Volledige samenvatting Algemene Heelkunde II - Prof. Ann Martens - 2024-'25

ALGEMENE HEELKUNDE II
Prof. Martens, Prof. Schauvliege, Prof. Vlaminck




1e Master Diergeneeskunde
Universiteit Gent

, Inhoud
H1 – De beenderen – prof. Martens ................................................................................................ 3
Onderzoeksmethoden voor beenweefsel ...........................................................................................3
Traumatische aandoeningen van de beenderen .................................................................................5
Infectieuze aandoeningen van de beenderen ................................................................................... 57
H2 – De gewrichten: peesscheden – bursae – prof. Martens ........................................................... 64
Gewrichtsstructuur ........................................................................................................................ 64
Gewrichtsfysiologie ........................................................................................................................ 66
Heling van kraakbeendefecten ........................................................................................................ 67
Onderzoek van gewrichten .............................................................................................................. 68
Gewrichtsaandoeningen ................................................................................................................. 72
H3 – Spieraandoeningen – prof. Martens ..................................................................................... 101
Spierkneuzing .............................................................................................................................. 101
Spierruptuur................................................................................................................................. 102
Spierwonde .................................................................................................................................. 103
Spierhernia .................................................................................................................................. 103
H4 – De pezen en ligamenten – prof. Martens .............................................................................. 104
Samenstelling .............................................................................................................................. 104
Peesheling: na beschadiging peesweefsel ..................................................................................... 105
Traumatische peesletsels ............................................................................................................. 106
H5 – Gastro-intestinaal stelsel – prof. Martens ............................................................................ 115
Exploratie gastro-intestinaal stelsel ............................................................................................... 115
Chirurgie gastro-intestinaal stelsel ................................................................................................ 120
H6 – Perifere zenuwen – prof. Martens ........................................................................................ 125
Etiologie schade aan de zenuwen .................................................................................................. 125
Gradaties van beschadiging van perifere zenuwen.......................................................................... 125
Letsels ......................................................................................................................................... 126
Regeneratie.................................................................................................................................. 126
Behandeling ................................................................................................................................. 126
Neuroma na zenuwsectie ............................................................................................................. 127
H7 – Lymfe en bloedvaten – prof. Martens ................................................................................... 129
Letsels van het lymfestelsel .......................................................................................................... 129
Letsels van de bloedvaten............................................................................................................. 131
Casussen – prof. Martens........................................................................................................... 140
Casus hoef paard ......................................................................................................................... 140
Casus elleboog Paard ................................................................................................................... 142

1

, Casus kaak Paard ......................................................................................................................... 143
Casus patella Paard ..................................................................................................................... 145
Casus knie Hond .......................................................................................................................... 146
H8 – Shock – Prof. Schauvliege ................................................................................................... 147
Inleiding ....................................................................................................................................... 147
Hypovolemische shock................................................................................................................. 148
Cardiogene shock ........................................................................................................................ 151
Obstructieve shock ...................................................................................................................... 151
Distributieve shock ....................................................................................................................... 151
Traumatische shock ..................................................................................................................... 152
Pathogenese op cellulair niveau .................................................................................................... 153
Gevolgen voor de functie van organen ........................................................................................... 154
Symptomen shock........................................................................................................................ 154
Prognose ..................................................................................................................................... 157
Therapie shock ............................................................................................................................. 157
Vochttherapie .............................................................................................................................. 161
H9 – Bloedtransfusie – prof. schauvliege ..................................................................................... 166
Indicaties ..................................................................................................................................... 166
Soorten ........................................................................................................................................ 166
Donorselectie .............................................................................................................................. 168
Bloedafname ............................................................................................................................... 170
Bewaring van bloed ...................................................................................................................... 171
Transfusietechniek ....................................................................................................................... 172
Overlevingstijd allogene RBC ........................................................................................................ 172
Gevaren transfusie ....................................................................................................................... 173
Alternatieven voor bloedtransfusie ................................................................................................ 174
H10 – Oftalmologie – Prof. Vlaminck ........................................................................................... 175
(Oogonderzoek) – herhaling (niet op examen, maar wel basiskennis) ............................................... 175
Orbita en oogbol........................................................................................................................... 177
Oogleden ..................................................................................................................................... 181
Traankanaalsysteem .................................................................................................................... 185
Conjunctiva ................................................................................................................................. 186
Cornea – belangrijkste voor pathologieën aan oog! -twio ................................................................. 187
Uvea - TWIO ................................................................................................................................. 194
Glaucoom - TWIO ......................................................................................................................... 197
Lens ............................................................................................................................................ 200
Retina .......................................................................................................................................... 203

2

,H1 – DE BEENDEREN – PROF. MARTENS

Functie van been

- Mechanische ondersteuning bij beweging
- Bescherming van de weke delen
 Thorax: cardiopulmonair stelsel
 Schedel, wervelkolom: CZS
 Bekken: urogenitaal stelsel
- Wat kan mis gaan
 Traumatisch
 Algemeen metabool, bv. wijziging mineralisatie
 Infectieus

ONDERZOEKSMETHODEN VOOR BEENWEEFSEL

Klinisch onderzoek beenstelsel

- Adspectie in rust
 Houding: bv. lidmaat ontlasten, zwelling, deformatie, symmetrie!
- Adspectie in beweging
 Functie beenderen, maar ook: ligamenten, pezen, gewrichten

Palpatie oppervlakkige beenderen

- Pijn: drukken en voelen naar structuren, combineren met bewegen
- Temperatuur
- Beweeglijkheid: beenderen weinig, gewrichten veel
- Crepitatie

Percussie: vinger, hamer, kloppen op been, evalueren pijnreactie

Auscultatie: diepe crepitatie kan je soms horen bij fracturen

Rectaal onderzoek: crepitatie, fracturen

Radiografie

- Onderbrekingen in bot vinden
- Fracturen, tumoren, periostitis, demineralisatie, infectie
- ≠ richtingen: min. 2, vaak meer nodig
- Goede opnamen: kwaliteit belangrijk
 Niet bij alle beenderen even belangrijk
- 30-60% minderalisatie verandering
- Correlatie aan klinisch beeld: als je iets ziet, wil niet perse zeggen dat het iets betekent

Radius, verdikking, demineralisatie, abnormale aflijning bot  (hormoonmineralisatie
zou over volledig bot zijn), osteosarcoma




3

, Fractuur griffelbeen, correlatie klinisch beeld: meestal niet mank




Gebroken mandibula, maar moeilijk te zien
aan welke zijde hoeveel breuken  beter te
zien op CT

Overlap benige structuren

Beperking radiografie: 2D beeld van 3D
structuur

Computer tomografie (CT)




Scintigrafie: vaak screening methode

MRI: duurt lang, bewegingsartefacten

Echografie: gaat niet door been, enkel voor onderbreking oppervlak v/h been

Thermografie: warmtebepaling

Bloed-OZ: voor infectieuze aandoening

Biopsie: voor vermoeden tumor bot




4

,TRAUMATISCHE AANDOENINGEN VAN DE BEENDEREN


BEENFRACTUUR

ETIOLOGIE
= partiële/totale onderbreking continuïteit beenweefsel, waardoor het pijnlijk wordt of z/n functie niet
meer kan uitvoeren

Predisponerende factoren

- Al dan niet aanwezig, sneller optreden op bep. plaats of bij bep. dieren
- Demineralisatie: verzwakt been
- Algemeen: hoge leeftijd, dracht/lactatie, alg. inactiviteit, alg. skeletaandoeningen
(osteodystrofie, osteogenesis imperfecta)
- Lokaal: onvoldoende belasting lidmaat (vb. lange gipsperiode, fixatie met 2 platen), lokale
pathologische processen (tumor, cyste, osteomyelitis  geeft zwakkere plaats)

Effectief traumatische oorzaken

- Uitwendige slag, val, aanrijding
- Abnormale beweging (uitglijden)
- Fractuur: op plaats trauma of op afstand
van inslag

CLASSIFICATIE VAN FRACTUREN
- Belangrijk voor communicatie tussen dierenartsen, tussen DA-eigenaar

Lokalisatie

- Welk been, waar in het been

Scapula: tuberositas supraglenoidale



Humerus: laterale condyl  condylaire fractuur



Radius en ulna



- Loopt het door tot in een gewricht
 Intra-articulair: 1 gewricht, 2 gewrichten, … ↔ extra-articulair




intra-art: in femoro-patellair gewricht ulna


5

, - Groeiplaat: fyse  bv. fysaire fractuur

GP vaak betrokken in fractuur: is zwak
want is KB -> op radiografie donkere lijn
(geen mineralen, KB, 1 zone wel:
hypertrofische KB-cellen die xxx en
nieuwe KB cellen vormen en
mineralisatie zo starten -> die zone is
zwak en daar fractuur)



Femur: voedende arterie loopt
door GP  fractuur  schade
arterie

Configuratie van de fractuur

- Totale vs. partiële (onvolledige) fracturen
 "Mog. partiële licht schuin lopende fractuur van
prox aspect kootbeen en bijkomende opnames
of CT nodig voor verloop van fractuur
 2 lijntjes: fractuur plaats waar fissuur door
dorsale zijde gaat en waar hij door palmaire
zijde gaat (1 fractuur)
- Partiële fractuur door acuut trauma = barst
 Frac die begint in bot en stopt halverwege bot en niet uitloopt naar andere cortex (1 cortex
onderbroken), per definitie stabiel want deel v bot hangt nog vast
 Meerdere radiografische opnames zijn belangrijk om fissuren te detecteren
 CT is bijzonder nuttig voor diagnose (recovery!)
 Als CT rechtstaand kan is perfect, dier moet niet recoveren, bij volledige anesthesie wel
veel risico op maken van volledige fissuur
 Fissuur wordt duidelijker na 1w-10d door botresorptie
 Fissuur wordt iets breder  iets beter zichtbaar op radiografie
- Partiële fractuur door herhaalde submaximale belasting
 Subchondraal bottrauma: typisch aan gewrichten (bv bij overdreven belasting repetitief
 microfissuren ontstaan  radiolucente zone  predisponeren voor ontstaan totale
fracturen)
 Stress-fractuur: microtrauma bot aan voorzijde bot (sore shin)  pijnlijke periostale
reactie, nooit acuut, altijd chronische overbelasting

Configuratie: beschrijving van de vorm




+ complexe fracturen

6

,Configuratie: inwerkende krachten bepalen vorm van fractuur

A: cortex links onder spanning  prox en dist
component aan andere zijde (rechts: butterfly,
grotere kracht = grotere butterfly)  typisch door
buiging + compressie bot

C: draaibeweging

D: zuiver comprimerende kracht  licht schuine
fractuur




Fragmentatie

- Enkelvoudig
- Meervoudig
- Verbrijzeld (comminuted)

Enkelvoudig: longitudinaal in saggitaal vlak

Dwarse fractuur: lat gelegen butterfly dus kracht van lateraal




Comminuted fracture = verbrijzelde fractuur (afh van hoeveel energie opgestapeld in bot
bij inwerking kracht): erger bij rennend dier dan stilstaand dier




Open of gesloten

- Verbinding tussen fractuurhaard en huidwonde
- Ook: blaas/rectum
- Vaak fractuur met kleine huidwonde open, contaminatie mogelijk

Stabiel of verplaatst

- Beïnvloedt door: trauma, spiercontracties
- Geen verplaatsing: fissuren, stabiele totale fracturen
- Weten dat het verplaatst is, is voldoende (want je kan zelf
verplaatsing ook induceren), wel vaak te maken met
contracties spieren (hebben tonus) -> bot stukken typisch
naast elkaar getrokken en evt onder een hoek




7

,Specifieke fracturen

Schilfer fractuur

- Extra-articulair




- Intra-articulair: schilfer fracturen meestal dit




 chip zichtbaar bij flexie carpus
- Geen verlies van steunende functie: geen instabiliteit

Echte schilfer




‘Slab’ fractuur: grote schilfer noemen we in principe een slab fractuur: gaat
van ene nr andere gewrichtsinterlinie (typisch bij korte beenderen), typisch
dus op 2 gewrichten intra-art

Compressie fractuur: korte beenderen

Indeukingsfractuur: platte beenderen: vb. schedel , vb. thv sinus (minder impactvol dan bv. thv schedel,
beschermende functie schedel verloren)

Avulsie fractuur: aanhechting ligamenten/pezen, losgetrokken stuk bot: typisch door krachten op de
aanhechting ligament op bot (bv rechte patella band zit vast op tub. tibia)

Monteggia fractuur: fractuur + luxatie elleboog (combinatie luxatie en dorsale verpl ellebooggewricht
(radius en ulna)  fractuur ulna door humeruskop)




8

, Groenhout fractuur: jonge elastische beenderen, jonge dieren, breuk/barst in ene cortex, andere intact,
stabiele fractuur

Subperiostale fractuur: jonge dieren met stevig periost, beide cortices doorbroken, stabiele fractuur

Salter harris fracturen: groeiplaat betrokken

- Groeiplaatfracturen: GP vaak betrokken bij fracturen, zwak deel van bot, deze classificatie zeker
belangrijk om te onthouden
- Fractuurlijn die door GP loopt: vnl thv hypertrofische KB, indien snel gebeurt kan zijn dat
germinale cellen niet aangetast zijn  gevolgen vr toekomstige groei van been (zie later)




Paard, acuut mank ReA

- 2 extra schuine opnames nodig om te weten in welke richting
spiraliseert: (DL-PaMO, DM-PaLO)
- herstel: compressieschroeven volgens verloop van fractuur



Pijpbeen, spiraliserende fractuur (RX 2 lijnen: distaal samen
en naar proximaal gaat het draaien), op 2e opname te zien
dat het volledig draait, enkelvoudig



Keeshond Mira 1,5 jaar oud, gebeten door
Pitbull, meerdere wonden, steunt niet links achteraan:
korte, schuine, enkelvoudige verplaatsing femur,
extra-articulair, mogelijk open (meerdere bijtwonden),
heupluxatie



Bekken fractuur: meestal 2 plaatsen want is vierkant




9