Sturing van Complexe vraagstukken
Docenten: Geert Teisman & Arwin van Buren
3 colleges Master P&B, 3 colleges Master GMCS (Duo-vak). 30% assignment, 70%
tentamen. Nadruk ten opzichte van de andere vakken ligt op de vraagstukken. Het
inhoudelijke aspect van het openbaar bestuur. Duo-vak met Beleidsdynamiek (Master P&B)
Tentamen
Tentamen lijkt op hoe op vorig jaar. 5 vragen. 2 vragen over colleges en literatuur van Geert
Teisman. 2 vragen over colleges en literatuur van Arwin. 1 afwijkende vraag over 1e college
of over wat er komende 2 a 3 weken gaat gebeuren. Vragen proberen ze nog leuker te
maken dan voorgaande jaren.
Dynamiek – Arwin van Buren (Beleidsdynamiek en
Issuemanagement)
● Perspectieven op sturing en beleid
○ Constructivistisch
○ Institutioneel
○ Coalitievorming
● Uitgangspunt: Meer brillen op hetzelfde geven je meer zicht
● Week 2, 3 en 4 à 7 colleges (incl. week 1)
Complexe vraagstukken – Geert Teisman
● Aspecten van complexe vraagstukken?
○ Hoe construeren actoren probleemoplossingscombinaties?
○ Welke probleemoplossingscombinaties (POC’s) domineren in welke delen
van het veld, hoe sturen leiders en organisaties daarop en hoe ziet daarmee
het veld eruit?
○ Welke POC’s zijn gescheiden door harde grenzen en welke worden met
elkaar in verband gebracht?
● In week 5, 6 en 7 werkcolleges
● Adviesopdracht: Welke kansrijke combinaties zien jullie? Wat is er nodig om deze
te grijpen?
○ Wicked problem, complexe vraagstuk van casus 1) daklozen en 2)
multiprobleemgezin. Werkstuk maken in groepjes. Analyseer wat er gebeurt
in het vraagstuk. Analyseer hoe verschillende actoren ernaar kijken.
Problemen bekijken waarom iemand dakloos is geraakt. Beau heeft
programma gemaakt dat mensen een huis krijgen. Je kunt iemand een huis
geven, maar er zit problematiek achter. Bij Beau trok iemand zich terug in het
huis en ontstonden psychotische problemen. Overheidsorganisaties zijn vaak
wel gebonden aan hun taken en verantwoordelijkheid. Multiprobleemgezin:
Justitie kijkt anders naar het probleem dan ministerie van Sociale Zaken.
, ○ Kies een casus, overleg wie meest zin heeft om 1 vd 3 perspectieven zich
eigen te maken. Uiteindelijk alledrie de perspectieven in essay tot zijn recht te
laten komen. Denk na hoe je gezamenlijk in laatste deel tot
conclusies/aanbevelingen kunt komen die logisch voortvloeien uit de
analyses van de 3 perspectieven, maar waar je onderling ook tot
aanbevelingen komen die daar bovenuit stijgen. 3 aanbevelingen meer dan
de som der delen. Dit van Teisman een heel belangrijk punt!
Planning
Week 2: Wat maakt problemen tot problemen en vraagstukken tot vraagstukken?
● De kracht en zwakte van heldere robuuste en stabiele probleemdefinities
● De theorie van ‘netelige vraagstukken’
● Overeenkomsten en verschillen tussen ‘problemen oplossen’ en vraagstuk-sturing.
● Hoe omschrijf je een vraagstuk en hoe omschrijf je een probleem. Verschil tussen
oplossing van het probleem en verder brengen van het vraagstuk.
Week 3: ‘Hoe komen beleidsmakers tot probleemdefinities en bijpassende oplossingen?
● Vier manieren van het structureren van het zoekproces
● Drie manieren van sturen: projectmatig sturen, proces- of programmatisch sturen en
multi-stakeholderaanpak
● Samengestelde actievelden: lineaire, circulaire trajecten, parallelle en
innovatiezoekende trajecten
Week 4: ‘Verbindingen tussen maatschappelijke vraagstuk en publieke aanpakken en
tussen aanpakken onderling’
● De opkomst van het verlangen om integraal te werken (in reactie op de ervaren
fragmentatie)
● Verbindingsagenten: publieke ondernemers, boundary workers (overschrijden van
grenzen), vraagstukverkopers
Week 5 en 6: Gastcollege
Gastspreker Friso heeft gewerkt met muliprobleemgezinnen, jeugdbendes. Hij werkt bij een
adviesbureau die nieuwe aanpak van multiprobleemgezinnen opzet, waarbij
zelforganiserend vermogen van de gezinnen voorop staat.
● Analyseer probleemdefinities van actoren en samengestelde vraagstuk in het veld
○ Begrippen: actoren, probleemdefinities, bron van deze definities (taak- of
vraagstukgericht), specificaties van de oplossing en geprefereerde
oplossingen
● Analyseer manier waarop actoren hun oplossing proberen te realiseren en de
gecombineerde resultaten in het veld
, ○ Begrippen: uitvoering(sproblemen), bijwerkingen, grens(conflicten)
● Inleveren eind week 6, commentaar binnen enkele dagen
Week 7 en 8: Verwerken commentaar
● Verken combinatiemogelijkheden die helpen om vraagstuk verder te brengen en wat
ervoor nodig is om actoren tot combinaties te brengen?
○ Begrippen: synergie, cross-overs, herdenken oplossingen vanuit gedeelde
probleembegrip
Week 9: Tentamen + uploaden werkstuk op maandag 26 oktober 2020 (valt op dezelfde
dag)
, College 1 – Verkenning van complexe
vraagstukken & sturing
Week 1 - Geert Teisman
● Waarmee helpen overheden de samenleving
○ Wat is de rol van overheden?
○ Hoe komen overheden tot een omschrijving van wat ze gaat doen?
● Hoe pakt de overheid dat aan?
Rol van overheid
● Basisvoorzieningen realiseren: rechtsstaat
● Collectieve goederen leveren die we niet zelf kunnen leveren (dijken, defensie)
● Oppakken wat burgers en bedrijven nalaten
○ Hoogwaardige bedrijfsterreinen
○ Duurzame ontwikkeling
○ Daklozen & multiprobleemgezinnen ‘helpen’
Parlementaire democratie-gedachte over publieke
probleemformulering
● ‘Het volk’ ervaart problemen
● Via verkiezingen geven ze stem aan het belang van de problemen
○ Ziet iemand klimaatverandering als probleem, dan komt je bij Groenlinks of
D66 uit in de stemwijzer; ziet iemand klimaatverandering als ‘nepprobleem’,
dan kom je bij Forum of PVV uit in stemwijzer
● Via de verdeling van stemmen ontstaan meerderheden, die bepalen welke
problemen bestuurlijk worden opgepakt
○ Zie regeerakkoorden en andere coalitieakkoorden in raden en staten
● Aan die problemen wordt door de betreffende overheid gewerkt
○ Als ze succesvol worden opgelost wordt de regering beloond en als het niet
lukt kiezen burgers volgende keer andere regering
→ Lineaire vorm van problemen definiëren en beleidsontwikkeling.
Docenten: Geert Teisman & Arwin van Buren
3 colleges Master P&B, 3 colleges Master GMCS (Duo-vak). 30% assignment, 70%
tentamen. Nadruk ten opzichte van de andere vakken ligt op de vraagstukken. Het
inhoudelijke aspect van het openbaar bestuur. Duo-vak met Beleidsdynamiek (Master P&B)
Tentamen
Tentamen lijkt op hoe op vorig jaar. 5 vragen. 2 vragen over colleges en literatuur van Geert
Teisman. 2 vragen over colleges en literatuur van Arwin. 1 afwijkende vraag over 1e college
of over wat er komende 2 a 3 weken gaat gebeuren. Vragen proberen ze nog leuker te
maken dan voorgaande jaren.
Dynamiek – Arwin van Buren (Beleidsdynamiek en
Issuemanagement)
● Perspectieven op sturing en beleid
○ Constructivistisch
○ Institutioneel
○ Coalitievorming
● Uitgangspunt: Meer brillen op hetzelfde geven je meer zicht
● Week 2, 3 en 4 à 7 colleges (incl. week 1)
Complexe vraagstukken – Geert Teisman
● Aspecten van complexe vraagstukken?
○ Hoe construeren actoren probleemoplossingscombinaties?
○ Welke probleemoplossingscombinaties (POC’s) domineren in welke delen
van het veld, hoe sturen leiders en organisaties daarop en hoe ziet daarmee
het veld eruit?
○ Welke POC’s zijn gescheiden door harde grenzen en welke worden met
elkaar in verband gebracht?
● In week 5, 6 en 7 werkcolleges
● Adviesopdracht: Welke kansrijke combinaties zien jullie? Wat is er nodig om deze
te grijpen?
○ Wicked problem, complexe vraagstuk van casus 1) daklozen en 2)
multiprobleemgezin. Werkstuk maken in groepjes. Analyseer wat er gebeurt
in het vraagstuk. Analyseer hoe verschillende actoren ernaar kijken.
Problemen bekijken waarom iemand dakloos is geraakt. Beau heeft
programma gemaakt dat mensen een huis krijgen. Je kunt iemand een huis
geven, maar er zit problematiek achter. Bij Beau trok iemand zich terug in het
huis en ontstonden psychotische problemen. Overheidsorganisaties zijn vaak
wel gebonden aan hun taken en verantwoordelijkheid. Multiprobleemgezin:
Justitie kijkt anders naar het probleem dan ministerie van Sociale Zaken.
, ○ Kies een casus, overleg wie meest zin heeft om 1 vd 3 perspectieven zich
eigen te maken. Uiteindelijk alledrie de perspectieven in essay tot zijn recht te
laten komen. Denk na hoe je gezamenlijk in laatste deel tot
conclusies/aanbevelingen kunt komen die logisch voortvloeien uit de
analyses van de 3 perspectieven, maar waar je onderling ook tot
aanbevelingen komen die daar bovenuit stijgen. 3 aanbevelingen meer dan
de som der delen. Dit van Teisman een heel belangrijk punt!
Planning
Week 2: Wat maakt problemen tot problemen en vraagstukken tot vraagstukken?
● De kracht en zwakte van heldere robuuste en stabiele probleemdefinities
● De theorie van ‘netelige vraagstukken’
● Overeenkomsten en verschillen tussen ‘problemen oplossen’ en vraagstuk-sturing.
● Hoe omschrijf je een vraagstuk en hoe omschrijf je een probleem. Verschil tussen
oplossing van het probleem en verder brengen van het vraagstuk.
Week 3: ‘Hoe komen beleidsmakers tot probleemdefinities en bijpassende oplossingen?
● Vier manieren van het structureren van het zoekproces
● Drie manieren van sturen: projectmatig sturen, proces- of programmatisch sturen en
multi-stakeholderaanpak
● Samengestelde actievelden: lineaire, circulaire trajecten, parallelle en
innovatiezoekende trajecten
Week 4: ‘Verbindingen tussen maatschappelijke vraagstuk en publieke aanpakken en
tussen aanpakken onderling’
● De opkomst van het verlangen om integraal te werken (in reactie op de ervaren
fragmentatie)
● Verbindingsagenten: publieke ondernemers, boundary workers (overschrijden van
grenzen), vraagstukverkopers
Week 5 en 6: Gastcollege
Gastspreker Friso heeft gewerkt met muliprobleemgezinnen, jeugdbendes. Hij werkt bij een
adviesbureau die nieuwe aanpak van multiprobleemgezinnen opzet, waarbij
zelforganiserend vermogen van de gezinnen voorop staat.
● Analyseer probleemdefinities van actoren en samengestelde vraagstuk in het veld
○ Begrippen: actoren, probleemdefinities, bron van deze definities (taak- of
vraagstukgericht), specificaties van de oplossing en geprefereerde
oplossingen
● Analyseer manier waarop actoren hun oplossing proberen te realiseren en de
gecombineerde resultaten in het veld
, ○ Begrippen: uitvoering(sproblemen), bijwerkingen, grens(conflicten)
● Inleveren eind week 6, commentaar binnen enkele dagen
Week 7 en 8: Verwerken commentaar
● Verken combinatiemogelijkheden die helpen om vraagstuk verder te brengen en wat
ervoor nodig is om actoren tot combinaties te brengen?
○ Begrippen: synergie, cross-overs, herdenken oplossingen vanuit gedeelde
probleembegrip
Week 9: Tentamen + uploaden werkstuk op maandag 26 oktober 2020 (valt op dezelfde
dag)
, College 1 – Verkenning van complexe
vraagstukken & sturing
Week 1 - Geert Teisman
● Waarmee helpen overheden de samenleving
○ Wat is de rol van overheden?
○ Hoe komen overheden tot een omschrijving van wat ze gaat doen?
● Hoe pakt de overheid dat aan?
Rol van overheid
● Basisvoorzieningen realiseren: rechtsstaat
● Collectieve goederen leveren die we niet zelf kunnen leveren (dijken, defensie)
● Oppakken wat burgers en bedrijven nalaten
○ Hoogwaardige bedrijfsterreinen
○ Duurzame ontwikkeling
○ Daklozen & multiprobleemgezinnen ‘helpen’
Parlementaire democratie-gedachte over publieke
probleemformulering
● ‘Het volk’ ervaart problemen
● Via verkiezingen geven ze stem aan het belang van de problemen
○ Ziet iemand klimaatverandering als probleem, dan komt je bij Groenlinks of
D66 uit in de stemwijzer; ziet iemand klimaatverandering als ‘nepprobleem’,
dan kom je bij Forum of PVV uit in stemwijzer
● Via de verdeling van stemmen ontstaan meerderheden, die bepalen welke
problemen bestuurlijk worden opgepakt
○ Zie regeerakkoorden en andere coalitieakkoorden in raden en staten
● Aan die problemen wordt door de betreffende overheid gewerkt
○ Als ze succesvol worden opgelost wordt de regering beloond en als het niet
lukt kiezen burgers volgende keer andere regering
→ Lineaire vorm van problemen definiëren en beleidsontwikkeling.
