Publiekrecht
2024-2025
HoGent
,INLEIDING
WAT IS RECHT?
DEFINITIE
Het ‘recht’ is …
- een geheel van door de overheid uitgevaardigde, afdwingbare regels
(‘rechtsregels’),
- die het menselijk handelen in de samenleving
- ordenen
KENMERKEN
Wat?
- Het is een geheel van algemeen geldende regels
- Het is van toepassing op iedereen in de bedoelde situatie
Wie?
- Het wordt opgelegd door de overheid
- Het recht is dynamisch, want een gewijzigde samenleving vraagt
gewijzigde rechtsregels
- Een overtreding of niet-naleving heeft juridische gevolgen, want
rechtsregels zijn ‘afdwingbaar’ via een wettelijk systeem van sancties
Waarom?
- Het doel is om de maatschappij te ordenen, want anders is er chaos
- M.a.w. het dient om duidelijk te stellen wie wat (niet) mag doen
ONDERSCHEID MET ANDERE ‘REGELS’ IN ONZE SAMENLEVING
Bv. Gedragsregels, sociale omgangregels, beleefdheidsregels, religieuze regels …
zijn juridisch niet afdwingbaar (tenzij ze ook een rechtsregels zijn) en
rechtsregels zijn wel juridisch afdwingbaar
NATIONAAL RECHT EN INTERNATIONAAL RECHT
NATIONAAL RECHT
Het nationaal recht zijn regels m.b.t. nationale/binnenlandse situaties. Het zijn
regels die zijn uitgevaardigd door nationale overheidsinstanties.
INTERNATIONAAL RECHT
1
,Het internationaal recht zijn regels m.b.t. grensoverschrijdende/buitenlandse
situaties. Het zijn regels die zijn uitgevaardigd op internationaal niveau (bv.
EVRM).
HET BELGISCH RECHT: PUBLIEKRECHT EN PRIVAATRECHT
PUBLIEKRECHT
Het publiekrecht is het recht dat bepaalt hoe de overheid functioneert en ook de
relatie vastlegt tussen overheid en burgers .
Bv. Regels over bevoegdheden, de samenstelling, de organisatie en werkwijze
van de verschillende overheden in België (m.a.w. de federale overheid,
gemeenschappen, gewesten, gemeenten en provincies).
Bv. Naar welke rechtbank particulieren/burgers kunnen stappen.
Bv. De rechten van de mens, die de overheid moet respecteren (enkel in
uitzonderlijke omstandigheden kan de overheid deze beperken).
PRIVAATRECHT
Het privaatrecht is het recht dat bepaalt op welke wijze particulieren zich
tegenover elkaar verhouden.
Bv. Afspraken in juridisch vastgelegde norm, zoals een contract. Bij het maken
van juridische afspraken is er veel vrijheid, m.a.w. partijen kunnen de inhoud
ervan zelf bepalen, maar sommige afspraken kunnen niet gemaakt worden
omdat de wet dat verbiedt of mogen alleen op een bepaalde wijze gemaakt
worden. Het niet naleven ervan kan leiden tot een juridische sanctie, zoals
schadevergoeding.
INDELING VAN HET RECHT
2
, DEEL 1: DE ALGEMENE
BEGINSELEN VAN HET
BELGISCHE PUBLIEKRECHT
HOOFDSTUK 1: DE GRONDWET; BASIS VAN HET BELGISCH
PUBLIEKRECHT
HET ONTSTAAN VAN BELGIË
1815: VAL VAN NAPOLEON – CONGRES VAN WENEN
- Plan voor Europese vrede: creatie van het Verenigd Koninkrijk der
Nederlanden als bufferstaat in het centrum van Europa om de Franse
macht onder controle te houden.
- Zuidelijke Nederlanden (= huidige Belgische grondgebied) dat voordien
deel uitmaakte van Frankrijk wordt toegevoegd aan de Noordelijke
Nederlanden.
1815-1830: VERENIGD KONINKRIJK DER NEDERLANDEN
- Staatshoofd = Willem I
- Zuidelijke provincies snel ontevreden:
o Autoritaire koning
3
2024-2025
HoGent
,INLEIDING
WAT IS RECHT?
DEFINITIE
Het ‘recht’ is …
- een geheel van door de overheid uitgevaardigde, afdwingbare regels
(‘rechtsregels’),
- die het menselijk handelen in de samenleving
- ordenen
KENMERKEN
Wat?
- Het is een geheel van algemeen geldende regels
- Het is van toepassing op iedereen in de bedoelde situatie
Wie?
- Het wordt opgelegd door de overheid
- Het recht is dynamisch, want een gewijzigde samenleving vraagt
gewijzigde rechtsregels
- Een overtreding of niet-naleving heeft juridische gevolgen, want
rechtsregels zijn ‘afdwingbaar’ via een wettelijk systeem van sancties
Waarom?
- Het doel is om de maatschappij te ordenen, want anders is er chaos
- M.a.w. het dient om duidelijk te stellen wie wat (niet) mag doen
ONDERSCHEID MET ANDERE ‘REGELS’ IN ONZE SAMENLEVING
Bv. Gedragsregels, sociale omgangregels, beleefdheidsregels, religieuze regels …
zijn juridisch niet afdwingbaar (tenzij ze ook een rechtsregels zijn) en
rechtsregels zijn wel juridisch afdwingbaar
NATIONAAL RECHT EN INTERNATIONAAL RECHT
NATIONAAL RECHT
Het nationaal recht zijn regels m.b.t. nationale/binnenlandse situaties. Het zijn
regels die zijn uitgevaardigd door nationale overheidsinstanties.
INTERNATIONAAL RECHT
1
,Het internationaal recht zijn regels m.b.t. grensoverschrijdende/buitenlandse
situaties. Het zijn regels die zijn uitgevaardigd op internationaal niveau (bv.
EVRM).
HET BELGISCH RECHT: PUBLIEKRECHT EN PRIVAATRECHT
PUBLIEKRECHT
Het publiekrecht is het recht dat bepaalt hoe de overheid functioneert en ook de
relatie vastlegt tussen overheid en burgers .
Bv. Regels over bevoegdheden, de samenstelling, de organisatie en werkwijze
van de verschillende overheden in België (m.a.w. de federale overheid,
gemeenschappen, gewesten, gemeenten en provincies).
Bv. Naar welke rechtbank particulieren/burgers kunnen stappen.
Bv. De rechten van de mens, die de overheid moet respecteren (enkel in
uitzonderlijke omstandigheden kan de overheid deze beperken).
PRIVAATRECHT
Het privaatrecht is het recht dat bepaalt op welke wijze particulieren zich
tegenover elkaar verhouden.
Bv. Afspraken in juridisch vastgelegde norm, zoals een contract. Bij het maken
van juridische afspraken is er veel vrijheid, m.a.w. partijen kunnen de inhoud
ervan zelf bepalen, maar sommige afspraken kunnen niet gemaakt worden
omdat de wet dat verbiedt of mogen alleen op een bepaalde wijze gemaakt
worden. Het niet naleven ervan kan leiden tot een juridische sanctie, zoals
schadevergoeding.
INDELING VAN HET RECHT
2
, DEEL 1: DE ALGEMENE
BEGINSELEN VAN HET
BELGISCHE PUBLIEKRECHT
HOOFDSTUK 1: DE GRONDWET; BASIS VAN HET BELGISCH
PUBLIEKRECHT
HET ONTSTAAN VAN BELGIË
1815: VAL VAN NAPOLEON – CONGRES VAN WENEN
- Plan voor Europese vrede: creatie van het Verenigd Koninkrijk der
Nederlanden als bufferstaat in het centrum van Europa om de Franse
macht onder controle te houden.
- Zuidelijke Nederlanden (= huidige Belgische grondgebied) dat voordien
deel uitmaakte van Frankrijk wordt toegevoegd aan de Noordelijke
Nederlanden.
1815-1830: VERENIGD KONINKRIJK DER NEDERLANDEN
- Staatshoofd = Willem I
- Zuidelijke provincies snel ontevreden:
o Autoritaire koning
3
