Burgerlijk Recht 2 Hoorcolleges
College 1A: Vertegenwoordiging
Behandelen:
• Vertegenwoordiging, volmacht en lastgeving
• Volmacht → 3:60 e.v. → ontstaan/einde, kenmerken en onbevoegde vertegenwoordiging
Terminologie:
• Vertegenwoordigde = principaal, achterman
• Vertegenwoordiger = tussenpersoon
• Derde = wederpartij
• Rechtshandelingen (3:33 BW) door de vertegenwoordiger verricht treden in werken voor de
vertegenwoordigde;
• Tussenpersoon sluit als vertegenwoordiger van achterman een koopovereenkomst met derde.
A en D zijn dan partij bij de koopovereenkomst, T niet;
• Voordelen → efficiënt + geen risico als vertegenwoordiger failliet gaat.
Directe vertegenwoordiging:
• T koopt in naam van A en dus voor rekening van A een fiets van D
• A en D zijn dan partij bij de koopovereenkomst
• D levert de fiets aan A
• BW verstaat dit onder vertegenwoordiging
Indirecte vertegenwoordiging:
• T koopt in eigen naam, maar voor rekening van A een fiets van D
• T en D zijn partij bij de koopovereenkomst;
• D levert de fiets aan T
• Na levering houdt T de fiets direct voor A (3:110)
• De fiets komt niet in het vermogen van T terecht.
Volmacht, art. 3:60 lid 1 BW (directe vertegenwoordiging):
1. Bevoegdheid
2. Om in een naam van een ander
3. Rechtshandelingen te verrichten
Schakelbepalingen → 3:78 en 79
Lastgeving, art. 7:414 BW
Lid 1:
• Overeenkomst van opdracht
• Waarbij lasthebber zich verbindt
• Om rechtshandelingen te verrichten
• Voor rekening van de lastgever
1
,Lid 2:
• Of lasthebber handelt in naam van lastgever → directe vertegenwoordiging
• Of lasthebber handelt in eigen naam → indirecte vertegenwoordiging
Eigen naam/in naam van een ander:
• Wilsvertrouwensleer 3:33-35 BW
• Is er een rechtshandeling tot stand gekomen?
• Heeft iemand voor zichzelf (in eigen naam) of als vertegenwoordiger van een ander (in naam
van een ander) gehandeld?
Volmacht: ontstaan en einde
• Ontstaan: uitdrukkelijke of stilzwijgende verlening → 3:61 lid 1
• Einde: overlijden volmachtgever → 3:72 → derdenbescherming → 3:76 lid 1
• Gevolmachtigde hoeft volmacht niet te accepteren;
• De volmachtgever kan de rechtshandelingen waarvoor hij een volmacht heeft verstrekt nog zelf
verrichten;
• De gevolmachtigde is niet verplicht om zijn volmacht te gebruiken, want het is een eenzijdige
rechtshandeling en geen overeenkomst;
• Een minderjarige kan optreden als gevolmachtigde → autonomie;
• Een gevolmachtigde kan zijn volmacht niet doorgeven → autonomie;
Onbevoegde vertegenwoordiging
• Werknemer T sluit op naam van bedrijf A een ICT koop-en onderhoudscontract ter waarde van
€75.000 per jaar met D
• T was slechts gevolmachtigd om contracten af te sluiten tot een bedrag van €50.000 per jaar
• T is dus onbevoegd, hij is een zogenaamde pseudo-gevolmachtigde
• Is A gebonden aan de overeenkomst die T namens haar sloot en zo nee, kan zij daaraan toch
gebonden raken?
Geen/ontoereikende volmacht → achterman is niet gebonden krachtens art. 3:66 lid 1, maar er
kan bekrachtiging plaatsvinden krachtens art. 3:69 → dan is achterman wel gebonden aan
rechtshandeling.
Daarnaast, als achterman niet gebonden is krachtens art. 3:66 lid 1 is er sprake van
vertrouwensbescherming krachtens art. 3:61 lid 2:
1. D heeft gerechtvaardigd vertrouwd dat er toereikende volmacht was volgens art. 3:35 en 3:11;
2. Dit vertrouwen berust op een verklaring of gedraging van A
o Toedoen beginsel
o Bescherming A tegen ongewilde binding
Toepassing:
o Afwegen toedoen A en vertrouwen D
o Klassieke benadering → is er een concrete verklaring of gedraging van A waarom D is
afgegaan?
o Moderne benadering: Is A verantwoordelijk voor het ontstaan van een situatie waarin D mag
aannemen dat de tussenpersoon bevoegd is?
2
,HR: Felix/Aruba
In geval van onderhandelingen tussen een overheidsfunctionaris en een derde die in de onjuiste
veronderstelling verkeert dat deze functionaris ten aanzien van de desbetreffende materie bevoegd
is de overheid te binden, zich omstandigheden kunnen voordoen, waaronder die onjuiste
veronderstelling voor rekening van de overheid dient te komen. Daarbij valt niet alleen te denken
aan het geval dat de onjuiste veronderstelling is gewekt door een gedraging van het wel
bevoegde overheidsorgaan, maar ook aan factoren als: de positie die de handelende
functionaris binnen de organisatie van de overheid inneemt en diens gedragingen, de
omstandigheid dat die organisatie en/of de verdeling van de bevoegdheden over de
verschillende organen van de overheid, als gevolg van onduidelijkheid,
onoverzichtelijkheid of ontoegankelijkheid van de desbetreffende regelingen, voor
buitenstaanders ondoorzichtig zijn, alsmede eventuele nalatigheid van de zijde van de
overheid om de derde tijdig op de onbevoegdheid van de functionaris opmerkzaam te
maken.
HR: Kuijpers/Wijnveen
De Hoge Raad maakt (nogmaals) duidelijk dat het wekken van gerechtvaardigd vertrouwen
ten aanzien van de schijn van vertegenwoordigingsbevoegdheid ook door een niet doen
van de vertegenwoordigde kan worden gewekt (art. 3:61 lid 2 BW spreekt van 'door een
verklaring of gedraging' van de vertegenwoordigde). De Hoge Raad geeft aan dat ook
omstandigheden na de totstandkoming van de overeenkomst (het niet-reageren op de
opdrachtbevestiging) relevant zijn bij het oordeel of de wederpartij redelijkerwijs mocht
aannemen dat een toereikende volmacht was verleend. Op de vertegenwoordigde rust
een zekere plicht te voorkomen dat de wederpartij mag gaan denken dat de
vertegenwoordiger van eerstgenoemde bevoegd is een rechtshandeling aan te gaan.
Geen/ontoereikende volmacht → geen bekrachtiging of vertrouwensbescherming → achterman is
niet gebonden aan rechtshandeling → is pseudo-gevolmachtigde/achterman aansprakelijk?
➔ aansprakelijkheid pseudo-gevolmachtigde (3:70)
Aansprakelijkheid achterman (6:170) → achterman is alleen aansprakelijk voor het zogenaamde
negatieve contractsbelang; ondergeschikte dient alleen schade aan meerdere te vergoeden in geval
van opzet of bewuste roekeloosheid.
College 1B: Algemene voorwaarden
A. Wat zijn algemene voorwaarden;
B. Bescherming tegen algemene voorwaarden;
C. Toetsing van exoneratiebedingen.
A. Algemene voorwaarden
• Kleine lettertjes → documentatie, paar vellen papier;
• Standaardbedingen die een partij onderdeel wil laten uitmaken van door hem gesloten
overeenkomsten.
• 6:231 BW.
• Een bordje met dat directie niet aansprakelijk is voor verloren of gestolen voorwerpen is ook
algemene voorwaarden.
• Voordelen voor gebruiker:
o Specificatie rechten en plichten zorgt voor rechtszekerheid;
o Middel tot risico- en prijsbeheersing (exoneraties);
o Afstemming contract op bedrijfsvoering;
o Besparing van transactiekosten.
3
, • Nadelen voor wederpartij:
o Worden vaak ongelezen/onbegrepen geaccepteerd;
o Risico van misbruik (AV die te eenzijdig zijn).
• Voorbeelden eenzijdige algemene voorwaarden:
o Opzegging: de klant kan het abonnement slechts geldig opzeggen per aangetekende brief of de
klant kan de overeenkomst slechts opzeggen met inachtneming van een opzegtermijn van tien
maanden.
o Forumkeuze: in geval van een geschil over de overeenkomst is bij uitsluiting bevoegd de
rechtbank Maastricht, onverminderd het recht op hoger beroep en cassatie.
o Gebruiker behoudt zich het recht voor om eenzijdig prijs of prestatie te wijzen.
B. Bescherming tegen algemene voorwaarden
• Hoge Raad grijpt in: goede zeden: fabrieksmeisje;
o Een twintigjarig fabrieksmeisje had zich in 1930 bij haar ziekenfonds gemeld met de klacht van
overtollige gezichtsbeharing en werd doorverwezen naar een röntgenoloog. De laatste had niet
op een zeker risico van de behandeling gewezen, en vervolgens 12 a 15 keer bestraald. De
schoonheidskuur leidde tot ernstige misvorming van het gezicht van de patiënte. Bij de
aansprakelijkheidsstelling van de arts doet hij een beroep op een exoneratiebeding.
o Zowel rechtbank, Hof als Hoge Raad waren van mening dat de arts zodanig op de hoogte was
van de risico’s, en de behandeling medisch onverantwoord was, dat de contractuele uitsluiting
in strijd was met de openbare orde en de goede zeden. Vrijtekenen voor schade door
persoonlijke opzet of grove schuld is nietig ex. 3:40 lid 1 BW → tegenwoordig 7:463 BW.
• Hoge Raad: 3:40 en 6:248 lid 2 (redelijkheid en billijkheid);
• Nederlandse wetgever: 6:231 e.v.;
• Europese wetgever: richtlijn 93/13 EEG;
• HvJ: ambtshalve toetsing.
Toetsing av: stappenplan
1. Sprake van AV? (6:231 sub a BW);
2. Zo ja, zijn de AV dan onderdeel van de overeenkomst? → wiens AV, battle of forms (6:225 lid
3 BW);
3. Zo ja:
I. Zijn de AV vernietigbaar op grond van afd. 6.5.3 (NB: let op 6:235, 6:245 en 6:247 lid 2)
of;
II. Blijven ze buiten toepassing ogv 6:248 lid 2?
III. Gevolgen van vernietiging/nietigheid.
Zijn AV onderdeel van ovk?
• RB Amsterdam, 19/06/2012, LJN BW8597;
• Gouden Munt-actie van Postcodeloterij in brief aan zes mensen stond zij bij insturen van bon
gegarandeerd een fantastisch cadeau zouden ontvangen. Hier was dat cadeau 2500 euro. Op
achterzijde van de brief stond dat het om een kans ging. Maken AV op achterzijde van brief
deel uit van overeenkomst?
• Postcodeloterij: stond op achterkant, mensen hadden moeten begrijpen dat ze niet zomaar
2500 euro zouden krijgen;
• RB: achterkant brief maakt geen onderdeel uit van overeenkomst. Voorzijde brief verwijst ook
niet naar de achterkant en achterkant is onduidelijk. 2500 euro is niet zo bijzonder dat men
moet begrijpen dat uitbreiding niet de bedoeling kan zijn.
Europese wetgever grijpt in: 6:231 e.v. (93/13 EEG):
• Snelle gebondenheid aan AV (6:232);
4
College 1A: Vertegenwoordiging
Behandelen:
• Vertegenwoordiging, volmacht en lastgeving
• Volmacht → 3:60 e.v. → ontstaan/einde, kenmerken en onbevoegde vertegenwoordiging
Terminologie:
• Vertegenwoordigde = principaal, achterman
• Vertegenwoordiger = tussenpersoon
• Derde = wederpartij
• Rechtshandelingen (3:33 BW) door de vertegenwoordiger verricht treden in werken voor de
vertegenwoordigde;
• Tussenpersoon sluit als vertegenwoordiger van achterman een koopovereenkomst met derde.
A en D zijn dan partij bij de koopovereenkomst, T niet;
• Voordelen → efficiënt + geen risico als vertegenwoordiger failliet gaat.
Directe vertegenwoordiging:
• T koopt in naam van A en dus voor rekening van A een fiets van D
• A en D zijn dan partij bij de koopovereenkomst
• D levert de fiets aan A
• BW verstaat dit onder vertegenwoordiging
Indirecte vertegenwoordiging:
• T koopt in eigen naam, maar voor rekening van A een fiets van D
• T en D zijn partij bij de koopovereenkomst;
• D levert de fiets aan T
• Na levering houdt T de fiets direct voor A (3:110)
• De fiets komt niet in het vermogen van T terecht.
Volmacht, art. 3:60 lid 1 BW (directe vertegenwoordiging):
1. Bevoegdheid
2. Om in een naam van een ander
3. Rechtshandelingen te verrichten
Schakelbepalingen → 3:78 en 79
Lastgeving, art. 7:414 BW
Lid 1:
• Overeenkomst van opdracht
• Waarbij lasthebber zich verbindt
• Om rechtshandelingen te verrichten
• Voor rekening van de lastgever
1
,Lid 2:
• Of lasthebber handelt in naam van lastgever → directe vertegenwoordiging
• Of lasthebber handelt in eigen naam → indirecte vertegenwoordiging
Eigen naam/in naam van een ander:
• Wilsvertrouwensleer 3:33-35 BW
• Is er een rechtshandeling tot stand gekomen?
• Heeft iemand voor zichzelf (in eigen naam) of als vertegenwoordiger van een ander (in naam
van een ander) gehandeld?
Volmacht: ontstaan en einde
• Ontstaan: uitdrukkelijke of stilzwijgende verlening → 3:61 lid 1
• Einde: overlijden volmachtgever → 3:72 → derdenbescherming → 3:76 lid 1
• Gevolmachtigde hoeft volmacht niet te accepteren;
• De volmachtgever kan de rechtshandelingen waarvoor hij een volmacht heeft verstrekt nog zelf
verrichten;
• De gevolmachtigde is niet verplicht om zijn volmacht te gebruiken, want het is een eenzijdige
rechtshandeling en geen overeenkomst;
• Een minderjarige kan optreden als gevolmachtigde → autonomie;
• Een gevolmachtigde kan zijn volmacht niet doorgeven → autonomie;
Onbevoegde vertegenwoordiging
• Werknemer T sluit op naam van bedrijf A een ICT koop-en onderhoudscontract ter waarde van
€75.000 per jaar met D
• T was slechts gevolmachtigd om contracten af te sluiten tot een bedrag van €50.000 per jaar
• T is dus onbevoegd, hij is een zogenaamde pseudo-gevolmachtigde
• Is A gebonden aan de overeenkomst die T namens haar sloot en zo nee, kan zij daaraan toch
gebonden raken?
Geen/ontoereikende volmacht → achterman is niet gebonden krachtens art. 3:66 lid 1, maar er
kan bekrachtiging plaatsvinden krachtens art. 3:69 → dan is achterman wel gebonden aan
rechtshandeling.
Daarnaast, als achterman niet gebonden is krachtens art. 3:66 lid 1 is er sprake van
vertrouwensbescherming krachtens art. 3:61 lid 2:
1. D heeft gerechtvaardigd vertrouwd dat er toereikende volmacht was volgens art. 3:35 en 3:11;
2. Dit vertrouwen berust op een verklaring of gedraging van A
o Toedoen beginsel
o Bescherming A tegen ongewilde binding
Toepassing:
o Afwegen toedoen A en vertrouwen D
o Klassieke benadering → is er een concrete verklaring of gedraging van A waarom D is
afgegaan?
o Moderne benadering: Is A verantwoordelijk voor het ontstaan van een situatie waarin D mag
aannemen dat de tussenpersoon bevoegd is?
2
,HR: Felix/Aruba
In geval van onderhandelingen tussen een overheidsfunctionaris en een derde die in de onjuiste
veronderstelling verkeert dat deze functionaris ten aanzien van de desbetreffende materie bevoegd
is de overheid te binden, zich omstandigheden kunnen voordoen, waaronder die onjuiste
veronderstelling voor rekening van de overheid dient te komen. Daarbij valt niet alleen te denken
aan het geval dat de onjuiste veronderstelling is gewekt door een gedraging van het wel
bevoegde overheidsorgaan, maar ook aan factoren als: de positie die de handelende
functionaris binnen de organisatie van de overheid inneemt en diens gedragingen, de
omstandigheid dat die organisatie en/of de verdeling van de bevoegdheden over de
verschillende organen van de overheid, als gevolg van onduidelijkheid,
onoverzichtelijkheid of ontoegankelijkheid van de desbetreffende regelingen, voor
buitenstaanders ondoorzichtig zijn, alsmede eventuele nalatigheid van de zijde van de
overheid om de derde tijdig op de onbevoegdheid van de functionaris opmerkzaam te
maken.
HR: Kuijpers/Wijnveen
De Hoge Raad maakt (nogmaals) duidelijk dat het wekken van gerechtvaardigd vertrouwen
ten aanzien van de schijn van vertegenwoordigingsbevoegdheid ook door een niet doen
van de vertegenwoordigde kan worden gewekt (art. 3:61 lid 2 BW spreekt van 'door een
verklaring of gedraging' van de vertegenwoordigde). De Hoge Raad geeft aan dat ook
omstandigheden na de totstandkoming van de overeenkomst (het niet-reageren op de
opdrachtbevestiging) relevant zijn bij het oordeel of de wederpartij redelijkerwijs mocht
aannemen dat een toereikende volmacht was verleend. Op de vertegenwoordigde rust
een zekere plicht te voorkomen dat de wederpartij mag gaan denken dat de
vertegenwoordiger van eerstgenoemde bevoegd is een rechtshandeling aan te gaan.
Geen/ontoereikende volmacht → geen bekrachtiging of vertrouwensbescherming → achterman is
niet gebonden aan rechtshandeling → is pseudo-gevolmachtigde/achterman aansprakelijk?
➔ aansprakelijkheid pseudo-gevolmachtigde (3:70)
Aansprakelijkheid achterman (6:170) → achterman is alleen aansprakelijk voor het zogenaamde
negatieve contractsbelang; ondergeschikte dient alleen schade aan meerdere te vergoeden in geval
van opzet of bewuste roekeloosheid.
College 1B: Algemene voorwaarden
A. Wat zijn algemene voorwaarden;
B. Bescherming tegen algemene voorwaarden;
C. Toetsing van exoneratiebedingen.
A. Algemene voorwaarden
• Kleine lettertjes → documentatie, paar vellen papier;
• Standaardbedingen die een partij onderdeel wil laten uitmaken van door hem gesloten
overeenkomsten.
• 6:231 BW.
• Een bordje met dat directie niet aansprakelijk is voor verloren of gestolen voorwerpen is ook
algemene voorwaarden.
• Voordelen voor gebruiker:
o Specificatie rechten en plichten zorgt voor rechtszekerheid;
o Middel tot risico- en prijsbeheersing (exoneraties);
o Afstemming contract op bedrijfsvoering;
o Besparing van transactiekosten.
3
, • Nadelen voor wederpartij:
o Worden vaak ongelezen/onbegrepen geaccepteerd;
o Risico van misbruik (AV die te eenzijdig zijn).
• Voorbeelden eenzijdige algemene voorwaarden:
o Opzegging: de klant kan het abonnement slechts geldig opzeggen per aangetekende brief of de
klant kan de overeenkomst slechts opzeggen met inachtneming van een opzegtermijn van tien
maanden.
o Forumkeuze: in geval van een geschil over de overeenkomst is bij uitsluiting bevoegd de
rechtbank Maastricht, onverminderd het recht op hoger beroep en cassatie.
o Gebruiker behoudt zich het recht voor om eenzijdig prijs of prestatie te wijzen.
B. Bescherming tegen algemene voorwaarden
• Hoge Raad grijpt in: goede zeden: fabrieksmeisje;
o Een twintigjarig fabrieksmeisje had zich in 1930 bij haar ziekenfonds gemeld met de klacht van
overtollige gezichtsbeharing en werd doorverwezen naar een röntgenoloog. De laatste had niet
op een zeker risico van de behandeling gewezen, en vervolgens 12 a 15 keer bestraald. De
schoonheidskuur leidde tot ernstige misvorming van het gezicht van de patiënte. Bij de
aansprakelijkheidsstelling van de arts doet hij een beroep op een exoneratiebeding.
o Zowel rechtbank, Hof als Hoge Raad waren van mening dat de arts zodanig op de hoogte was
van de risico’s, en de behandeling medisch onverantwoord was, dat de contractuele uitsluiting
in strijd was met de openbare orde en de goede zeden. Vrijtekenen voor schade door
persoonlijke opzet of grove schuld is nietig ex. 3:40 lid 1 BW → tegenwoordig 7:463 BW.
• Hoge Raad: 3:40 en 6:248 lid 2 (redelijkheid en billijkheid);
• Nederlandse wetgever: 6:231 e.v.;
• Europese wetgever: richtlijn 93/13 EEG;
• HvJ: ambtshalve toetsing.
Toetsing av: stappenplan
1. Sprake van AV? (6:231 sub a BW);
2. Zo ja, zijn de AV dan onderdeel van de overeenkomst? → wiens AV, battle of forms (6:225 lid
3 BW);
3. Zo ja:
I. Zijn de AV vernietigbaar op grond van afd. 6.5.3 (NB: let op 6:235, 6:245 en 6:247 lid 2)
of;
II. Blijven ze buiten toepassing ogv 6:248 lid 2?
III. Gevolgen van vernietiging/nietigheid.
Zijn AV onderdeel van ovk?
• RB Amsterdam, 19/06/2012, LJN BW8597;
• Gouden Munt-actie van Postcodeloterij in brief aan zes mensen stond zij bij insturen van bon
gegarandeerd een fantastisch cadeau zouden ontvangen. Hier was dat cadeau 2500 euro. Op
achterzijde van de brief stond dat het om een kans ging. Maken AV op achterzijde van brief
deel uit van overeenkomst?
• Postcodeloterij: stond op achterkant, mensen hadden moeten begrijpen dat ze niet zomaar
2500 euro zouden krijgen;
• RB: achterkant brief maakt geen onderdeel uit van overeenkomst. Voorzijde brief verwijst ook
niet naar de achterkant en achterkant is onduidelijk. 2500 euro is niet zo bijzonder dat men
moet begrijpen dat uitbreiding niet de bedoeling kan zijn.
Europese wetgever grijpt in: 6:231 e.v. (93/13 EEG):
• Snelle gebondenheid aan AV (6:232);
4
