Beleidsevaluatie
College 2:
Managementcyclus:
De kerncomponenten van beleidsevaluatie zijn onder anderen: De verandering van een situatie
waarnemen, de betrokken normen en waarden beoordelen en de relatie tot het beslissen en handelen
vastleggen (de betrouwbaarheid).
Er zijn verschillende vormen van evalueren bij beleid. Allereerst heb je het evalueren ervóór. Dit
noemen we Ex ante. Hierin wordt gekeken naar de volgende vragen: Is het beleid relevant? Wat zijn
de verwachte effecten en impacten? Etc. De evaluatie na het beleid, noemen we Ex post. Hierbij
wordt gekeken naar de doelbereiking, de effecten, de impacten. Ex durante evaluatie is de evaluatie
tijdens het beleid.
Er zijn ook een aantal vormen van doorwerking van evaluaties in nieuw beleid:
● Instrumentele doorwerking: De evaluatie leidt tot een directe aanpassing van het beleid en
het gedrag van organisaties in de vorming en uitvoering van beleid.
● Conceptuele doorwerking: De evaluatie heeft een verandering in het referentiekader tot
gevolg bij het beleid van betrokken partijen.
● Agenderende doorwerking: Als gevolg van evaluatie wordt een nieuw onderwerp of thema op
de politieke en maatschappelijke agenda gezet.
● Politiek- strategische doorwerking: De evaluatie wordt gebruikt om de machtspositie van één
of meer actoren te versterken teneinde de eigen belangen en doeleinden beter te kunnen
begrijpen.
Leren: Leren is een iteratief proces waarbij actoren of organisaties trachten hun handelingen te
verbeteren op grond van kennis, ervaring en inzicht.
Er zijn ook belemmeringen bij het leren van organisaties. De organisaties benadrukken namelijk
hiërarchie. Er is een sterke scheiding tussen afdelingen, er is sprake van zelfbescherming en een
kloof tussen zeggen en doen.
, Er zijn 4 ideaaltypen van beleidsveranderingen (beleidsdynamiek):
● Beleidsinnovatie: nieuwe beleidsterreinen
● Beleidsopvolging: verandering in lijn met bestaand beleid
● Beleidsonderhoud: marginale aanpassingen in bestaand beleid
● Beleidsbeëindiging: vanwege succes (doelen gehaald), maar ook vanwege falen
Waarom beëindigen we beleid?
We beëindigen beleid wanneer het probleem opgelost is, wanneer het probleem verdwijnt of van
karakter veranderd. Er zijn ook een aantal moeilijkheden bij beleidsbeëindiging, zoals gebrek aan
politieke prikkels of financiële middelen, psychologische en intellectuele aarzeling, en juridische
barrières.
Wanneer vindt beleidsleren plaats?
Beleidsleren vindt plaats wanneer de maatschappij en bestuurlijke/politieke ontwikkelingen leiden tot
het stellen van andere wensen, inzichten en prioriteiten. Verder gebeurt dit ook als veronderstellingen
achter het beleid niet meer blijken overeen te komen met bereikte resultaten en wanneer er wordt
bijgestuurd om alsnog de gewenste resultaten te bereiken.
Beleidsleren als proces wordt ook wel cybernetisch leren genoemd. Communicatie en feedback zijn
centrale begrippen bij deze leervorm. Daarnaast is er ook beleidsleren als proces: leren als
gemeenschappelijke beeldvorming. Bij deze ontwikkeling ontwikkelen partijen dezelfde taal,
referentiekader. Hier is sprake van een gezamenlijk leerproces, waarbij de betekenissen die actoren
aan een bepaald verschijnsel toekennen worden getoetst en beïnvloed. Er is hierbij sprake van een
sterke contextgebondenheid. De kern van dit proces is dat het leren plaatsvindt door creatieve
concurrentie, uitwisseling, aanpassing, verwerping en vernieuwing van ideeën en inzichten.
Daarnaast is er ook nog beleidsleren als proces: leren in coalitieverband. Hierbij wordt er geleerd
binnen en tussen coalities die, divers geworteld, bepaalde kernwaarden en overtuigingen met elkaar
delen. Coalities ontmoeten elkaar rondom een bepaald beleidsprobleem en zijn permanent op zoek
naar een aanpassingsproces. Denk bijvoorbeeld aan euthanasie en het homohuwelijk. Beleidsleren
tussen beleidscoalities is het meest waarschijnlijk als er een gematigd conflict tussen de coalities
bestaat, dus niet: moslim-christen-joden of de verhoging van de AOW. Daarnaast moet er ook
beschikbare data van kwantitatieve aard zijn en de betrouwbaarheid van de data moet groot zijn. Tot
slot moeten de problemen betrekking hebben op natuurlijke systemen met duidelijke identificeerbare
variabelen i.p.v. op de politieke of sociale systemen.
College 3
De beleidscyclus start met het beleidsontwerp. Dit noemen we Ex Ante. Er zijn verschillende soorten
Ex Durante evaluaties:
1. Scenario analyse
2. Impactanalyse
3. Uitvoeringstoets
4. Werkbaarheidsanalyse
5. Beleidsexperimenten
Ex Durante is de uitvoeringsfase. Met de uitkomsten van deze evaluatie is het mogelijk om te sturen
op en/of tijdens de uitvoering. Er zijn 5 soorten Ex Durante:
1. Monitoring
2. Zelfanalyse & visitatie
3. Schouwing
4. Werkplaatsprogramma’s
College 2:
Managementcyclus:
De kerncomponenten van beleidsevaluatie zijn onder anderen: De verandering van een situatie
waarnemen, de betrokken normen en waarden beoordelen en de relatie tot het beslissen en handelen
vastleggen (de betrouwbaarheid).
Er zijn verschillende vormen van evalueren bij beleid. Allereerst heb je het evalueren ervóór. Dit
noemen we Ex ante. Hierin wordt gekeken naar de volgende vragen: Is het beleid relevant? Wat zijn
de verwachte effecten en impacten? Etc. De evaluatie na het beleid, noemen we Ex post. Hierbij
wordt gekeken naar de doelbereiking, de effecten, de impacten. Ex durante evaluatie is de evaluatie
tijdens het beleid.
Er zijn ook een aantal vormen van doorwerking van evaluaties in nieuw beleid:
● Instrumentele doorwerking: De evaluatie leidt tot een directe aanpassing van het beleid en
het gedrag van organisaties in de vorming en uitvoering van beleid.
● Conceptuele doorwerking: De evaluatie heeft een verandering in het referentiekader tot
gevolg bij het beleid van betrokken partijen.
● Agenderende doorwerking: Als gevolg van evaluatie wordt een nieuw onderwerp of thema op
de politieke en maatschappelijke agenda gezet.
● Politiek- strategische doorwerking: De evaluatie wordt gebruikt om de machtspositie van één
of meer actoren te versterken teneinde de eigen belangen en doeleinden beter te kunnen
begrijpen.
Leren: Leren is een iteratief proces waarbij actoren of organisaties trachten hun handelingen te
verbeteren op grond van kennis, ervaring en inzicht.
Er zijn ook belemmeringen bij het leren van organisaties. De organisaties benadrukken namelijk
hiërarchie. Er is een sterke scheiding tussen afdelingen, er is sprake van zelfbescherming en een
kloof tussen zeggen en doen.
, Er zijn 4 ideaaltypen van beleidsveranderingen (beleidsdynamiek):
● Beleidsinnovatie: nieuwe beleidsterreinen
● Beleidsopvolging: verandering in lijn met bestaand beleid
● Beleidsonderhoud: marginale aanpassingen in bestaand beleid
● Beleidsbeëindiging: vanwege succes (doelen gehaald), maar ook vanwege falen
Waarom beëindigen we beleid?
We beëindigen beleid wanneer het probleem opgelost is, wanneer het probleem verdwijnt of van
karakter veranderd. Er zijn ook een aantal moeilijkheden bij beleidsbeëindiging, zoals gebrek aan
politieke prikkels of financiële middelen, psychologische en intellectuele aarzeling, en juridische
barrières.
Wanneer vindt beleidsleren plaats?
Beleidsleren vindt plaats wanneer de maatschappij en bestuurlijke/politieke ontwikkelingen leiden tot
het stellen van andere wensen, inzichten en prioriteiten. Verder gebeurt dit ook als veronderstellingen
achter het beleid niet meer blijken overeen te komen met bereikte resultaten en wanneer er wordt
bijgestuurd om alsnog de gewenste resultaten te bereiken.
Beleidsleren als proces wordt ook wel cybernetisch leren genoemd. Communicatie en feedback zijn
centrale begrippen bij deze leervorm. Daarnaast is er ook beleidsleren als proces: leren als
gemeenschappelijke beeldvorming. Bij deze ontwikkeling ontwikkelen partijen dezelfde taal,
referentiekader. Hier is sprake van een gezamenlijk leerproces, waarbij de betekenissen die actoren
aan een bepaald verschijnsel toekennen worden getoetst en beïnvloed. Er is hierbij sprake van een
sterke contextgebondenheid. De kern van dit proces is dat het leren plaatsvindt door creatieve
concurrentie, uitwisseling, aanpassing, verwerping en vernieuwing van ideeën en inzichten.
Daarnaast is er ook nog beleidsleren als proces: leren in coalitieverband. Hierbij wordt er geleerd
binnen en tussen coalities die, divers geworteld, bepaalde kernwaarden en overtuigingen met elkaar
delen. Coalities ontmoeten elkaar rondom een bepaald beleidsprobleem en zijn permanent op zoek
naar een aanpassingsproces. Denk bijvoorbeeld aan euthanasie en het homohuwelijk. Beleidsleren
tussen beleidscoalities is het meest waarschijnlijk als er een gematigd conflict tussen de coalities
bestaat, dus niet: moslim-christen-joden of de verhoging van de AOW. Daarnaast moet er ook
beschikbare data van kwantitatieve aard zijn en de betrouwbaarheid van de data moet groot zijn. Tot
slot moeten de problemen betrekking hebben op natuurlijke systemen met duidelijke identificeerbare
variabelen i.p.v. op de politieke of sociale systemen.
College 3
De beleidscyclus start met het beleidsontwerp. Dit noemen we Ex Ante. Er zijn verschillende soorten
Ex Durante evaluaties:
1. Scenario analyse
2. Impactanalyse
3. Uitvoeringstoets
4. Werkbaarheidsanalyse
5. Beleidsexperimenten
Ex Durante is de uitvoeringsfase. Met de uitkomsten van deze evaluatie is het mogelijk om te sturen
op en/of tijdens de uitvoering. Er zijn 5 soorten Ex Durante:
1. Monitoring
2. Zelfanalyse & visitatie
3. Schouwing
4. Werkplaatsprogramma’s
