Hoofdstuk 1: de vijfde eeuw en het Griekse toneel
1. De historische, politieke en culturele achtergronden(blz 8-13)
De Perzische oorlogen:
In de 5de eeuw v. Chr. was er voor Athene zowel een eeuw voor grote bloei als voor
oorlogen. Naast Griekenland lag het Perzische Rijk die onder leiding was van de
‘Grote Koning’. De samenhang van dit omvangrijke rijk was niet zo groot. Er waren
namelijk verschillende onderkoningen die over delen van het Perzische rijk
heersten. De Grote koning was tevreden, omdat hij regelmatig belasting kreeg en er
werden soldaten naar hem toegezonden. In de 5de eeuw v. Chr. kwamen de Griekse
steden(die tot het Perzische rijk behoorden) op de kust van Klein-Azië tot opstand
tegen koning Darius van Perzië, omdat ze geen belasting meer wilden betalen.
Athene stond aan de kant van deze rebellen vanwege de vrije handelsbetrekkingen
die veel belang hadden bij de onafhankelijkheid van deze Griekse steden. Deze
steden werden echter verslagen en verwoest door de Perzen. Darius besloot ook
Athene te onderwerpen.
De eerste Perzische strafexpeditie:
-Duurde maar kort
-De Perzische vloot leed schipbreuk bij de kust van Noord-Griekenland
De tweede expeditie:
-15.000 Perzische soldaten landden in Attica en er vond een veldslag plaats bij
Marathon in 490 v. Chr. tussen het leger van de Perzen en de Atheners.
-De Spartanen wilden helpen, maar kwamen te laat vanwege een godsdienstig feest.
-De Perzen werden verslagen door de Atheners met behulp van de inwoners van
Plataeae. De Perzen voerden terug naar Azië.
De zoon van Darius genaamd Xerxes volgde hem op en bereidde zich voor op een
grotere expeditie.
De derde expeditie:
-Onder leiding van Xerxes
-leger bestond uit 70.000 soldaten en duizend vloten
-De Atheners hadden 200 schepen
-In 480 v. Chr. werd het Spartaanse leger in Noord-Griekenland bij Thermopylae
verslagen door de Perzen.
- De Atheners verlieten hun stad samen met hun vrouwen en kinderen, ze brachten
hun vrouwen en kinderen op het eiland Salamis tegenover Athene.
-De Perzen hadden Athene in de fik gestoken en de Atheners lokten de Perzen
richting Salamis hier vond de zeeslag plaats.
-De kleinere vloten van de Grieken versloegen de Perzen
Een jaar later werden de Perzen opnieuw verslagen bij Plataeae en trokken zich
uiteindelijk uit Griekenland.
De gouden eeuw:
Na de overwinning tegen de Perzen, kwam er een enorm gevoel van eigenwaarde in
Athene. Het zelfbewustzijn van de Atheners was vooral te zien in de kunst.
Uitbeelding van Atheners van hun superioriteit:
-Overwinning van de Olympische goden op de Giganten(uit de aarde geboren
reuzen)
-mensen op centauren(half mens, half paard)
, -Grieken op Amazonen(volk van vrouwelijke vechters)
In de politiek werd de superioriteit geuit in een streven naar leiderschap.
Deltisch-Attische zeebond:
-Doel: 1 front maken tegen de gezamenlijke vijand
-Athene nodigde alle eilanden en Griekse steden uit om lid te worden van deze
Zeebond.
-De leden van deze bond leverden schepen of een bedrag in geld.
Met dat geld konden atheners werk verschaffen voor hun burgers in de
scheepsbouw of als roeiers. Verder besteedden de Atheners dat geld ook aan
prestigieuze bouwwerken in Athene, want de meesten werden verwoest door de
Perzen.
Bouwprojecten:
-Het nieuwe Parthenon
-Delen van het theater van Dionysus werden in steen opgetrokken
-Het Odeion(kleine theater)
-versterking van de verdedigingswerken van de stad
Deze bouwwerken zorgden uiteindelijk voor veel werkgelegenheid en economische
bloei. Athene werd het middelpunt van de Griekse wereld en er brak een gouden
eeuw aan voor Athene.
De Atheense democratie:
In het jaar 509 v. Chr. werd de democratie officieel ingesteld in Athene: de burgers
namen zelf deel aan de besluitvorming in de volksvergadering en niet via gekozen
afgevaardigden zoals in het heden.
Stadbestuur:
-Het waren mannelijk burgers vanaf hun 20ste die deel mochten nemen aan de
volksvergadering, de rest zoals de vrouwen en slaven niet.
-Er was een besluit van de volksvergadering vereist voor elke belangrijke maatregel
zoals politiek, militair, economisch of cultureel.
-Er was een Raad die besluitvorming in de volksvergadering moest voorbereiden en
de besluiten ervan moest uitvoeren
-Er waren een groot aantal magistraten die voor 1 jaar door het lot werden
aangesteld, ze werkten vooral in commissieverband.
-Twee belangrijkste commissies: archonten en tien strategen
-Archonten: 9 in aantal, functie: godsdienst en rechtspraak.
-Tien strategen: leiding over leger en de vloot. Ze werden elk jaar door de
volksvergadering gekozen en waren herkiesbaar zonder beperking van het aantal
jaren.
-Juryrechtbank: bestond uit gewone burgers, er waren verschillende soorten
processen die niet alleen betrekking hadden tot privé problemen maar ook tegen de
beslissingen van de Raad of magistraten.
De twee kernbegrippen van de democratische ideologie van Athene waren vrijheid
en gelijkheid. Een belangrijk recht was de vrijheid van spreken(parrhesia). Er was
wel een grens: het bespotten van goden, religieuze feesten en riten was niet
toegestaan. Verder was politieke gelijkheid belangrijk: alle burgers hadden de
mogelijkheid om politieke functies te bekleden en hun stem waar nodig uit te
brengen. Men mocht een functie voor slechts een jaar bekleden en de meeste
functies werden door loting toegewezen.
1. De historische, politieke en culturele achtergronden(blz 8-13)
De Perzische oorlogen:
In de 5de eeuw v. Chr. was er voor Athene zowel een eeuw voor grote bloei als voor
oorlogen. Naast Griekenland lag het Perzische Rijk die onder leiding was van de
‘Grote Koning’. De samenhang van dit omvangrijke rijk was niet zo groot. Er waren
namelijk verschillende onderkoningen die over delen van het Perzische rijk
heersten. De Grote koning was tevreden, omdat hij regelmatig belasting kreeg en er
werden soldaten naar hem toegezonden. In de 5de eeuw v. Chr. kwamen de Griekse
steden(die tot het Perzische rijk behoorden) op de kust van Klein-Azië tot opstand
tegen koning Darius van Perzië, omdat ze geen belasting meer wilden betalen.
Athene stond aan de kant van deze rebellen vanwege de vrije handelsbetrekkingen
die veel belang hadden bij de onafhankelijkheid van deze Griekse steden. Deze
steden werden echter verslagen en verwoest door de Perzen. Darius besloot ook
Athene te onderwerpen.
De eerste Perzische strafexpeditie:
-Duurde maar kort
-De Perzische vloot leed schipbreuk bij de kust van Noord-Griekenland
De tweede expeditie:
-15.000 Perzische soldaten landden in Attica en er vond een veldslag plaats bij
Marathon in 490 v. Chr. tussen het leger van de Perzen en de Atheners.
-De Spartanen wilden helpen, maar kwamen te laat vanwege een godsdienstig feest.
-De Perzen werden verslagen door de Atheners met behulp van de inwoners van
Plataeae. De Perzen voerden terug naar Azië.
De zoon van Darius genaamd Xerxes volgde hem op en bereidde zich voor op een
grotere expeditie.
De derde expeditie:
-Onder leiding van Xerxes
-leger bestond uit 70.000 soldaten en duizend vloten
-De Atheners hadden 200 schepen
-In 480 v. Chr. werd het Spartaanse leger in Noord-Griekenland bij Thermopylae
verslagen door de Perzen.
- De Atheners verlieten hun stad samen met hun vrouwen en kinderen, ze brachten
hun vrouwen en kinderen op het eiland Salamis tegenover Athene.
-De Perzen hadden Athene in de fik gestoken en de Atheners lokten de Perzen
richting Salamis hier vond de zeeslag plaats.
-De kleinere vloten van de Grieken versloegen de Perzen
Een jaar later werden de Perzen opnieuw verslagen bij Plataeae en trokken zich
uiteindelijk uit Griekenland.
De gouden eeuw:
Na de overwinning tegen de Perzen, kwam er een enorm gevoel van eigenwaarde in
Athene. Het zelfbewustzijn van de Atheners was vooral te zien in de kunst.
Uitbeelding van Atheners van hun superioriteit:
-Overwinning van de Olympische goden op de Giganten(uit de aarde geboren
reuzen)
-mensen op centauren(half mens, half paard)
, -Grieken op Amazonen(volk van vrouwelijke vechters)
In de politiek werd de superioriteit geuit in een streven naar leiderschap.
Deltisch-Attische zeebond:
-Doel: 1 front maken tegen de gezamenlijke vijand
-Athene nodigde alle eilanden en Griekse steden uit om lid te worden van deze
Zeebond.
-De leden van deze bond leverden schepen of een bedrag in geld.
Met dat geld konden atheners werk verschaffen voor hun burgers in de
scheepsbouw of als roeiers. Verder besteedden de Atheners dat geld ook aan
prestigieuze bouwwerken in Athene, want de meesten werden verwoest door de
Perzen.
Bouwprojecten:
-Het nieuwe Parthenon
-Delen van het theater van Dionysus werden in steen opgetrokken
-Het Odeion(kleine theater)
-versterking van de verdedigingswerken van de stad
Deze bouwwerken zorgden uiteindelijk voor veel werkgelegenheid en economische
bloei. Athene werd het middelpunt van de Griekse wereld en er brak een gouden
eeuw aan voor Athene.
De Atheense democratie:
In het jaar 509 v. Chr. werd de democratie officieel ingesteld in Athene: de burgers
namen zelf deel aan de besluitvorming in de volksvergadering en niet via gekozen
afgevaardigden zoals in het heden.
Stadbestuur:
-Het waren mannelijk burgers vanaf hun 20ste die deel mochten nemen aan de
volksvergadering, de rest zoals de vrouwen en slaven niet.
-Er was een besluit van de volksvergadering vereist voor elke belangrijke maatregel
zoals politiek, militair, economisch of cultureel.
-Er was een Raad die besluitvorming in de volksvergadering moest voorbereiden en
de besluiten ervan moest uitvoeren
-Er waren een groot aantal magistraten die voor 1 jaar door het lot werden
aangesteld, ze werkten vooral in commissieverband.
-Twee belangrijkste commissies: archonten en tien strategen
-Archonten: 9 in aantal, functie: godsdienst en rechtspraak.
-Tien strategen: leiding over leger en de vloot. Ze werden elk jaar door de
volksvergadering gekozen en waren herkiesbaar zonder beperking van het aantal
jaren.
-Juryrechtbank: bestond uit gewone burgers, er waren verschillende soorten
processen die niet alleen betrekking hadden tot privé problemen maar ook tegen de
beslissingen van de Raad of magistraten.
De twee kernbegrippen van de democratische ideologie van Athene waren vrijheid
en gelijkheid. Een belangrijk recht was de vrijheid van spreken(parrhesia). Er was
wel een grens: het bespotten van goden, religieuze feesten en riten was niet
toegestaan. Verder was politieke gelijkheid belangrijk: alle burgers hadden de
mogelijkheid om politieke functies te bekleden en hun stem waar nodig uit te
brengen. Men mocht een functie voor slechts een jaar bekleden en de meeste
functies werden door loting toegewezen.
