Samenvattingen artikelen Mediagebruik
**Theory of Planned Behaviour**
Kennisclip
Wat zorgt ervoor dat wij als mensen iets wel of niet doen (appen, lezen van bijbel/ krant,
vloggen, etc.)
Theory of Planned Behaviour (Ajzen, 1991)
Theorie die uitgaat van bewust gedrag. De TPB gaat over gedrag in het algemeen, verklaart al
het menselijk gedrag, dus ook mediagedrag.
Centraal in deze theorie staat de intentie tot (media)gedrag. Die intentie is het voornemen om
mediagedrag uit te voeren. Deze intentie leidt tot het daadwerkelijk vertonen van dat gedrag.
Behalve wanneer we geen controle hebben over dat gedrag (geen bereik op je smartphone, je
voornemen om een foto op Snapchat te plaatsen kan je niet uitvoeren). Intentie tot
mediagedrag heeft 3 voorspellers:
- Houding tegenover mediagedrag. Komt voort uit overtuigingen over de
eigenschappen en gevolgen van dat mediagedrag in combinatie met de normatieve
evaluaties daarvan. (Leuk om vlogs te kijken, een vorm van mediagedrag, dat is een
overtuiging over een eigenschap van het kijken naar vlogs, die eigenschap evalueer je
positief, je vindt het leuk). Samen maakt dat de houding tegenover het mediagedrag
positiever. Gevolgen: door het kijken naar vlogs hou je minder tijd over voor andere
activiteiten, deze overtuiging kan je sterker of minder sterk hebben. Tegelijkertijd kun
je dat positief of negatief evalueren, dit maakt je houding tegenover het kijken naar
vlogs positief of negatiever.
- Subjectieve norm. Het idee dat je hebt over hoe je sociale omgeving tegen het
mediagedrag aan kijkt (kinderen laten zich nog relatief sterk leiden door wat ze
denken dat hun ouders mooie muziek vinden, nemen ze waar. De mening van ouders
is voor kinderen nog relatief belangrijk.) In puberteit: peer-group belangrijker. Ze
richten zich dan meer op de norm die ze waarnemen binnen die peer-group. (Lief,
klein meisje met de klassieke muziek van haar ouders verandert in een opstandige
puber die van punk-rock houdt).
- Mensen denken controle te hebben over hun mediagedrag. Dat heeft ook direct
invloed op de intentie op mediagedrag. Als ik denk dat ik niet met sociale media om
kan gaan, heb ik ook geen behoefte om dat te proberen. Vermeende controle over
gedrag vloeit voort uit overtuigingen, maar nu zijn het overtuigingen met betrekking
tot controle over het gedrag en de evaluatie van die overtuigingen.
,Samenvattingen artikelen Mediagebruik
Maar het model is iets ingewikkelder:
Gebogen pijl: die kan ervoor
zorgen dat mensen die misschien
wel de intentie tot het gedrag
hebben ontwikkeld, toch niet
overgaan op het daadwerkelijke
gedrag (als je denkt dat je niet
met computers en smartphones
om kan gaan, ga je niet via Tinder
op zoek naar een nieuwe relatie).
Dan wordt de invloed van intentie
tot mediagedrag, alsnog niet
omgezet in mediagedrag (Tinder).
2e gestippelde pijl: vertelt iets over waar die vermeende controle over mediagedrag onder
andere vandaan komt. Kan van tussen je oren komen, maar de daadwerkelijke controle heeft
er ook iets mee van doen (wanneer je smartphone in de wc is gevallen en je hebt nog geen
nieuwe, kun je geen gebruik maken van Google Maps en dat weet je dan ook). Je overtuiging
met betrekking tot de controle over het mediagedrag worden daardoor beïnvloed. Staat de 2e
pijl wel op de juiste plaats getekend?
Nieuwe inzichten
, Samenvattingen artikelen Mediagebruik
In 2019 schrijft Ajzen een interessant paper over de meting van concepten uit de TPB. Daarbij
gaat hij ervan uit dat de evaluaties ingebakken zitten in de overtuigingen. Maar hij lijkt ook
niet meer uit te gaan van een rechtsreeks effect van vermeende controle over mediagedrag op
de intentie tot mediagedrag. Wat verwacht hij wel? Welk model is beter?
Is het mogelijk dat er terugkoppeling zit in mediagedrag? Dat je vervolgens verklaart met de
Thoery of Planned Behaviour.
1. Azjen, I. (2019). Constructing a theory of planned behavior questionnaire. University
of Massachusetts. https://people.umass.edu/~aizen/pdf/tpb.measurement.pdf
**Theory of Planned Behaviour**
Kennisclip
Wat zorgt ervoor dat wij als mensen iets wel of niet doen (appen, lezen van bijbel/ krant,
vloggen, etc.)
Theory of Planned Behaviour (Ajzen, 1991)
Theorie die uitgaat van bewust gedrag. De TPB gaat over gedrag in het algemeen, verklaart al
het menselijk gedrag, dus ook mediagedrag.
Centraal in deze theorie staat de intentie tot (media)gedrag. Die intentie is het voornemen om
mediagedrag uit te voeren. Deze intentie leidt tot het daadwerkelijk vertonen van dat gedrag.
Behalve wanneer we geen controle hebben over dat gedrag (geen bereik op je smartphone, je
voornemen om een foto op Snapchat te plaatsen kan je niet uitvoeren). Intentie tot
mediagedrag heeft 3 voorspellers:
- Houding tegenover mediagedrag. Komt voort uit overtuigingen over de
eigenschappen en gevolgen van dat mediagedrag in combinatie met de normatieve
evaluaties daarvan. (Leuk om vlogs te kijken, een vorm van mediagedrag, dat is een
overtuiging over een eigenschap van het kijken naar vlogs, die eigenschap evalueer je
positief, je vindt het leuk). Samen maakt dat de houding tegenover het mediagedrag
positiever. Gevolgen: door het kijken naar vlogs hou je minder tijd over voor andere
activiteiten, deze overtuiging kan je sterker of minder sterk hebben. Tegelijkertijd kun
je dat positief of negatief evalueren, dit maakt je houding tegenover het kijken naar
vlogs positief of negatiever.
- Subjectieve norm. Het idee dat je hebt over hoe je sociale omgeving tegen het
mediagedrag aan kijkt (kinderen laten zich nog relatief sterk leiden door wat ze
denken dat hun ouders mooie muziek vinden, nemen ze waar. De mening van ouders
is voor kinderen nog relatief belangrijk.) In puberteit: peer-group belangrijker. Ze
richten zich dan meer op de norm die ze waarnemen binnen die peer-group. (Lief,
klein meisje met de klassieke muziek van haar ouders verandert in een opstandige
puber die van punk-rock houdt).
- Mensen denken controle te hebben over hun mediagedrag. Dat heeft ook direct
invloed op de intentie op mediagedrag. Als ik denk dat ik niet met sociale media om
kan gaan, heb ik ook geen behoefte om dat te proberen. Vermeende controle over
gedrag vloeit voort uit overtuigingen, maar nu zijn het overtuigingen met betrekking
tot controle over het gedrag en de evaluatie van die overtuigingen.
,Samenvattingen artikelen Mediagebruik
Maar het model is iets ingewikkelder:
Gebogen pijl: die kan ervoor
zorgen dat mensen die misschien
wel de intentie tot het gedrag
hebben ontwikkeld, toch niet
overgaan op het daadwerkelijke
gedrag (als je denkt dat je niet
met computers en smartphones
om kan gaan, ga je niet via Tinder
op zoek naar een nieuwe relatie).
Dan wordt de invloed van intentie
tot mediagedrag, alsnog niet
omgezet in mediagedrag (Tinder).
2e gestippelde pijl: vertelt iets over waar die vermeende controle over mediagedrag onder
andere vandaan komt. Kan van tussen je oren komen, maar de daadwerkelijke controle heeft
er ook iets mee van doen (wanneer je smartphone in de wc is gevallen en je hebt nog geen
nieuwe, kun je geen gebruik maken van Google Maps en dat weet je dan ook). Je overtuiging
met betrekking tot de controle over het mediagedrag worden daardoor beïnvloed. Staat de 2e
pijl wel op de juiste plaats getekend?
Nieuwe inzichten
, Samenvattingen artikelen Mediagebruik
In 2019 schrijft Ajzen een interessant paper over de meting van concepten uit de TPB. Daarbij
gaat hij ervan uit dat de evaluaties ingebakken zitten in de overtuigingen. Maar hij lijkt ook
niet meer uit te gaan van een rechtsreeks effect van vermeende controle over mediagedrag op
de intentie tot mediagedrag. Wat verwacht hij wel? Welk model is beter?
Is het mogelijk dat er terugkoppeling zit in mediagedrag? Dat je vervolgens verklaart met de
Thoery of Planned Behaviour.
1. Azjen, I. (2019). Constructing a theory of planned behavior questionnaire. University
of Massachusetts. https://people.umass.edu/~aizen/pdf/tpb.measurement.pdf
