Hoorcollege 2. Inleiding rechtspsychologie
Vervolg vorige college: wat is rechtspsychologie?
De kloof is gedicht na het inzicht van Van Koppen bij de Schiedammer parkmoord. Het heeft
geleid tot een soort eerherstel. Er zijn heel weinig juristen die zeggen dat rechtspsychologie
geen enkele bijdrage levert. Echter is toch nog steeds sprake van een kloof of spanning. De
slapende rechter is hier medeverantwoordelijk voor. De titel zou nogal denigrerend zijn voor
rechters. De titel is waarschijnlijk anders bedoeld. Het gaat erom dat in de besproken zaken
de rechter tot een ander oordeel zou zijn gekomen als die beter na had gedacht. Het verwijd
dat vaak gedaan wordt (vooral vanuit juristen) is dat rechters onwetenschappelijk zouden
zijn. Dat komt omdat ze als het ware een andere taal spreken. Rechtspsychologen gebruiken
experimenten om waarheden te onderzoeken (empirische wetenschap; meten = weten). Het
gaat om de objectieve waarheid. Rechtspsychologen willen weten wat er gebeurd is. Bij
onderzoek kun je nooit 100% zekerheid hebben. Gemiddelden kun je nooit toepassen op het
individu. Zodra je veel informatie bij elkaar zet, kun je komen tot een
waarschijnlijkheidsoordeel. Het verschil in denken bij rechtspsychologen en juristen zorgt
ervoor dat men elkaar niet goed begrijpt, en misverstanden kunnen ontstaan.
Rechtvaardigheid
Rechtvaardigheid is een gevoel. Gevoel kan onterecht zijn, maar liegt nooit. Of dat objectief
rechtvaardig is, is de vraag.
Voorbeeld
Parachutemoord Els Clottemans en Els van Doren hadden beide een affaire met een man
uit de parachuteclub. Els Clottemans wist dat hij nog een affaire had, maar andersom niet.
Op een gegeven moment gingen ze samen parachutespringen en Els van Doren is
neergestort omdat haar parachute was doorgesneden. De hypothese was ontwikkeld dat Els
Clottemans de parachute uit jaloezie had gesaboteerd. Er was geen enkel bewijs dat Els
Clottemans dit gedaan had, er is geen DNA gevonden van haar op de parachute. Volgens
onderzoek zou de moordenaar een ervaren parachutist zijn, maar Els Clottemans beweerde
dat ze dat niet was (hier stond ze bij de club zelfs om bekend). Na maanden onderzoek bleek
het dat de parachute dus met een schaar was doorgeknipt, wat iedereen kan doen. Zij zou
dit dus gedaan kunnen hebben. In deze zaak zou 2 keer sprake zijn geweest van daderkennis:
het niet gevonden DNA en het doorknippen van de draden van de parachute. Een advocaat
heeft een pleidooi gegeven waar hij suggereerde dat Els Clottemans een seriemoordenaar
was omdat ze in een make-up tasje de ‘trofee’ bewaarde. Één van de juryleden doet de
rugzak van de parachute open waar het make-up tasje in is gevonden, na jaren van
onderzoek. Dit laat zien hoe “grondig” het onderzoek was geweest. Els Clottemans is
uiteindelijk veroordeeld tot 30 jaar gevangenisstraf. Ze hebben haar dus zonder enig bewijs
veroordeeld. Het bijzondere is dat ondanks dat Els Clottemans blijft zeggen dat ze onschuldig
is, ze haar zaak niet wil aangeven bij gerede twijfel/herziening voor verder onderzoek.
Zodra iemand in Vlaanderen veroordeeld wordt, mag een jurist niet meer zeggen dat die
persoon onschuldig is.
Onderzoek Thibaut & Walker
Distributieve rechtvaardigheid = schuldigen worden veroordeeld en onschuldigen worden
vrijgesproken
Vervolg vorige college: wat is rechtspsychologie?
De kloof is gedicht na het inzicht van Van Koppen bij de Schiedammer parkmoord. Het heeft
geleid tot een soort eerherstel. Er zijn heel weinig juristen die zeggen dat rechtspsychologie
geen enkele bijdrage levert. Echter is toch nog steeds sprake van een kloof of spanning. De
slapende rechter is hier medeverantwoordelijk voor. De titel zou nogal denigrerend zijn voor
rechters. De titel is waarschijnlijk anders bedoeld. Het gaat erom dat in de besproken zaken
de rechter tot een ander oordeel zou zijn gekomen als die beter na had gedacht. Het verwijd
dat vaak gedaan wordt (vooral vanuit juristen) is dat rechters onwetenschappelijk zouden
zijn. Dat komt omdat ze als het ware een andere taal spreken. Rechtspsychologen gebruiken
experimenten om waarheden te onderzoeken (empirische wetenschap; meten = weten). Het
gaat om de objectieve waarheid. Rechtspsychologen willen weten wat er gebeurd is. Bij
onderzoek kun je nooit 100% zekerheid hebben. Gemiddelden kun je nooit toepassen op het
individu. Zodra je veel informatie bij elkaar zet, kun je komen tot een
waarschijnlijkheidsoordeel. Het verschil in denken bij rechtspsychologen en juristen zorgt
ervoor dat men elkaar niet goed begrijpt, en misverstanden kunnen ontstaan.
Rechtvaardigheid
Rechtvaardigheid is een gevoel. Gevoel kan onterecht zijn, maar liegt nooit. Of dat objectief
rechtvaardig is, is de vraag.
Voorbeeld
Parachutemoord Els Clottemans en Els van Doren hadden beide een affaire met een man
uit de parachuteclub. Els Clottemans wist dat hij nog een affaire had, maar andersom niet.
Op een gegeven moment gingen ze samen parachutespringen en Els van Doren is
neergestort omdat haar parachute was doorgesneden. De hypothese was ontwikkeld dat Els
Clottemans de parachute uit jaloezie had gesaboteerd. Er was geen enkel bewijs dat Els
Clottemans dit gedaan had, er is geen DNA gevonden van haar op de parachute. Volgens
onderzoek zou de moordenaar een ervaren parachutist zijn, maar Els Clottemans beweerde
dat ze dat niet was (hier stond ze bij de club zelfs om bekend). Na maanden onderzoek bleek
het dat de parachute dus met een schaar was doorgeknipt, wat iedereen kan doen. Zij zou
dit dus gedaan kunnen hebben. In deze zaak zou 2 keer sprake zijn geweest van daderkennis:
het niet gevonden DNA en het doorknippen van de draden van de parachute. Een advocaat
heeft een pleidooi gegeven waar hij suggereerde dat Els Clottemans een seriemoordenaar
was omdat ze in een make-up tasje de ‘trofee’ bewaarde. Één van de juryleden doet de
rugzak van de parachute open waar het make-up tasje in is gevonden, na jaren van
onderzoek. Dit laat zien hoe “grondig” het onderzoek was geweest. Els Clottemans is
uiteindelijk veroordeeld tot 30 jaar gevangenisstraf. Ze hebben haar dus zonder enig bewijs
veroordeeld. Het bijzondere is dat ondanks dat Els Clottemans blijft zeggen dat ze onschuldig
is, ze haar zaak niet wil aangeven bij gerede twijfel/herziening voor verder onderzoek.
Zodra iemand in Vlaanderen veroordeeld wordt, mag een jurist niet meer zeggen dat die
persoon onschuldig is.
Onderzoek Thibaut & Walker
Distributieve rechtvaardigheid = schuldigen worden veroordeeld en onschuldigen worden
vrijgesproken
