Sharmeen Van Noten 2024-2025
Goederenrecht
Bij vragen:
Inhoud cursus
I. Inleiding
II. Indeling der goederen
III. Zakelijke hoofdrechten
IV. Zakelijke zekerheden
V. Publiciteit
VI. Zakelijke rechten: gemeenschappelijke principes
Cursusmateriaal
o Codex
o Lesnota’s hoorcolleges
o Powerpoint presentatie
o Handboek: Goederenrecht, die Keure, editie 2024 van A. Wylleman en J. Baeck
o Syllabus geen syllabus via canvas
Bestudeerde begrippen en concepten
o Begrijpen
o uitleggen in duidelijke, coherente en volledige zinnen
o Hanteren en plaatsen in het geheel van de cursus à verbanden leggen
o Praktisch toepassen
o Aanduiden aan de hand van voorbeelden
Examenvragen
o Casussen
o Duiden van essentiële begrippen en rechtsregels
o Situeren van wetsbepalingen
o Juist of fout-vragen: letten op alle woorden
o Vergelijkingsvraag of reflectievragen: juridische en maatschappelijke relevantie;
kritische reflecties; eigen mening
o Gebruik van actueel wetboek noodzakelijk
o Niet geannoteerd: geen kruisverwijzingen (in niet goederenrechtelijke
wetsbepalingen voor andere vakken is dit wel toegelaten)
o Onbeschreven post-its! à zo niet fraude
o Wetsartikelen vermelden
Zakelijke rechten
o Eigendom, mede-eigendom
o Zakelijke gebruiksrechten
- Vruchtgebruik
- Opstal
- Erfpacht
- Erfdienstbaarheden
o Zakelijke zekerheden
- Pand
- Hypotheken
- Voorrechten
- Retentierecht
Vb. examenvraag: De medailles die Remco van Evenepoel heeft gewonnen op de olympische
spelen, is dit een roerend of onroerend goed?
1
,Sharmeen Van Noten 2024-2025
Inleiding
1. Wat is goederenrecht
1.1 Situering
Goederenrecht is onderdeel van privaatrecht/burgerlijk recht
Privaatrecht: regelt rechtsverhouding tussen particulieren
ó Publiekrecht
o Regelt rechtsverhouding tussen particulieren en de overheid
o Regelt samenstelling, werking, … van overheidsinstellingen
ó Andere privaatrechtelijke rechtsdomeinen: verbintenissenrecht, contractenrecht
Privaatrecht wordt traditioneel opgedeeld in 2 delen
o Patrimoniaal recht of vermogensrecht
o Extrapatrimoniaal recht
Goederenrecht is onderdeel van vermogensrecht: heeft betrekking op actieve en passieve
samenstelling van vermogen/patrimonium
Vermogen = actieve bestanddelen + passieve bestanddelen
o Actieve bestanddelen = goederen + rechten
o Passieve bestanddelen = schulden + plichten
1.2 Omschrijving
Ontstaan: toe-eigening door de mens van voordelen uit de natuur à mens heeft subjectief
gebruik ervan veilig gesteld
Objectief recht ó subjectief recht
Subjectief recht = veronderstelt een concrete rechtsverhouding tussen personen waarop het
objectief recht wordt toegepast
Subjectieve zakelijke rechten = concrete bevoegdheden en aanspraken t.a.v. andere
personen betreffende zaken wanneer de toepassingsvoorwaarden van de algemene
zakenrechtelijke regels vervuld zijn
Vb. eigendomsrecht, vruchtgebruik, erfpacht, recht van opstal à geeft je bepaalde
bevoegdheden die deze rechtscategorie toelaat
ó subjectieve obligatoire rechten à ‘verbintenisrechtelijke’ aanspraak
Vb. Verkoop doet verbintenissen ontstaan over en weer, maar doet ook een zakelijk recht
overgaan, nl. het eigendomsrecht. Ten opzichte van de gekochte zaak kan de eigenaar
verregaande bevoegdheden uitoefenen, of verbintenissen afsluiten, finaal wordt de koper
eigenaar van het goed, wat hem bevoegdheden oplevert
Subjectieve zakelijke rechten en subjectieve obligatoire rechten behoren tot 1 verhaal
2
,Sharmeen Van Noten 2024-2025
Vb. Huis verkopen leidt tot overdracht van eigendom van een bepaald goed, de eigendomstitel
wordt overgedragen zodat iemand t.a.v. de woning de bevoegdheden (zoals verhuren) kan
uitoefenen
1.3 Uitsluiting
Over deze rechten gaan we het niet hebben in het goederenrecht
a. Extrapatrimoniale rechten
Extrapatrimoniale rechten
o Zijn niet in geld waardeerbaar of toeëigenbaar
o Behoren niet tot het vermogen
o Zijn onvervreemdbaar (er kan niet over worden beschikt)
o Vb. het recht om te huwen, recht op vaderschap of mee-moederschap, recht op fysieke
integriteit
o Vb. “Als je komt scheiden moet je 200.000 euro hebben” à niet mogelijk
Nuancering:
o Over bepaalde aspecten van deze laatstvermelde rechten zijn toch overeenkomsten
mogelijk à uitoefening (en geen afstand) van desbetreffend recht
Vb. toelating om foto te gebruiken in publiciteitscampagne
Vb. publicatie van persoonlijke briefwisseling
Vb. bloed- of orgaangift: mogelijk tot op een zekere hoogte
o De schending van extrapatrimoniaal recht kan aanleiding geven tot schadevergoeding
(in geld)
Vb. afbeelding van Kevin de Bruyne op een lokale voetbalcampagne kan aanleiding
geven tot een vergoeding als Kevin de Bruyne zich hier juridisch aan stoort
b. Verbintenissen en vorderingsrechten
Verbintenis = rechtsverhouding tussen 2 (of meer) personen, die ontstaat krachtens de wet
ingevolge een rechtshandeling of rechtsfeit op grond waarvan de ene persoon t.o.v. de andere
gehouden is tot het leveren van een prestatie
o Iets geven
o Iets doen
o Iets niet doen
Vorderingsrecht = als je een bepaalde verbintenis afgerond wil zien worden kan je naar de
rechter stappen zodat dit gehonoreerd wordt
c. Intellectuele rechten
Intellectuele rechten = geheel van rechten die zijn toegekend aan een auteur of een uitvinder
ter bescherming van de voortbrengselen van zijn geest
Vb. kunstwerken, boeken, uitvindingen)
Vb. auteursrechten, octrooien, merkenrecht
Dubbel aspect
o Moreel recht: recht om boek uit te geven, kunstwerk tentoon te stellen, auteurschap op
te eisen, illegale kopieën aan te vechten
o Vermogensrecht: economische exploitatie van de creatie (reproductie, licenties)
à Extrapatrimoniaal aspect + patrimoniaal aspect
3
, Sharmeen Van Noten 2024-2025
1.4 Waar te vinden?
Oud BW à van toepassing op lopende zakelijke rechten1
o Boek II ‘Goederen en verschillende beperkingen van de eigendom’: art. 516-710bis
oud BW
o Boek III ‘Op welke wijze eigendoom verkregen wordt’: algemene bepalingen: art. 711-
717 oud BW
o Art. 2071-2091 oud BW: pandwet à hervormd door Wet 11/7/2013: nieuwe titel XVII
Inpandgeving (in werking sinds 1 januari 2018)
o Art. 2219-2280 oud BW: verjaring en bezit
o Veldwetboek
Sinds 2021 is er een wijziging geweest
Bijzondere wetten
o wetten van 18 januari 1824 betreffende erfpacht en opstal
à Opstalwet gewijzigd door W 25/4/2014
o wet van 16 december 1851 op de voorrechten en hypotheken (hypotheekwet !)
o Artikel 1, eerste Aanvullend protocol EVRM
1.5 Waar te zoeken?
2 parallelle hervormingsoefeningen :
1. In uitvoering van Regeerakkoord:
o Wijziging appartementswet (Wet van 18 juni 2018 (in werking 1 januari 2019))
o Boek 3 BW, ter vervanging van Boek 2 (art. 516-710bis oudBW)
2. Wet van 13 april 2019 tot invoering van een nieuw Burgerlijk Wetboek
1° boek 1. Algemene bepalingen
2° boek 2. Personen, familie en relatievermogensrecht
3° boek 3. Goederen
4° boek 4. Nalatenschappen, schenkingen en testamenten
5° boek 5. Verbintenissen
6° boek 6. Bijzondere overeenkomsten
7° boek 7. Zekerheden
8° boek 8. Bewijs
9° boek 9. Verjaring
Wet van 4 februari 2020 houdende boek 3 "Goederen" van het Burgerlijk Wetboek, BS 17
maart 2020, thans dus nieuw Boek 3 (terminologie BW en oud BW)
Automatische inwerkingtreding: 1 september 2021 (hypothecaire publiciteit: uiterlijk 1 juli
2022)
Overgangsrecht
o Eerbiedigende werking, dus enkel rechtshandelingen vanaf 1 september 2021
o Mogelijkheid tot anticipatieve toepassing van de nieuwe Wet
o Eeuwigdurend opstalrecht reeds declaratief van toepassing
1
Wijzigingen sinds 2021: Vroeger was er een oud BW dat soms relevant blijft vb. een VG afgesloten in
2019 met je familie wordt geregeld door het oud BW (examen: eventueel oude wet van toepassing
in casus!)
4
Goederenrecht
Bij vragen:
Inhoud cursus
I. Inleiding
II. Indeling der goederen
III. Zakelijke hoofdrechten
IV. Zakelijke zekerheden
V. Publiciteit
VI. Zakelijke rechten: gemeenschappelijke principes
Cursusmateriaal
o Codex
o Lesnota’s hoorcolleges
o Powerpoint presentatie
o Handboek: Goederenrecht, die Keure, editie 2024 van A. Wylleman en J. Baeck
o Syllabus geen syllabus via canvas
Bestudeerde begrippen en concepten
o Begrijpen
o uitleggen in duidelijke, coherente en volledige zinnen
o Hanteren en plaatsen in het geheel van de cursus à verbanden leggen
o Praktisch toepassen
o Aanduiden aan de hand van voorbeelden
Examenvragen
o Casussen
o Duiden van essentiële begrippen en rechtsregels
o Situeren van wetsbepalingen
o Juist of fout-vragen: letten op alle woorden
o Vergelijkingsvraag of reflectievragen: juridische en maatschappelijke relevantie;
kritische reflecties; eigen mening
o Gebruik van actueel wetboek noodzakelijk
o Niet geannoteerd: geen kruisverwijzingen (in niet goederenrechtelijke
wetsbepalingen voor andere vakken is dit wel toegelaten)
o Onbeschreven post-its! à zo niet fraude
o Wetsartikelen vermelden
Zakelijke rechten
o Eigendom, mede-eigendom
o Zakelijke gebruiksrechten
- Vruchtgebruik
- Opstal
- Erfpacht
- Erfdienstbaarheden
o Zakelijke zekerheden
- Pand
- Hypotheken
- Voorrechten
- Retentierecht
Vb. examenvraag: De medailles die Remco van Evenepoel heeft gewonnen op de olympische
spelen, is dit een roerend of onroerend goed?
1
,Sharmeen Van Noten 2024-2025
Inleiding
1. Wat is goederenrecht
1.1 Situering
Goederenrecht is onderdeel van privaatrecht/burgerlijk recht
Privaatrecht: regelt rechtsverhouding tussen particulieren
ó Publiekrecht
o Regelt rechtsverhouding tussen particulieren en de overheid
o Regelt samenstelling, werking, … van overheidsinstellingen
ó Andere privaatrechtelijke rechtsdomeinen: verbintenissenrecht, contractenrecht
Privaatrecht wordt traditioneel opgedeeld in 2 delen
o Patrimoniaal recht of vermogensrecht
o Extrapatrimoniaal recht
Goederenrecht is onderdeel van vermogensrecht: heeft betrekking op actieve en passieve
samenstelling van vermogen/patrimonium
Vermogen = actieve bestanddelen + passieve bestanddelen
o Actieve bestanddelen = goederen + rechten
o Passieve bestanddelen = schulden + plichten
1.2 Omschrijving
Ontstaan: toe-eigening door de mens van voordelen uit de natuur à mens heeft subjectief
gebruik ervan veilig gesteld
Objectief recht ó subjectief recht
Subjectief recht = veronderstelt een concrete rechtsverhouding tussen personen waarop het
objectief recht wordt toegepast
Subjectieve zakelijke rechten = concrete bevoegdheden en aanspraken t.a.v. andere
personen betreffende zaken wanneer de toepassingsvoorwaarden van de algemene
zakenrechtelijke regels vervuld zijn
Vb. eigendomsrecht, vruchtgebruik, erfpacht, recht van opstal à geeft je bepaalde
bevoegdheden die deze rechtscategorie toelaat
ó subjectieve obligatoire rechten à ‘verbintenisrechtelijke’ aanspraak
Vb. Verkoop doet verbintenissen ontstaan over en weer, maar doet ook een zakelijk recht
overgaan, nl. het eigendomsrecht. Ten opzichte van de gekochte zaak kan de eigenaar
verregaande bevoegdheden uitoefenen, of verbintenissen afsluiten, finaal wordt de koper
eigenaar van het goed, wat hem bevoegdheden oplevert
Subjectieve zakelijke rechten en subjectieve obligatoire rechten behoren tot 1 verhaal
2
,Sharmeen Van Noten 2024-2025
Vb. Huis verkopen leidt tot overdracht van eigendom van een bepaald goed, de eigendomstitel
wordt overgedragen zodat iemand t.a.v. de woning de bevoegdheden (zoals verhuren) kan
uitoefenen
1.3 Uitsluiting
Over deze rechten gaan we het niet hebben in het goederenrecht
a. Extrapatrimoniale rechten
Extrapatrimoniale rechten
o Zijn niet in geld waardeerbaar of toeëigenbaar
o Behoren niet tot het vermogen
o Zijn onvervreemdbaar (er kan niet over worden beschikt)
o Vb. het recht om te huwen, recht op vaderschap of mee-moederschap, recht op fysieke
integriteit
o Vb. “Als je komt scheiden moet je 200.000 euro hebben” à niet mogelijk
Nuancering:
o Over bepaalde aspecten van deze laatstvermelde rechten zijn toch overeenkomsten
mogelijk à uitoefening (en geen afstand) van desbetreffend recht
Vb. toelating om foto te gebruiken in publiciteitscampagne
Vb. publicatie van persoonlijke briefwisseling
Vb. bloed- of orgaangift: mogelijk tot op een zekere hoogte
o De schending van extrapatrimoniaal recht kan aanleiding geven tot schadevergoeding
(in geld)
Vb. afbeelding van Kevin de Bruyne op een lokale voetbalcampagne kan aanleiding
geven tot een vergoeding als Kevin de Bruyne zich hier juridisch aan stoort
b. Verbintenissen en vorderingsrechten
Verbintenis = rechtsverhouding tussen 2 (of meer) personen, die ontstaat krachtens de wet
ingevolge een rechtshandeling of rechtsfeit op grond waarvan de ene persoon t.o.v. de andere
gehouden is tot het leveren van een prestatie
o Iets geven
o Iets doen
o Iets niet doen
Vorderingsrecht = als je een bepaalde verbintenis afgerond wil zien worden kan je naar de
rechter stappen zodat dit gehonoreerd wordt
c. Intellectuele rechten
Intellectuele rechten = geheel van rechten die zijn toegekend aan een auteur of een uitvinder
ter bescherming van de voortbrengselen van zijn geest
Vb. kunstwerken, boeken, uitvindingen)
Vb. auteursrechten, octrooien, merkenrecht
Dubbel aspect
o Moreel recht: recht om boek uit te geven, kunstwerk tentoon te stellen, auteurschap op
te eisen, illegale kopieën aan te vechten
o Vermogensrecht: economische exploitatie van de creatie (reproductie, licenties)
à Extrapatrimoniaal aspect + patrimoniaal aspect
3
, Sharmeen Van Noten 2024-2025
1.4 Waar te vinden?
Oud BW à van toepassing op lopende zakelijke rechten1
o Boek II ‘Goederen en verschillende beperkingen van de eigendom’: art. 516-710bis
oud BW
o Boek III ‘Op welke wijze eigendoom verkregen wordt’: algemene bepalingen: art. 711-
717 oud BW
o Art. 2071-2091 oud BW: pandwet à hervormd door Wet 11/7/2013: nieuwe titel XVII
Inpandgeving (in werking sinds 1 januari 2018)
o Art. 2219-2280 oud BW: verjaring en bezit
o Veldwetboek
Sinds 2021 is er een wijziging geweest
Bijzondere wetten
o wetten van 18 januari 1824 betreffende erfpacht en opstal
à Opstalwet gewijzigd door W 25/4/2014
o wet van 16 december 1851 op de voorrechten en hypotheken (hypotheekwet !)
o Artikel 1, eerste Aanvullend protocol EVRM
1.5 Waar te zoeken?
2 parallelle hervormingsoefeningen :
1. In uitvoering van Regeerakkoord:
o Wijziging appartementswet (Wet van 18 juni 2018 (in werking 1 januari 2019))
o Boek 3 BW, ter vervanging van Boek 2 (art. 516-710bis oudBW)
2. Wet van 13 april 2019 tot invoering van een nieuw Burgerlijk Wetboek
1° boek 1. Algemene bepalingen
2° boek 2. Personen, familie en relatievermogensrecht
3° boek 3. Goederen
4° boek 4. Nalatenschappen, schenkingen en testamenten
5° boek 5. Verbintenissen
6° boek 6. Bijzondere overeenkomsten
7° boek 7. Zekerheden
8° boek 8. Bewijs
9° boek 9. Verjaring
Wet van 4 februari 2020 houdende boek 3 "Goederen" van het Burgerlijk Wetboek, BS 17
maart 2020, thans dus nieuw Boek 3 (terminologie BW en oud BW)
Automatische inwerkingtreding: 1 september 2021 (hypothecaire publiciteit: uiterlijk 1 juli
2022)
Overgangsrecht
o Eerbiedigende werking, dus enkel rechtshandelingen vanaf 1 september 2021
o Mogelijkheid tot anticipatieve toepassing van de nieuwe Wet
o Eeuwigdurend opstalrecht reeds declaratief van toepassing
1
Wijzigingen sinds 2021: Vroeger was er een oud BW dat soms relevant blijft vb. een VG afgesloten in
2019 met je familie wordt geregeld door het oud BW (examen: eventueel oude wet van toepassing
in casus!)
4
