1 Zouten in water
► Eigenschappen zouten: vast bij kamertemperatuur; bros; geleiden alleen
stroom in vloeibare/opgeloste toestand. Opgebouwd uit positief en negatief
geladen ionen.
Oplossen en indampen
► Zout oplossen in water -> ionrooster wordt afgebroken; ionbindingen worden
verbroken. Ionen worden vervolgens omringd door watermoleculen.
► De negatief geladen kant van het watermolecuul richt zich naar een positief ion
en de positieve kant naar een negatief ion. De
binding die ontstaat tussen ion en
watermolecuul = ion-dipoolbinding.
► Ionen die omringd zijn door watermoleculen
zijn gehydrateerd: hydratatie.
► Oplossen is geen chemische reactie: er
ontstaat geen nieuwe stof; zout verandert
slechts van fase -> in oplosvergelijking komt
water niet voor.
► Bij indampen van zoutoplossing vindt de omgekeerde reactie plaats. Ionen
raken watermantel kwijt en rangschikken zich in het ionrooster.
Oplosbaarheid van zouten
► Niet alle stoffen lossen even goed op in water (Binas tabel 45A):
- Na+, K+, NH4+ en NO3- zijn altijd goed oplosbaar in water.
- Over het algemeen geldt dat de lading van het negatieve ion de grootste
invloed heeft op de oplosbaarheid van het zout.
- Aantal plekken leeg. Deze zouten bestaan vaak niet doordat de ionen met
elkaar een reactie aangaan.
- Er zijn zouten die met water reageren wanneer ze worden opgelost in water;
vooral oxiden.
- Als maat voor de oplosbaarheid is het aantal mol zout genomen dat oplost in 1L
water.
Reactiviteit van metaaloxiden
► Binas 45A: aantal metaaloxiden = ‘reageert met water’. Reactie die
plaatsvindt, is een reactie tussen het oxide-ion en een watermolecuul. Hierbij
ontstaan 2 hydroxide-ionen. Wanneer natriumoxide wordt opgelost in water,
vindt de volgende chemische reactie plaats:
Na2O(s) + H2O(l) -> 2 Na+ (aq) + 2 OH- (aq)
De ontstane oplossing heeft de triviale naam natronloog.
Kan ook oplosvergelijking zijn: NaOH (s) -> Na+ (aq) + OH- (aq)
► Tabel: triviale namen van de
Triviale naam Chemische samenstelling
oplossingen die ontstaan bij het
Natronloog Oplossing van NaOH in water
oplossen van de andere 3
Kaliloog Oplossing ban KOH in water
reactieve metaaloxiden.
Kalkwater Oplossing van Ca(OH)2 in water
Barietwater Oplossing van Ba(OH)2 in water
, 2 Neerslagreacties
Neerslagreacties
► Als 2 zoutoplossingen bij elkaar gevoegd worden, ontstaat in de oplossing
soms een combinatie van ionen die een slecht oplosbaar zout vormen. Er treedt
dan een neerslagreactie op en er vormt zich een suspensie. De ontstane vaste
stof kan verwijderd worden door de suspensie te filtreren. Residu =
neergeslagen zout. Filtraat = alleen combinaties van ionen die samen goed
oplosbare zouten vormen.
► Sommige zouten en gehydrateerde ionen zijn gekleurd -> gekleurde
neerslagreactie (Binas 65B)
Ionen aantonen
► Neerslagreacties kunnen gebruikt worden om aanwezigheid van ion in een
oplossing te bewijzen: in kraanwater zitten chloride-ionen ->
zilvernitraatoplossing toevoegen -> zilverionen en chloride-ionen vormen slecht
oplosbaar zout -> onderscheiden van demiwater.
Ionen verwijderen
► Neerslagreacties kunnen ook gebruikt worden om kostbare/schadelijke ionen
uit een oplossing te verwijderen: afvalwaterzuiveringsbedrijven verwijderen
d.m.v. oplossing van aluminiumzout (bv. aluminiumchlorideoplossing)
fosfaationen uit het afvalwater. Ontstane neerslag wordt van afvalwater
gescheiden in zgn. bezinktank.
Zouten bereiden
► Neerslagreacties kunnen gebruikt worden bij bereiding van (slecht oplosbare)
zouten die niet op voorraad zijn. 2 geschikte zoutoplossingen kunnen in een
neerslagreactie het gewenste zout vormen. Suspensie wordt vervolgens
gefiltreerd en het residu met demiwater gespoeld en gedroogd. Werken met
natrium- en nitraatzouten om te voorkomen dat een 2 e zout neerslaat.
3 Significante cijfers
Nauwkeurigheid
► Het aantal significante cijfers wordt geteld vanaf het 1 e cijfer dat geen 0 is.
0,01 = 1 significant cijfer; 100 = 3 significante cijfers.
► Laatste significante cijfer heeft bepaalde onzekerheid in zich. Bij aflezen van
waarde tussen maatstreepjes wordt laatste decimaal bv. altijd geschat. Meting
meerdere keren uitvoeren = nauwkeurigheid neemt toe (fout wordt
uitgemiddeld) -> bij kwantitatieve analyse wordt een meting altijd in duplo of
triplo uitgevoerd.
Volumetrisch glaswerk
► Als een waarde nauwkeurig bepaald moet worden, moet je tijdens de bepaling
steeds zo exact mogelijk weten met welk volume je werkt. Afwijking van een paar
procent heeft meteen invloed op het aantal significante cijfers.
► Eigenschappen zouten: vast bij kamertemperatuur; bros; geleiden alleen
stroom in vloeibare/opgeloste toestand. Opgebouwd uit positief en negatief
geladen ionen.
Oplossen en indampen
► Zout oplossen in water -> ionrooster wordt afgebroken; ionbindingen worden
verbroken. Ionen worden vervolgens omringd door watermoleculen.
► De negatief geladen kant van het watermolecuul richt zich naar een positief ion
en de positieve kant naar een negatief ion. De
binding die ontstaat tussen ion en
watermolecuul = ion-dipoolbinding.
► Ionen die omringd zijn door watermoleculen
zijn gehydrateerd: hydratatie.
► Oplossen is geen chemische reactie: er
ontstaat geen nieuwe stof; zout verandert
slechts van fase -> in oplosvergelijking komt
water niet voor.
► Bij indampen van zoutoplossing vindt de omgekeerde reactie plaats. Ionen
raken watermantel kwijt en rangschikken zich in het ionrooster.
Oplosbaarheid van zouten
► Niet alle stoffen lossen even goed op in water (Binas tabel 45A):
- Na+, K+, NH4+ en NO3- zijn altijd goed oplosbaar in water.
- Over het algemeen geldt dat de lading van het negatieve ion de grootste
invloed heeft op de oplosbaarheid van het zout.
- Aantal plekken leeg. Deze zouten bestaan vaak niet doordat de ionen met
elkaar een reactie aangaan.
- Er zijn zouten die met water reageren wanneer ze worden opgelost in water;
vooral oxiden.
- Als maat voor de oplosbaarheid is het aantal mol zout genomen dat oplost in 1L
water.
Reactiviteit van metaaloxiden
► Binas 45A: aantal metaaloxiden = ‘reageert met water’. Reactie die
plaatsvindt, is een reactie tussen het oxide-ion en een watermolecuul. Hierbij
ontstaan 2 hydroxide-ionen. Wanneer natriumoxide wordt opgelost in water,
vindt de volgende chemische reactie plaats:
Na2O(s) + H2O(l) -> 2 Na+ (aq) + 2 OH- (aq)
De ontstane oplossing heeft de triviale naam natronloog.
Kan ook oplosvergelijking zijn: NaOH (s) -> Na+ (aq) + OH- (aq)
► Tabel: triviale namen van de
Triviale naam Chemische samenstelling
oplossingen die ontstaan bij het
Natronloog Oplossing van NaOH in water
oplossen van de andere 3
Kaliloog Oplossing ban KOH in water
reactieve metaaloxiden.
Kalkwater Oplossing van Ca(OH)2 in water
Barietwater Oplossing van Ba(OH)2 in water
, 2 Neerslagreacties
Neerslagreacties
► Als 2 zoutoplossingen bij elkaar gevoegd worden, ontstaat in de oplossing
soms een combinatie van ionen die een slecht oplosbaar zout vormen. Er treedt
dan een neerslagreactie op en er vormt zich een suspensie. De ontstane vaste
stof kan verwijderd worden door de suspensie te filtreren. Residu =
neergeslagen zout. Filtraat = alleen combinaties van ionen die samen goed
oplosbare zouten vormen.
► Sommige zouten en gehydrateerde ionen zijn gekleurd -> gekleurde
neerslagreactie (Binas 65B)
Ionen aantonen
► Neerslagreacties kunnen gebruikt worden om aanwezigheid van ion in een
oplossing te bewijzen: in kraanwater zitten chloride-ionen ->
zilvernitraatoplossing toevoegen -> zilverionen en chloride-ionen vormen slecht
oplosbaar zout -> onderscheiden van demiwater.
Ionen verwijderen
► Neerslagreacties kunnen ook gebruikt worden om kostbare/schadelijke ionen
uit een oplossing te verwijderen: afvalwaterzuiveringsbedrijven verwijderen
d.m.v. oplossing van aluminiumzout (bv. aluminiumchlorideoplossing)
fosfaationen uit het afvalwater. Ontstane neerslag wordt van afvalwater
gescheiden in zgn. bezinktank.
Zouten bereiden
► Neerslagreacties kunnen gebruikt worden bij bereiding van (slecht oplosbare)
zouten die niet op voorraad zijn. 2 geschikte zoutoplossingen kunnen in een
neerslagreactie het gewenste zout vormen. Suspensie wordt vervolgens
gefiltreerd en het residu met demiwater gespoeld en gedroogd. Werken met
natrium- en nitraatzouten om te voorkomen dat een 2 e zout neerslaat.
3 Significante cijfers
Nauwkeurigheid
► Het aantal significante cijfers wordt geteld vanaf het 1 e cijfer dat geen 0 is.
0,01 = 1 significant cijfer; 100 = 3 significante cijfers.
► Laatste significante cijfer heeft bepaalde onzekerheid in zich. Bij aflezen van
waarde tussen maatstreepjes wordt laatste decimaal bv. altijd geschat. Meting
meerdere keren uitvoeren = nauwkeurigheid neemt toe (fout wordt
uitgemiddeld) -> bij kwantitatieve analyse wordt een meting altijd in duplo of
triplo uitgevoerd.
Volumetrisch glaswerk
► Als een waarde nauwkeurig bepaald moet worden, moet je tijdens de bepaling
steeds zo exact mogelijk weten met welk volume je werkt. Afwijking van een paar
procent heeft meteen invloed op het aantal significante cijfers.
