontwikkeling
2. Cognitieve of verstandelijke ontwikkeling
3. Sociaal-emotionele en morele ontwikkeling

Driedeling verder opgesplitst:

 Lichamelijke & motorische ontwikkeling: bewegingen
 Zintuigelijke ontwikkeling
 Cognitieve ontwikkeling: ontwikkeling denken
 Taalontwikkeling
 Sociaal-emotionele ontwikkeling: sociale & emotionele vaardigheden
 Morele ontwikkeling: geweten, wat goed & kwaad is
 Persoonlijkheidsontwikkeling: identiteit
 Zelfsturing: zichzelf helpen, keuzes maken, …
 Seksuele ontwikkeling: leren kennen en verkennen van eigen lichaam en anderen
 Spelontwikkeling: soorten spellen

Vier ervaringsgebieden als leidraad om te kijken en te spreken over ontwikkeling
Nieuwe indeling minder gefocust op afzonderlijke domeinen

Indeling in pedagogisch raamwerk: wat kwaliteitsvolle kinderopvang is

Organisaties een inspanning en engagement leveren om te werken in de lijn van de visie van het
pedagogisch raamwerk

Ik & de ander: sociale, emotionele, identiteit & morele
ontwikkeling

Lichaam & beweging: lichamelijke, zintuigelijke &
motorische ontwikkeling

Communicatie & expressie: taalontwikkeling

Verkennen van de wereld: cognitieve ontwikkeling

Ontwikkelingsdomeinen & leeftijdsfasen niet los van
elkaar


4