Geschiedenis van het privaatrecht: Examenvragen
Fiche 1:
1. Tekstje over opjagen van beesten met een rode lap: leg uit welke actie je
kunt instellen en tegen wie
- Actio in factum: Aansprakelijkheid voor schade die niet bestaat in de
beschadiging van een zaak, maar het verlies ervan. (in non corpus)
- In dit geval is er geen zaak beschadigd, maar is er wel een benadeling die
gerelateerd is aan de waarde van de zaak die verloren is gegaan.
- Men zou kunnen denken: actio legis aquiliae: (Aansprakelijkheid is gebaseerd
op caput I en caput III uit de lex aquilia) => MAAR de bepalingen van de lex
aquilia spreken uitsluitend over schade aan zaken, het romeinse recht kent
geen aansprakelijkheid voor zuivere vermogensschade of voor immateriële
schade, maar wel enige teksten voor verlies zoals hierboven.
2. Verklaar de school van Bologna en hoe de wettekst van keizer Justinianus
tot in Bologna is geraakt
- De school van Bologna:
● Rond 1100 heeft in Bologna, waar zich reeds een school voor
grammatica en retoriek bevond, ontstond een nieuwe belangstelling
voor de studie van het Romeinse recht.
● De teksten van het Corpus Iuris (wettekst van Oost Romeinse keizer
Justinianus) kwamen weer onder het stof vandaan en er vormde zich
een nieuwe rechtsschool, met Irnerius als grondlegger.
=> Herontdekking van het Romeinse recht: fundament voor de
middeleeuwse en latere rechtswetenschap & begin van het 2e leven.
- Hoe de wettekst van keizer Justinianus tot is Bologna geraakte :
● Einde 5e eeuw: WRR binnengevallen en bezet door allerlei
Germaanse volkeren.
● Justinianus (6e E.) was keizer van ORR, maar beschouwde zich keizer
van het gehele rijk. Hij rekende zijn taak WRR weer te veroveren.
● Justinianus wou 1 rijk en veroverde gebieden waaronder Italië. Daar
wou hij ook het Corpus Iuris Civilis invoeren. (1 rijk, 1 godsdienst, 1
recht)
● Pragmatieke sanctie (544): Keizerlijke beslissing om het Corpus Iuris
Civilis in Europa in te voeren samen met paus Vigilus. Deze tekst gaf
toestemming om het Corpus Iuris als geldend recht in Italië te maken.
,3. Verklaar utilitarisme aan de hand van bruikleen en bewaring en verschil
tussen beiden
- Bij bruikleen overhandigt de ene partij zonder verdere tegenprestatie, in
gebruik aan de andere partij, die verplicht is dezelfde zaak weer terug te
geven.
4. Verklaar erfdienstbaarheid en leg uit
a) Algemeen
- Volgens de Digesten zijn er 2 soorten dienstbaarheden:
● Personele dienstbaarheden: Bevoegdheden die aan een persoon zijn
verbonden. => recht van vruchtgebruik
● Reële dienstbaarheden: Bevoegdheden die aan een bepaalde zaak
zijn verbonden. => recht van erfdienstbaarheid
- Erfdienstbaarheid: Een reële dienstbaarheid en bestaat in de bevoegdheid
van de eigenaar van een heersend erf om bepaalde handelingen te verrichten
op een naburig stuk grond, nl. het dienend erf.
- Opm.: Erfdienstbaarheid gaat samen met het heersend erf en niet met zijn
toevallige eigenaar!
- De erfdienstbaarheden worden in het Corpus Iuris onderverdeeld in 2
categorieën:
● Landelijke erfdienstbaarheden:
○ recht van overgang
○ recht van dreef
○ recht van weg
○ recht van waterleiding
○ recht van waterput
○ recht vee te laten drinken op het dienend erf
○ weiderecht
○ recht kalk te laten branden van het dienend erf
○ recht zand af te graven van het dienend erf
● Stedelijke erfdienstbaarheden:
➢ recht van het dienend erf te vragen gebouwen van het heersend
erf te ondersteunen
➢ recht van inbalking
➢ recht van drop en waterleiding
➢ recht het dienend erf te verbieden hoger te bouwen
➢ recht via het riool onder het dienend erf vuil af te voeren
- Dit geheel van erfdienstbaarheden vormt geen gesloten systeem: partijen
mogen ook andere erfdienstbaarheden in het leven roepen zolang men aan
een aantal vereisten voldoet:
● Nut voor heersend erf
, ● Nabijheid
● Permanente oorzaak: uitoefening is steeds mogelijk
● Dulden of nalaten: geen actief handelen, maar iets dulden of nalaten
=> Principe: erfdienstbaarheid bestaat niet uit een doen
=> Uitzondering: erfdienstbaarheid om heersend erf te ondersteunen,
waaraan de verplichting van onderhoud vast hangt
b) Totstandkoming
- Volgens Instituten:
● Door pactiones en stipulationes: Afspraken die vervolgens worden
bekrachtigd en gegarandeerd zijn door de formele beloftes
● Door verkrijgende verjaring.
● Bij vervreemding van een stuk grond, kan ten voordele van een ander stuk
grond een erfdienstbaarheid worden gevestigd. => voorbehoud bij
vervreemding
c) Tenietgaan
- De erfdienstbaarheid kan op verschillende manieren teniet gaan:
● Afstand van het recht doen.
● Het goed teniet gaat.
● Het eigendom samenkomt in 1 hand (eigenaar).
● Verjaring wegens onbruik: 10 jaar wanneer eigenaar van heersend en
dienend erf in dezelfde provincie wonen / 20 andere provincie.
d) Rechtsmiddelen
- De gerechtigde tot de erfdienstbaarheid beschikt zowel petitoire als
possessoire bescherming:
● Petitoir: Actio confessoria tegen ieder die inbreuk maakt op zijn recht
van erfdienstbaarheid. + In geval van foutief gevestigde
erfdienstbaarheid waarbij enkel de feitelijke uitoefening mogelijk is,
wordt de verkrijger ook petitoir beschermd door de actio publicana.
● Possessoir: Omdat feitelijk oefenen van erfdienstbaarheid gezien wordt
als een soort bezitsverschaffing. => Reden waarom deze ook zo wordt
beschermd.
Fiche 2:
1. Tekst van de slaaf die bedrog (fraude) heeft gepleegd en gedood is: Lex
Aquilia en leg uit of het boete of schadevergoeding is,...
, - Bij de berekening van de boete speelt de affectieve waarde geen rol.
- Lex Aquilia (3de eeuw voor Chr.):
Alles met beschadiging/ dandum iniuria datum = Zaaksbeschadiging,
gemengd karakter bedrag= boete EN schadevergoeding.
( voor de Lex Aquilia enkel een poenaal karakter).
- Dood van slaaf waarde van de afgelopen 30dagen
- Boete of schadevergoeding? Normaal gezien is de lex Aquilia (in tijd vd
gegeven tekst) gericht op schade => vreemdgenoeg is er in deze tekst
(waarde van 30dagen) eerder sprake van een schadevergoeding
2. Leg eigendomsoverdracht uit (4 puntjes)
- p.37 – 39
- 1)leveringshandeling (traditio) : handeling waarin de feitelijke macht wordt
overgedragen: pas wanneer zaak overhandigd is -> eigendom
- 2) beschikkingsbevoegdheid van de vervreemder: moet eigenaar of
gemachtigd zijn namens de eigenaar (nemo plus iuris)
- 3) Titel (of alternatief de wil/consensus van de partijen): is er een rechtsgrond,
reden voor eigendomsoverdracht: geldig -> koop, uitkering, bruidsschat...
ongeldig -> huur, pand, bewaargeving
- 4) prijsbetaling: pas als de prijs betaald is, geldt de eigendom bij koop.
3. Geef de 2 voorlopers van het Franse Code Civil
- Frankrijk had tijdens het Ancien Régime een grote diversiteit aan recht,
pogingen tot meer rechtseenheid hadden weinig resultaat.
- 1679: Lodewijk 14e schreef voor dat aan de universiteiten het Franse recht
moest worden onderwezen, en stelde een aantal leerstoelen in dat vak in.
- 1689: Jean Domat schreef een eerste synthese van het franse recht: Les lois
civiles dans leur ordre naturel, waarin hij volgens natuurrechtelijke beginselen,
more geometrico, het recht in kaart bracht.
- 1761: Robert-Joseph Pothier schreef de Traité des obligations.
=> Beide werken zouden later de basis vormen voor de Code Civil.
4. Leg het formulaproces uit
- Rome heeft in zijn lange geschiedenis 3 vormen van burgerlijk procesrecht
gekend: legisactieproces, formulaproces en cognitieproces.
Fiche 1:
1. Tekstje over opjagen van beesten met een rode lap: leg uit welke actie je
kunt instellen en tegen wie
- Actio in factum: Aansprakelijkheid voor schade die niet bestaat in de
beschadiging van een zaak, maar het verlies ervan. (in non corpus)
- In dit geval is er geen zaak beschadigd, maar is er wel een benadeling die
gerelateerd is aan de waarde van de zaak die verloren is gegaan.
- Men zou kunnen denken: actio legis aquiliae: (Aansprakelijkheid is gebaseerd
op caput I en caput III uit de lex aquilia) => MAAR de bepalingen van de lex
aquilia spreken uitsluitend over schade aan zaken, het romeinse recht kent
geen aansprakelijkheid voor zuivere vermogensschade of voor immateriële
schade, maar wel enige teksten voor verlies zoals hierboven.
2. Verklaar de school van Bologna en hoe de wettekst van keizer Justinianus
tot in Bologna is geraakt
- De school van Bologna:
● Rond 1100 heeft in Bologna, waar zich reeds een school voor
grammatica en retoriek bevond, ontstond een nieuwe belangstelling
voor de studie van het Romeinse recht.
● De teksten van het Corpus Iuris (wettekst van Oost Romeinse keizer
Justinianus) kwamen weer onder het stof vandaan en er vormde zich
een nieuwe rechtsschool, met Irnerius als grondlegger.
=> Herontdekking van het Romeinse recht: fundament voor de
middeleeuwse en latere rechtswetenschap & begin van het 2e leven.
- Hoe de wettekst van keizer Justinianus tot is Bologna geraakte :
● Einde 5e eeuw: WRR binnengevallen en bezet door allerlei
Germaanse volkeren.
● Justinianus (6e E.) was keizer van ORR, maar beschouwde zich keizer
van het gehele rijk. Hij rekende zijn taak WRR weer te veroveren.
● Justinianus wou 1 rijk en veroverde gebieden waaronder Italië. Daar
wou hij ook het Corpus Iuris Civilis invoeren. (1 rijk, 1 godsdienst, 1
recht)
● Pragmatieke sanctie (544): Keizerlijke beslissing om het Corpus Iuris
Civilis in Europa in te voeren samen met paus Vigilus. Deze tekst gaf
toestemming om het Corpus Iuris als geldend recht in Italië te maken.
,3. Verklaar utilitarisme aan de hand van bruikleen en bewaring en verschil
tussen beiden
- Bij bruikleen overhandigt de ene partij zonder verdere tegenprestatie, in
gebruik aan de andere partij, die verplicht is dezelfde zaak weer terug te
geven.
4. Verklaar erfdienstbaarheid en leg uit
a) Algemeen
- Volgens de Digesten zijn er 2 soorten dienstbaarheden:
● Personele dienstbaarheden: Bevoegdheden die aan een persoon zijn
verbonden. => recht van vruchtgebruik
● Reële dienstbaarheden: Bevoegdheden die aan een bepaalde zaak
zijn verbonden. => recht van erfdienstbaarheid
- Erfdienstbaarheid: Een reële dienstbaarheid en bestaat in de bevoegdheid
van de eigenaar van een heersend erf om bepaalde handelingen te verrichten
op een naburig stuk grond, nl. het dienend erf.
- Opm.: Erfdienstbaarheid gaat samen met het heersend erf en niet met zijn
toevallige eigenaar!
- De erfdienstbaarheden worden in het Corpus Iuris onderverdeeld in 2
categorieën:
● Landelijke erfdienstbaarheden:
○ recht van overgang
○ recht van dreef
○ recht van weg
○ recht van waterleiding
○ recht van waterput
○ recht vee te laten drinken op het dienend erf
○ weiderecht
○ recht kalk te laten branden van het dienend erf
○ recht zand af te graven van het dienend erf
● Stedelijke erfdienstbaarheden:
➢ recht van het dienend erf te vragen gebouwen van het heersend
erf te ondersteunen
➢ recht van inbalking
➢ recht van drop en waterleiding
➢ recht het dienend erf te verbieden hoger te bouwen
➢ recht via het riool onder het dienend erf vuil af te voeren
- Dit geheel van erfdienstbaarheden vormt geen gesloten systeem: partijen
mogen ook andere erfdienstbaarheden in het leven roepen zolang men aan
een aantal vereisten voldoet:
● Nut voor heersend erf
, ● Nabijheid
● Permanente oorzaak: uitoefening is steeds mogelijk
● Dulden of nalaten: geen actief handelen, maar iets dulden of nalaten
=> Principe: erfdienstbaarheid bestaat niet uit een doen
=> Uitzondering: erfdienstbaarheid om heersend erf te ondersteunen,
waaraan de verplichting van onderhoud vast hangt
b) Totstandkoming
- Volgens Instituten:
● Door pactiones en stipulationes: Afspraken die vervolgens worden
bekrachtigd en gegarandeerd zijn door de formele beloftes
● Door verkrijgende verjaring.
● Bij vervreemding van een stuk grond, kan ten voordele van een ander stuk
grond een erfdienstbaarheid worden gevestigd. => voorbehoud bij
vervreemding
c) Tenietgaan
- De erfdienstbaarheid kan op verschillende manieren teniet gaan:
● Afstand van het recht doen.
● Het goed teniet gaat.
● Het eigendom samenkomt in 1 hand (eigenaar).
● Verjaring wegens onbruik: 10 jaar wanneer eigenaar van heersend en
dienend erf in dezelfde provincie wonen / 20 andere provincie.
d) Rechtsmiddelen
- De gerechtigde tot de erfdienstbaarheid beschikt zowel petitoire als
possessoire bescherming:
● Petitoir: Actio confessoria tegen ieder die inbreuk maakt op zijn recht
van erfdienstbaarheid. + In geval van foutief gevestigde
erfdienstbaarheid waarbij enkel de feitelijke uitoefening mogelijk is,
wordt de verkrijger ook petitoir beschermd door de actio publicana.
● Possessoir: Omdat feitelijk oefenen van erfdienstbaarheid gezien wordt
als een soort bezitsverschaffing. => Reden waarom deze ook zo wordt
beschermd.
Fiche 2:
1. Tekst van de slaaf die bedrog (fraude) heeft gepleegd en gedood is: Lex
Aquilia en leg uit of het boete of schadevergoeding is,...
, - Bij de berekening van de boete speelt de affectieve waarde geen rol.
- Lex Aquilia (3de eeuw voor Chr.):
Alles met beschadiging/ dandum iniuria datum = Zaaksbeschadiging,
gemengd karakter bedrag= boete EN schadevergoeding.
( voor de Lex Aquilia enkel een poenaal karakter).
- Dood van slaaf waarde van de afgelopen 30dagen
- Boete of schadevergoeding? Normaal gezien is de lex Aquilia (in tijd vd
gegeven tekst) gericht op schade => vreemdgenoeg is er in deze tekst
(waarde van 30dagen) eerder sprake van een schadevergoeding
2. Leg eigendomsoverdracht uit (4 puntjes)
- p.37 – 39
- 1)leveringshandeling (traditio) : handeling waarin de feitelijke macht wordt
overgedragen: pas wanneer zaak overhandigd is -> eigendom
- 2) beschikkingsbevoegdheid van de vervreemder: moet eigenaar of
gemachtigd zijn namens de eigenaar (nemo plus iuris)
- 3) Titel (of alternatief de wil/consensus van de partijen): is er een rechtsgrond,
reden voor eigendomsoverdracht: geldig -> koop, uitkering, bruidsschat...
ongeldig -> huur, pand, bewaargeving
- 4) prijsbetaling: pas als de prijs betaald is, geldt de eigendom bij koop.
3. Geef de 2 voorlopers van het Franse Code Civil
- Frankrijk had tijdens het Ancien Régime een grote diversiteit aan recht,
pogingen tot meer rechtseenheid hadden weinig resultaat.
- 1679: Lodewijk 14e schreef voor dat aan de universiteiten het Franse recht
moest worden onderwezen, en stelde een aantal leerstoelen in dat vak in.
- 1689: Jean Domat schreef een eerste synthese van het franse recht: Les lois
civiles dans leur ordre naturel, waarin hij volgens natuurrechtelijke beginselen,
more geometrico, het recht in kaart bracht.
- 1761: Robert-Joseph Pothier schreef de Traité des obligations.
=> Beide werken zouden later de basis vormen voor de Code Civil.
4. Leg het formulaproces uit
- Rome heeft in zijn lange geschiedenis 3 vormen van burgerlijk procesrecht
gekend: legisactieproces, formulaproces en cognitieproces.
