Samenvatting Gedrag in organisaties
Module leiderschapsstijlen en theorieën
1 - Inleiding Leiderschap Voor de toets van gesprekvoering heb je Leren H 12 Theorieën
- Visie een test en interview afgenomen aan een Leiderschap
- Leiderschapstheorieën leidinggevende. Neem je uitkomsten
- Jouw leiderschapsstijl mee.
2 - Vervolg Leiderschaps- Lees;Artikel BB transformationeel
theorieën leiderschap van Paffen en het artikel van
- J. Zenger “Hoe maak je jezelf als
manager onmisbaar”; 16
leiderschapscompetenties
3 Individueel gedrag: H 1, 2., 4 en 5
- Hoe zijn wij gebakken? Meet je eigen Persoonlijkheid ( Big 5)
- Ik als leidinggevende en www.carieretijger.nl
het individu in mijn team. www.123.test.nl
- Houding, vermogen en
prestaties,
- attitude, werktevredenheid
- persoonlijkheid
-
4 - Besluitvorming Lezen hoofdstuk 5,7,8 H 5,7, 8
- Individuele perceptie
- Motivatie en bevlogenheid Opdracht in de les; Toepassen theorie
- Hoe krijg ik mijn Herzberg m.b.v. kijkopdracht aflevering
medewerkers tegenlicht; Mondragon.
gemotiveerd?
- Kan ik dat als
leidinggevende?
- Basisbegrippen van
Motivatie
5 - Groepen en teams Test je teamrol mbv de teamrollen van H 10, 11
- het verloop van Belbin.
groepsprocessen
- samenwerking in teams
-
6 - Stemmingen en emoties Lees het Artikel van A. Bakker over H3
- Wat zijn bevlogen bevlogenheid
medewerkers. Doe de test over emotionele
intelligentie(zie bb onderwijsmateriaal;
testen persoonlijk leiderschap )
7 - Veranderingen in Lees H 17; H 17.2 en 17.3, 17.5,
organisaties en- Koppeling naar persoonlijk effectief 17.6 en 17.7
stressmanagement leiderschap
- Gedrag veranderen
Blok 1: Leiderschapsstijlen & - theorieen:
Robbins, S.P. , & Judge, T.A. (2020) Gedrag in organisaties (14 editie). Amsterdam: Pearson Education Benelux. (ISBN: 978-90-
e
43037204)
Bakker, A.B. (2009). Een overzicht van tien jaar onderzoek naar bevlogenheid 1. Gedrag en Organisatie, nr. 4, blz. 336-353. Artikel BB
Zenger, J. 16 leiderschapscompetenties Artikel BB.
De powerpoints op Blackboard
1
,Samenvatting Gedrag in organisaties
Module leiderschapsstijlen en theorieën
Les 1 Theorieën leiderschap (hoofdstuk 12)
Management en leiderschap wordt nog al eens door elkaar gehaald.
Management: omgaan met complexiteit
- Goed management zorgt voor orde en samenhang door het genereren van plannen, ontwerpen van
organisatiestructuren en door bewaken van de voortgang van de plannen.
Leiderschap: omgaan met veranderingen
- Leiders zetten koers uit door toekomstvisie te ontwikkelen en mensen achter deze visie gaan staan door
deze over te brengen en te inspireren
- Vermogen om een groep zo te beïnvloeden dat die zich inzet voor een visie of serie doelstellingen
Persoonlijkheidstheorieen van leiderschap (voorspellen leiderschap maar bieden geen verklaring wat
leiderschap inhoudt)
- Persoonlijkheid en leiderschap
o Big 5 persoonlijkheidskenmerken
Extraversie: voor zichzelf opkomen (heeft meer te maken met manier dan met
effectiviteit)
Plichtsgetrouwheid: betrouwbaarheid
Openstaan voor ervaringen: interesse van mensen en fascinatie voor nieuwe dingen
Emotionele stabiliteit: weerbaarheid tegen stress
Inschikkelijkheid, vriendelijkheid: neiging zich te richten naar anderen
o Duistere persoonlijkheidskenmerken
Machiavellisme, narcisme, psychopathie
Hogere scores op duistere persoonlijkheidskenmerken en emotionele stabiliteit kunnen er
aan bijdragen dat iemand als leider naar boven komt
- Emotionele intelligentie (EQ) en leiderschap
o Kernelement van EQ is empathie
Goed inleven in behoeften van andere mensen, luisteren naar wat volgers zeggen en
kunnen reacties goed peilen
Leiders die op effectieve wijze emoties kunnen tonen en hanteren, zullen gevoelens van
volgers makkelijker kunnen beïnvloeden door oprecht enthousiast te zijn over prestaties
Theorieën over leiderschapsgedrag (geven meer inzicht in wat een leider doet)
Ohio: fundamentele dimensies leidersgedrag: structuurinitiatie en consideratie
Structuurinitiatie: structuur aanbrengen
o Mate waarin een leider zijn rol en die van wn definieert en structureert om doelen te bereiken
o Organiseren en ordenen van werkzaamheden, werkrelaties en doelen
o Is sterk verbonden met hogere productiviteit en hogere scores prestatiebeoordelingen
Consideratie: gedrag
o Mate waarin iemands werkrelaties gekenmerkt worden door wederzijds vertrouwen en respect
voor ideeën en gevoelens van werknemers
o Richt zich op welzijn, tevredenheid
o Mensen die voor relatiegerichte leiders werkten zijn tevredener en hebben meer respect voor
leidinggevende
- Universiteit van Michigan
o Werknemersgericht leiderschap: consideratiegedrag
o Productiegebieden leiderschap: aanbrengen van structuur
o Leiderschapsmatrix: relatiegericht en taakgericht (aandacht voor mensen en productie)
Contingentietheorieen (context waarbinnen leiding gegeven wordt/situationele factoren)
- Het model van Fiedler
o Voor goed leiderschap moet de wijze waarop de leider omgaat met zijn werknemers aansluiten op
de hoeveelheid invloed die de situatie hem geeft
Stap 1: mbv de least-preferered-coworker-vragenlijst (LPC vragenlijst) wordt bepaald of
een leidinggevende taakgeorienteerd of relatiegeorienteerd is
Stap 2: verschillende situaties moeten worden gecombineerd met de leiderschapsstijl om
de effectiviteit van de leiderschapsstijl te kunnen voorspellen
Leider-groeplidrelaties: vertrouwen en respect wn naar leider
Taakstructuur: mate van structurering van taken wn
Positiemacht: mate waarin leider bevoegdheid heeft zoals iemand kunnen
ontslaan of aannemen, sancties opleggen of beslissingen nemen
De leider heeft meer invloed of controle in situaties naarmate de relaties beter zijn tussen
leider en wn, het werk meer gestructureerd is en positiemacht groter is
- Situationeel leiderschap:
o Theorie van situationeel leiderschap (Paul Hersy en Ken Blanchard)
De behoefte aan een bepaalde stijl van leidinggeven verandert naarmate iemand
ervarener en deskundiger wordt in zijn taak
Een leider kan zijn leiderschapsstijl aanpassen aan de situatie en de behoefte van de mw.
Daardoor kan hij zijn effectiviteit sterk verbeteren
Vier stijlen van leidinggeven die elk bij ander ontwikkelingsniveau passen
Instrueren: opdrachtgevende en controlerende stijl
Overtuigen: begeleiden en coachen
2
, Samenvatting Gedrag in organisaties
Module leiderschapsstijlen en theorieën
Participeren: mee laten denken, het wat wordt bepaald door de leiding, hoe
door medewerkers
Delegeren: mw zelf laten bepalen wat en hoe en rapporteren alleen achteraf
over bereikte resultaten
- Pad-doeltheorie van leiderschap (Robert House)
o Het is de taak van de leider om zijn volgers informatie, steun of andere hulpmiddelen te geven die
nodig zijn om een doel te bereiken
Directief leiderschap: werktevredenheid wordt bepaald door mate van structuur
Ondersteunend leiderschap: goede prestaties en tevredenheid van wn wanneer ze
gestructureerde taken moeten uitvoeren
- Participatief leiderschap
o Gedrag van leider wordt gekoppeld aan deelname van diens medewerkers aan besluitvorming
Hedendaagse leiderschapstheorieen:
- Leader-member-exchange-theorie: LMX theorie
o Leiders kiezen een kleine groep volgers waarmee ze een speciale relatie opbouwen
Groep van vertrouwelingen
Groep met minder status
o Leiders maken onderscheid tussen ondergeschikten
o Het onderscheid tussen ondergeschikten is niet willekeurig
o Medewerkers met de status van vertrouwen krijgen betere prestatiebeoordeling, zijn minder
geneigd te vertrekken, zijn tevredener over hun superieur en hun algehele tevredenheid is hoger
dan die van de mensen in de groep met minder status
- Charismatisch leiderschap
o Nature: geboren als leider
o Nurture: gemaakt als leider
o Charisma: gave: bepaalde eigenschap van de persoonlijkheid van een individu op grond waarvan
hij zich onderscheidt van gewone mensen en wordt behandeld als zijnde begenadigd met
bovennatuurlijke, bovenmenselijke of op zijn minst uitzonderlijke krachten of kwaliteiten
Heeft een visie, is bereid risico’ s te nemen en is gevoelig voor behoeften van volgers en
vertoont onconventioneel gedrag (visie en verduidelijking, persoonlijke risico’s,
gevoeligheid voor behoeften van volgers, onconventioneel gedrag)
Bouwt gemeenschappelijke groepsidentiteit op onder de volgers
o Enthousiasme werkt aanstekelijk: spreek met levendige stem, versterk je boodschap met
oogcontact en expressieve gezichtsuitdrukkingen, onderstreep je woorden met gebaren
o Hoe beïnvloed je je volgers?, door het hebben van een visie, missionstatement en in te spelen
op emoties en onconventioneel gedrag vertonen
- Transactioneel en transformationeel leiderschap
o Transactioneel: sturen of motiveren hun volgers naar vastgestelde doelen door de rol- en
taakverdelingen te verduidelijken
o Transformationeel: inspireert de leider zijn volgers om hun
eigen belang te overstijgen en het succes van hun organisatie
boven alles te stellen
Aandacht besteden aan zorgen en
ontwikkelingsbehoeften van volgers
Perceptie van bepaalde vraagstukken veranderen door
hun volgers op een nieuwe manier naar oudere
problemen te helpen kijken
Volgers enthousiast maken en inspireerden om zich
extra in te spannen voor de doelstellingen van de groep
o Twee typen leiderschap vullen elkaar aan, zijn even belangrijk.
Transformationeel bouwt voort op transactioneel leiderschap
o De vier aspecten van transformationeel leiderschap kunnen
mensen motiveren om boven verwachting te presteren en eigen
belang te overstijgen ten behoeve van de organisatie: resulteren
in extra inspanning, hogere productiviteit, hoger moreel, meer
tevredenheid en effectiviteit, minder personeelsverloop, minder verzuim en groter
aanpassingsvermogen
Charismatisch leiderschap: nadruk ligt op hoe leiders communiceren
Transformationeel leiderschap: wat ze communiceren
Beide theorieën hebben overeenkomst dat het vermogen van leiders om hun volgers te inspireren centraal
staat
Verantwoordelijk leiderschap:
- Ethiek van organisaties
Authentiek leiderschap:
o Richten zich op morele aspecten van leiderschap, weten wie ze zijn, waar ze in geloven en
waar ze waarde aan hechten aan en handelen daar open en oprecht naar
3
Module leiderschapsstijlen en theorieën
1 - Inleiding Leiderschap Voor de toets van gesprekvoering heb je Leren H 12 Theorieën
- Visie een test en interview afgenomen aan een Leiderschap
- Leiderschapstheorieën leidinggevende. Neem je uitkomsten
- Jouw leiderschapsstijl mee.
2 - Vervolg Leiderschaps- Lees;Artikel BB transformationeel
theorieën leiderschap van Paffen en het artikel van
- J. Zenger “Hoe maak je jezelf als
manager onmisbaar”; 16
leiderschapscompetenties
3 Individueel gedrag: H 1, 2., 4 en 5
- Hoe zijn wij gebakken? Meet je eigen Persoonlijkheid ( Big 5)
- Ik als leidinggevende en www.carieretijger.nl
het individu in mijn team. www.123.test.nl
- Houding, vermogen en
prestaties,
- attitude, werktevredenheid
- persoonlijkheid
-
4 - Besluitvorming Lezen hoofdstuk 5,7,8 H 5,7, 8
- Individuele perceptie
- Motivatie en bevlogenheid Opdracht in de les; Toepassen theorie
- Hoe krijg ik mijn Herzberg m.b.v. kijkopdracht aflevering
medewerkers tegenlicht; Mondragon.
gemotiveerd?
- Kan ik dat als
leidinggevende?
- Basisbegrippen van
Motivatie
5 - Groepen en teams Test je teamrol mbv de teamrollen van H 10, 11
- het verloop van Belbin.
groepsprocessen
- samenwerking in teams
-
6 - Stemmingen en emoties Lees het Artikel van A. Bakker over H3
- Wat zijn bevlogen bevlogenheid
medewerkers. Doe de test over emotionele
intelligentie(zie bb onderwijsmateriaal;
testen persoonlijk leiderschap )
7 - Veranderingen in Lees H 17; H 17.2 en 17.3, 17.5,
organisaties en- Koppeling naar persoonlijk effectief 17.6 en 17.7
stressmanagement leiderschap
- Gedrag veranderen
Blok 1: Leiderschapsstijlen & - theorieen:
Robbins, S.P. , & Judge, T.A. (2020) Gedrag in organisaties (14 editie). Amsterdam: Pearson Education Benelux. (ISBN: 978-90-
e
43037204)
Bakker, A.B. (2009). Een overzicht van tien jaar onderzoek naar bevlogenheid 1. Gedrag en Organisatie, nr. 4, blz. 336-353. Artikel BB
Zenger, J. 16 leiderschapscompetenties Artikel BB.
De powerpoints op Blackboard
1
,Samenvatting Gedrag in organisaties
Module leiderschapsstijlen en theorieën
Les 1 Theorieën leiderschap (hoofdstuk 12)
Management en leiderschap wordt nog al eens door elkaar gehaald.
Management: omgaan met complexiteit
- Goed management zorgt voor orde en samenhang door het genereren van plannen, ontwerpen van
organisatiestructuren en door bewaken van de voortgang van de plannen.
Leiderschap: omgaan met veranderingen
- Leiders zetten koers uit door toekomstvisie te ontwikkelen en mensen achter deze visie gaan staan door
deze over te brengen en te inspireren
- Vermogen om een groep zo te beïnvloeden dat die zich inzet voor een visie of serie doelstellingen
Persoonlijkheidstheorieen van leiderschap (voorspellen leiderschap maar bieden geen verklaring wat
leiderschap inhoudt)
- Persoonlijkheid en leiderschap
o Big 5 persoonlijkheidskenmerken
Extraversie: voor zichzelf opkomen (heeft meer te maken met manier dan met
effectiviteit)
Plichtsgetrouwheid: betrouwbaarheid
Openstaan voor ervaringen: interesse van mensen en fascinatie voor nieuwe dingen
Emotionele stabiliteit: weerbaarheid tegen stress
Inschikkelijkheid, vriendelijkheid: neiging zich te richten naar anderen
o Duistere persoonlijkheidskenmerken
Machiavellisme, narcisme, psychopathie
Hogere scores op duistere persoonlijkheidskenmerken en emotionele stabiliteit kunnen er
aan bijdragen dat iemand als leider naar boven komt
- Emotionele intelligentie (EQ) en leiderschap
o Kernelement van EQ is empathie
Goed inleven in behoeften van andere mensen, luisteren naar wat volgers zeggen en
kunnen reacties goed peilen
Leiders die op effectieve wijze emoties kunnen tonen en hanteren, zullen gevoelens van
volgers makkelijker kunnen beïnvloeden door oprecht enthousiast te zijn over prestaties
Theorieën over leiderschapsgedrag (geven meer inzicht in wat een leider doet)
Ohio: fundamentele dimensies leidersgedrag: structuurinitiatie en consideratie
Structuurinitiatie: structuur aanbrengen
o Mate waarin een leider zijn rol en die van wn definieert en structureert om doelen te bereiken
o Organiseren en ordenen van werkzaamheden, werkrelaties en doelen
o Is sterk verbonden met hogere productiviteit en hogere scores prestatiebeoordelingen
Consideratie: gedrag
o Mate waarin iemands werkrelaties gekenmerkt worden door wederzijds vertrouwen en respect
voor ideeën en gevoelens van werknemers
o Richt zich op welzijn, tevredenheid
o Mensen die voor relatiegerichte leiders werkten zijn tevredener en hebben meer respect voor
leidinggevende
- Universiteit van Michigan
o Werknemersgericht leiderschap: consideratiegedrag
o Productiegebieden leiderschap: aanbrengen van structuur
o Leiderschapsmatrix: relatiegericht en taakgericht (aandacht voor mensen en productie)
Contingentietheorieen (context waarbinnen leiding gegeven wordt/situationele factoren)
- Het model van Fiedler
o Voor goed leiderschap moet de wijze waarop de leider omgaat met zijn werknemers aansluiten op
de hoeveelheid invloed die de situatie hem geeft
Stap 1: mbv de least-preferered-coworker-vragenlijst (LPC vragenlijst) wordt bepaald of
een leidinggevende taakgeorienteerd of relatiegeorienteerd is
Stap 2: verschillende situaties moeten worden gecombineerd met de leiderschapsstijl om
de effectiviteit van de leiderschapsstijl te kunnen voorspellen
Leider-groeplidrelaties: vertrouwen en respect wn naar leider
Taakstructuur: mate van structurering van taken wn
Positiemacht: mate waarin leider bevoegdheid heeft zoals iemand kunnen
ontslaan of aannemen, sancties opleggen of beslissingen nemen
De leider heeft meer invloed of controle in situaties naarmate de relaties beter zijn tussen
leider en wn, het werk meer gestructureerd is en positiemacht groter is
- Situationeel leiderschap:
o Theorie van situationeel leiderschap (Paul Hersy en Ken Blanchard)
De behoefte aan een bepaalde stijl van leidinggeven verandert naarmate iemand
ervarener en deskundiger wordt in zijn taak
Een leider kan zijn leiderschapsstijl aanpassen aan de situatie en de behoefte van de mw.
Daardoor kan hij zijn effectiviteit sterk verbeteren
Vier stijlen van leidinggeven die elk bij ander ontwikkelingsniveau passen
Instrueren: opdrachtgevende en controlerende stijl
Overtuigen: begeleiden en coachen
2
, Samenvatting Gedrag in organisaties
Module leiderschapsstijlen en theorieën
Participeren: mee laten denken, het wat wordt bepaald door de leiding, hoe
door medewerkers
Delegeren: mw zelf laten bepalen wat en hoe en rapporteren alleen achteraf
over bereikte resultaten
- Pad-doeltheorie van leiderschap (Robert House)
o Het is de taak van de leider om zijn volgers informatie, steun of andere hulpmiddelen te geven die
nodig zijn om een doel te bereiken
Directief leiderschap: werktevredenheid wordt bepaald door mate van structuur
Ondersteunend leiderschap: goede prestaties en tevredenheid van wn wanneer ze
gestructureerde taken moeten uitvoeren
- Participatief leiderschap
o Gedrag van leider wordt gekoppeld aan deelname van diens medewerkers aan besluitvorming
Hedendaagse leiderschapstheorieen:
- Leader-member-exchange-theorie: LMX theorie
o Leiders kiezen een kleine groep volgers waarmee ze een speciale relatie opbouwen
Groep van vertrouwelingen
Groep met minder status
o Leiders maken onderscheid tussen ondergeschikten
o Het onderscheid tussen ondergeschikten is niet willekeurig
o Medewerkers met de status van vertrouwen krijgen betere prestatiebeoordeling, zijn minder
geneigd te vertrekken, zijn tevredener over hun superieur en hun algehele tevredenheid is hoger
dan die van de mensen in de groep met minder status
- Charismatisch leiderschap
o Nature: geboren als leider
o Nurture: gemaakt als leider
o Charisma: gave: bepaalde eigenschap van de persoonlijkheid van een individu op grond waarvan
hij zich onderscheidt van gewone mensen en wordt behandeld als zijnde begenadigd met
bovennatuurlijke, bovenmenselijke of op zijn minst uitzonderlijke krachten of kwaliteiten
Heeft een visie, is bereid risico’ s te nemen en is gevoelig voor behoeften van volgers en
vertoont onconventioneel gedrag (visie en verduidelijking, persoonlijke risico’s,
gevoeligheid voor behoeften van volgers, onconventioneel gedrag)
Bouwt gemeenschappelijke groepsidentiteit op onder de volgers
o Enthousiasme werkt aanstekelijk: spreek met levendige stem, versterk je boodschap met
oogcontact en expressieve gezichtsuitdrukkingen, onderstreep je woorden met gebaren
o Hoe beïnvloed je je volgers?, door het hebben van een visie, missionstatement en in te spelen
op emoties en onconventioneel gedrag vertonen
- Transactioneel en transformationeel leiderschap
o Transactioneel: sturen of motiveren hun volgers naar vastgestelde doelen door de rol- en
taakverdelingen te verduidelijken
o Transformationeel: inspireert de leider zijn volgers om hun
eigen belang te overstijgen en het succes van hun organisatie
boven alles te stellen
Aandacht besteden aan zorgen en
ontwikkelingsbehoeften van volgers
Perceptie van bepaalde vraagstukken veranderen door
hun volgers op een nieuwe manier naar oudere
problemen te helpen kijken
Volgers enthousiast maken en inspireerden om zich
extra in te spannen voor de doelstellingen van de groep
o Twee typen leiderschap vullen elkaar aan, zijn even belangrijk.
Transformationeel bouwt voort op transactioneel leiderschap
o De vier aspecten van transformationeel leiderschap kunnen
mensen motiveren om boven verwachting te presteren en eigen
belang te overstijgen ten behoeve van de organisatie: resulteren
in extra inspanning, hogere productiviteit, hoger moreel, meer
tevredenheid en effectiviteit, minder personeelsverloop, minder verzuim en groter
aanpassingsvermogen
Charismatisch leiderschap: nadruk ligt op hoe leiders communiceren
Transformationeel leiderschap: wat ze communiceren
Beide theorieën hebben overeenkomst dat het vermogen van leiders om hun volgers te inspireren centraal
staat
Verantwoordelijk leiderschap:
- Ethiek van organisaties
Authentiek leiderschap:
o Richten zich op morele aspecten van leiderschap, weten wie ze zijn, waar ze in geloven en
waar ze waarde aan hechten aan en handelen daar open en oprecht naar
3
