Literatuurgeschiedenis – 18e eeuw
Historische achtergrond
In de 17e eeuw waren in Europa de absolute monarchieën ontstaan → absolutisme. Ook was er een
opkomst in het opbouwen van een groot wereldrijk (kolonialisme)
In de 18e eeuw was er een grote welvaart dan in de 17e eeuw.
In Nederland zat het anders. Dat bleef, anders dan haar buren, een statenbond met een Staten-
Generaal. Dit was vrij nutteloos, omdat alle gewesten hun eigen gang gingen. De Tachtigjarige oorlog
had ze verenigd, maar nu dreven ze weer uit elkaar.
In de tweede helft van de 18e eeuw ontstonden twee politieke stromingen:
• Democratie → patriotten
• Huis van Oranje → prinsgezinden
De patriotten kregen hulp van de Franse revolutionairen. In 1793 vielen de Fransen binnen en
stadhouder Willem V vluchtte. Nederland werd in 1795 “de Bataafse Republiek”.
De Verlichting speelde een grote rol in de 18e eeuw.
• Verlichting is tijd die als het ware verlicht werd. Door de inzichten van de Renaissance werd
de duisternis verjaagd en gingen mensen echt denken.
• Rationalisme = gedachte dat de Rede alles kan oplossen en dat alle kennis al in ons zit, in
tegenstelling tot het empirisme
• Deïsme = opvatting dat er wel een opperwezen bestaat, maar dat de verering daarvan in
vorm van een godsdienst onzinnig is.
• Tolerantie belangrijk = ieder mens moet kunnen geloven en denken wat hij zelf wil →
Voltaire
• Trias politica wordt bepleit door Locke en Montesquieu
• Liberalisme = de overheid moet zich zo min mogelijk bemoeien met de staat, vooral niet met
de economie → Adam Smith
• Optimisme → door het vertrouwen in de menselijke rede. Als je men het goede aanleert, zal
hij ook zo gaan handelen → groot belang opvoeding en onderwijs!
De Verlichting had grote invloed op de westerse geschiedenis.
De Verlichting had echter geen grote invloed op de beeldende kunst en muziek. Deze was ongeveer
hetzelfde als de Renaissance
• Beeldende kunst:
o Eerste helft 18e eeuw → Rococo = decoratief, zwierig, bekoorlijk, gracieus, speels,
lieflijk (Watteau, Boucher en Fragonard)
o Tweede helft 18e eeuw → neoclassicisme = teruggegrepen op classicisme van de
Renaissance (David)
• Muziek:
o Eerste helft 18e eeuw: barok (Bach en Händel) + langzaam ontstaan van symfonie
o Tweede helft 18e eeuw: ‘Weense klassieken → Haydn, Mozart, Beethoven (Bach ook)
Historische achtergrond
In de 17e eeuw waren in Europa de absolute monarchieën ontstaan → absolutisme. Ook was er een
opkomst in het opbouwen van een groot wereldrijk (kolonialisme)
In de 18e eeuw was er een grote welvaart dan in de 17e eeuw.
In Nederland zat het anders. Dat bleef, anders dan haar buren, een statenbond met een Staten-
Generaal. Dit was vrij nutteloos, omdat alle gewesten hun eigen gang gingen. De Tachtigjarige oorlog
had ze verenigd, maar nu dreven ze weer uit elkaar.
In de tweede helft van de 18e eeuw ontstonden twee politieke stromingen:
• Democratie → patriotten
• Huis van Oranje → prinsgezinden
De patriotten kregen hulp van de Franse revolutionairen. In 1793 vielen de Fransen binnen en
stadhouder Willem V vluchtte. Nederland werd in 1795 “de Bataafse Republiek”.
De Verlichting speelde een grote rol in de 18e eeuw.
• Verlichting is tijd die als het ware verlicht werd. Door de inzichten van de Renaissance werd
de duisternis verjaagd en gingen mensen echt denken.
• Rationalisme = gedachte dat de Rede alles kan oplossen en dat alle kennis al in ons zit, in
tegenstelling tot het empirisme
• Deïsme = opvatting dat er wel een opperwezen bestaat, maar dat de verering daarvan in
vorm van een godsdienst onzinnig is.
• Tolerantie belangrijk = ieder mens moet kunnen geloven en denken wat hij zelf wil →
Voltaire
• Trias politica wordt bepleit door Locke en Montesquieu
• Liberalisme = de overheid moet zich zo min mogelijk bemoeien met de staat, vooral niet met
de economie → Adam Smith
• Optimisme → door het vertrouwen in de menselijke rede. Als je men het goede aanleert, zal
hij ook zo gaan handelen → groot belang opvoeding en onderwijs!
De Verlichting had grote invloed op de westerse geschiedenis.
De Verlichting had echter geen grote invloed op de beeldende kunst en muziek. Deze was ongeveer
hetzelfde als de Renaissance
• Beeldende kunst:
o Eerste helft 18e eeuw → Rococo = decoratief, zwierig, bekoorlijk, gracieus, speels,
lieflijk (Watteau, Boucher en Fragonard)
o Tweede helft 18e eeuw → neoclassicisme = teruggegrepen op classicisme van de
Renaissance (David)
• Muziek:
o Eerste helft 18e eeuw: barok (Bach en Händel) + langzaam ontstaan van symfonie
o Tweede helft 18e eeuw: ‘Weense klassieken → Haydn, Mozart, Beethoven (Bach ook)
