Samenvatting Nectar Biologie Hoofdstuk 10: Uitscheiding

10.1

Regelkring

 Een regelkring zorgt ervoor dat een normwaarde
gehandhaafd blijft.
 Regelkringen bestaan uit een receptor en effector.
Proberen samen een waarde rond de ingestelde norm te
houden.
 Receptor stuurt info naar regelcentrum; regelcentrum stuurt juiste effectoren aan
(corrigerend orgaan).
 Werkt op basis van negatieve terugkoppeling (herstellen van afwijking van de norm).
o Toename van het resultaat veroorzaakt een remming van het proces (toename
testosteron zorgt door negatieve terugkoppeling voor remming van productie).
o Afname van het resultaat veroorzaakt een stimulering van het proces (afname van
testosteron zorgt voor een toename van testosteronproductie).
o Bv. O2-gehalte in bloed, bloedsuikerspiegel, hormoonspiegels.

Lichaamstemperatuur Binas 87B

 Onderscheid tussen:
o Kerntemperatuur = temperatuur binnenin het lichaam rondom vitale organen.
 Varieert normaal zeer weinig; ongeveer 37°C
o Schildtemperatuur = temperatuur in huid en ledematen.
 Meestal lager dan kerntemperatuur.
 Kern- en schildtemperatuur hebben invloed op elkaar.
 De norm van de kerntemperatuur ligt vast op 37°C. De receptor voor de kerntemperatuur zit
in de hypothalamus (Binas 87B) en registreert de bloedtemperatuur.
 Schiltemperatuur varieert met de temperatuur van de omgeving. Als het buiten koud is geef
je veel warmte af. Wordt met temperatuurzintuigjes in de huid geregistreerd en geven het
door aan het regelcentrum. Kringspieren in slagadertjes naar de huid vernauwen -> minder
bloed naar huid -> remt warmteverlies; zoveel mogelijk warmte blijft in de kern.
o Zonder tegenmaatregelen zou kerntemperatuur ook dalen -> onderkoeling.

Koorts Binas 84L

 Bij koorts heeft de hypothalamus de normtemperatuur verhoogd. Je hebt het ijskoud
doordat je lichaam denkt dat het 40°C moet zijn -> kringspieren in slagadertjes vernauwen
zodat warmte binnen blijft en jij hebt het koud. Door de hoge temperatuur kan de
infectie/virus sneller en beter bestreden worden.
o Verhoging van norm van kerntemperatuur vindt plaats onder invloed van een cytokine
geproduceerd door witte bloedcellen bij ontstekingen (Binas 84L).
 Op den duur loopt je kerntemperatuur weer terug naar de 37°C. Het temperatuurcentrum
regelt dat je gaat afkoelen: slagadertjes naar de huid gaan wijd open en je hebt het
bloedheet.
 Beetje koorts is goed voor je afweer want je gaat dan een virus overwinnen.

, Homeostase

 Interne milieu = bloed en weefselvloeistof.
 Homeostase = het vermogen om het interne milieu voor de cellen redelijk constant te
houden.
o Bij homeostase gaat het erom een bepaalde waarde stabiel te houden rond een norm.
Kleine afwijkingen rond de norm zijn geen probleem.
 Anders gezegd: samenstelling en temperatuur van bloed en weefselvloeistof wordt vrij
constant gehouden. Dit gebeurt door regelkringen, die vanuit de hypothalamus aangestuurd
worden (Binas 88C + 89A).
o Elke regelkring heeft zijn eigen norm.
o Voor de homeostase zet het lichaam veel regelkringen in met een norm en negatieve
terugkoppeling.
 Sporten: O2 en glucose verbranden; CO2 afgeven aan bloed -> negatieve
terugkoppeling -> hart gaat sneller kloppen en ademfrequentie gaat omhoog ->
extra O2 aanvoer en grotere afvoer van CO2. Onder invloed van glucose geeft de
lever glucose af aan bloed -> bloedsuikerspiegel blijft hoog genoeg.

10.2

 Kraakbeenringen van slokdarm hoefijzervormig zodat slokdarm eten meer ruimte kan geven als er een
grote hap doorheen moet.
 www.bioplek.org/animaties/longen/longblaasjes.html

Ademvolumes

 Ademfrequentie = aantal ademhalingen per minuut.
 Ademvolume = hoeveelheid lucht die per ademhaling wordt in- en uitgeademd.
o Ademfrequentie en ademvolume stijgen bij inspanning.
 Vitale capaciteit = hoeveelheid lucht die in 1 ademhaling maximaal kan worden ververst.
 Dode ruimte = deel van de luchtwegen met daarin lucht die bij een inademing niet de
longblaasjes bereikt, en dus ‘ongebruikt’ weer wordt uitgeademd.
o Zonder dode ruimte zou de luchtpijp, etc. vacuüm zijn.
 Longcapaciteit = maximale hoeveelheid lucht die in je longen past.
 Restvolume / reservevolume = hoeveelheid lucht die in de longen minimaal achterblijft.
o Er blijft altijd ruim 1L lucht in de longen zodat de longblaasjes niet dichtklappen (heel lastig om
ze weer open te krijgen omdat ze vochtig zijn).

Ademhalingsorgaan

 De 2 hoofdbronchiën vertakken zich in steeds kleinere luchtpijptakjes: de bronchiolen.
Kraakbeenringen rond luchtpijp en grote vertakkingen voorkómen dichtklappen van deze
luchtwegen bij inademing. Kleine bronchiolen hebben geen kraakbeenringen, ze zijn
omgeven door een spierlaag.
 Aan de uiteinden van de bronchiolen komt de ingeademde lucht in de alveoli (de
longblaasjes) terecht.

Gaswisseling in de longen Binas 83A