Samenvatting Communicatie tussen ouder en kind

Communicatie ouder en kind.
De verpleegkundige als communicator 12.1/12.2:
Algemene gesprekstechnieken bij kinderen:
 Dezelfde ooghoogte aannemen.
 Kind aankijken of bij naam noemen, kinderen hebben een lage
spanningsboog.
 Onderzoeken waarom kind wegkijkt.
 Denk aan non-verbale communicatie en zorg voor prettige sfeer.
 Gebruik concrete woorden en korte formuleringen.
 Wees helder in je communicatie/boodschap en vermijd dubbele
ontkenningen.
 Stel af op ontwikkelingsniveau van het kind en gebruik spelvormen.
 Praat niet op een kinderachtige toon.
 Spreek tijdens onderzoeken, wees eerlijk.
 Vul niet in voor het kind.
 Feedback over het gespreksverloop.
 Vraag het kind de informatie te herhalen.

Leerboek kinderverpleegkundige h4.5.2/4.5.3:
Verschillende factoren die communicatie beïnvloeden:
 Gedrag: maken van oogcontact, knikken met hoofd, aanraken,
rustige houding van armen en benen. Vermijden van oogcontact
belemmert de communicatie.
 Gespreksvaardigheden: luisteren, samenvatten, doorvragen en
reflecteren. De intonatie speelt een belangrijke rol.
 Houding: gelijkwaardigheid, vertrouwen, inlevingsvermogen,
openstaan voor de ander, respect.
 Omgeving: op een horloge of klok kijken wordt streng afgeraden.
 Manier waarop de boodschap wordt gebracht: boodschap laten
overkomen in de ik-vorm.

De zuigelingenperiode wordt ook wel de preverbale fase genoemd. In
deze fase maakt een baby wel geluiden, maar gebruikt nog geen echte
taal. Het horen van geluiden uit de omgeving geeft de baby een prettig
gevoel en helpt hem de betekenis van woorden later te begrijpen, ook al
begrijpt hij de woorden zelf nog niet.
Baby’s van 0–3 maanden:
 Reactie op ouders is beperkt, maar baby’s tonen wel gevoelens.
 Bij een prettig gevoel: glimlachen, rustig slapen, ogen open als hij
wakker is, kijkt naar gezichten, lacht hardop, maakt geluidjes.
 Bij een onprettig gevoel: huilen, ogen dichtknijpen, rood hoofd,
mondhoeken naar beneden, gebalde vuisten, stijve ledematen.
Baby’s van 4–6 maanden:
 Reageren sterker op hun omgeving.
 Bij een prettig gevoel: spelen met handjes en kleding, glimlachen,
lachen om verzorgers, brabbelen (‘uh, uh...’), armen spreiden,
omrollen.

, Bij een onprettig gevoel: driftiger, krachtig trappelen, afkeer van
voedsel duidelijker, meer protesteren, niet direct lachen bij vreemde
gezichten, hoesten en huilen.
Ontwikkeling van communicatie:
 Baby’s maken geluidjes met hun mond, ook dove baby’s.
 Brabbelen: herhalen van klanken zoals ‘mamamama’ of
‘dadadada’, ongeacht moedertaal.
 Het samenspel tussen ouder en baby ontstaat: ze reageren om
de beurt op elkaars geluiden.
 De baby probeert via geluidjes contact te maken en oefent met
ritme en intonatie.

Vanaf zeven maanden begint de fase van eenkennigheid bij baby’s. Dit uit
zich in mimiek en gedrag, zoals boosheid en protesterend huilen bij het
weggaan van een vertrouwd persoon. Een tevreden baby is rustig, lacht,
kraait en brabbelt. In deze periode ontstaan de eerste babywoordjes. Het
brabbelen is universeel, maar na verloop van tijd verdwijnen klanken die
niet bij de moedertaal horen. Kinderen gaan meer nabootsen wat ze
horen. Dove baby’s stoppen in deze fase vaak met brabbelen, omdat ze
geen geluiden waarnemen.

Oudere zuigelingen tonen steeds meer interactie: ze reageren op anderen,
bootsen stemmen na en ‘vertellen’ met expressief babbelen in hun
moedertaal. Ze laten hun gevoelens duidelijker zien, zoals blijdschap bij
het zetten van eerste stapjes en gevoeligheid voor complimenten. Ook
hun ongenoegen kunnen ze steeds beter uitdrukken, zowel hoorbaar als
met gedrag, zoals tegenstribbelen bij het aankleden.


Het is belangrijk dat ouders het reageren van hun kind op geluid
stimuleren. Een stille omgeving kan leiden tot een taalachterstand. Geluid
heeft daarnaast een signaalfunctie: plotselinge geluiden kunnen een kind
laten schrikken, maar door te praten kan een ouder dit voorkomen.
Naarmate een kind ouder wordt, begrijpt het steeds beter signalen uit de
omgeving, zeker als gesproken taal wordt ondersteund met lichaamstaal,
zoals wijzen of knikken.

Tegen baby’s praten moet eenvoudig, vriendelijk en met herhaling. Ouders
moeten het kind ook leren dat communicatie uit beurtwisselingen bestaat:
praten, luisteren, reageren. Al in het eerste levensjaar groeit het taalbesef
van het kind.
Volwassenen denken soms onterecht dat tegen een baby praten zinloos is,
maar directe taal is juist cruciaal. In meertalige gezinnen wordt
aangeraden dat ouders in hun eigen moedertaal met het kind spreken.
Aanvankelijk gebruikt het kind beide talen door elkaar, maar later leert het
onderscheid maken.

Communicatie in het ziekenhuis:
Zuigelingen begrijpen ziekte niet, maar merken wel veranderingen zoals
onbekende gezichten, onrust bij ouders en afwezigheid van vertrouwde