SAMENVATTING
FAMILIESOCIOLOGIE
LES 1: WAT IS FAMILIE?
INCLUSIE, EXCLUSIE, WEGLATING
De concepten INCLUSIE, EXCLUSIE, en WEGLATING zijn hierbij belangrijk. Bv. Een man van middelbare leeftijd
kan misschien zeggen dat zijn broers geen deel zijn van zijn familie. Als hij meerdere broers heeft, en hij neemt
geen enkel van hen op in zijn familie, dan gaat het wellicht over weglating, maar indien hij er slechts een niet
van opneemt, dan gaat het wellicht over exclusie..
SOCIOLOGISCHE DEFINITIE VAN FAMILIE
It is not likely that the job of specifying what is meant by family will progress rapidly. Consensus would be …
improbable for scholars” (Settles, 1987)
Improbable: gezinsvormen veranderen continu waardoor een afbakening niet mogelijk is.
In het engels spreekt men over onderscheid “nuclear family” en “(extended) family”. In het
Nederlands over gezin en familie
Het concept FAMILIE is een variërend en niet strikt te definiëren begrip (variatie over en binnen plaats
en tijd), omringd door waarden en normen: “concept of family varies depending upon the person, the
context and the timing”
o De omvang van WIE tot een familie behoort varieert over PLAATS EN TIJD
o De NORMATIEVE VERWACHTINGEN omtrent hoe je een familie moet vormen varieert over
PLAATS EN TIJD
o Het BELANG dat aan familie gehecht wordt varieert over PLAATS EN TIJD
Veel van wat er in sociologie is geschreven over familie is vanuit Westerse invalshoek (zie je ook in
cursus), we proberen dit soms breder te trekken, of in ieder geval correct te kaderen.
o Dus nu ook vooral Europese cijfers, maar af en toe wereldwijd
BELANG VAN FAMILIE
% of people that say family is very or quiet important in their life: Belgium – 98% (slide 26 voor figuur)
Overal familie gezien als
iets belangrijk. Maar wel
variatie tussen landen
1
,For all but five countries surveyed, family was the highest ranked value. Among countries where family was not
ranked first, the Netherlands was the only country where respondents ranked friends as the highest priority,
while Ghana was the only country where respondents ranked work above all else. The three remaining
countries - the Arabic countries of Algeria, Egypt, and Qatar - religion was ranked most important. In other
Middle Eastern Arabic and Islamic countries, like Bahrain, Jordan, Iraq, Kuwait, Palestine, and Yemen, religion
was ranked second only to family.
INTERGENERATIONELE SOLIDARITEIT
Kijk slides 30,31 voor figuren
BELANG VAN HUWELIJK
Kijk slides 33, 34, 35, 37
HET HUWELIJK & GEZINSVORMING: HETERONORMATIVITEIT &
“VOORTPLANTINGSNORMATIVITEIT”
Naast het idee rond het huwelijk, het belang dat er aan gehecht komt en het voorkomen – zijn er ook heel wat
normatieve ideeën rond het huwelijk.
Bij het huwelijk wordt vaak als norm gezien dat het een instituut is dat heteronormatief is en waarin kinderen
moeten geboren worden.
Heteronormativiteit = Heteronormativiteit, heteronormaliteit of heterocentrisme is het idee, de overtuiging of
aanname dat heteroseksualiteit de standaard en/of de natuurlijke toestand van de mens is. Volgens die norm
zijn er twee complementaire en tegenover elkaar staande geslachten (of genders) met eigen sociale rollen.
Westerse wereld – veel sociologische kaders zijn gevormd op basis van heteronormativiteit (zal je merken in de
lessen); alsook op westerse visie op familie – belangrijk dat studenten zich hier bewust van zijn
VORMEN VAN HUWELIJK
Polygamie: slide 40
Heteronormativiteit: slide 42
2
, Slide 43 tot 48 figuren
ENKELE CIJFERS: DE SITUATIE IN BELGIË
→ Minder huwelijken, meer cohabitatie en meer geboortes buiten het huwelijk
→ Toename scheiding, hertrouw en nieuw samengestelde gezinnen
→ Toename éénoudergezinnen
→ Kleinere gezinnen, minder kinderen
Let op, dit zijn aantallen, geen
percentages tov het totale
bevolkingsaantal
(dalingen tijdens oorlogperiodes)
Op examen grafieken
Twee huwelijkspieken na de 2
wereldoorlogen, stijging in de
echtscheidingen
Ongv 1/5e vd samenwonende koppels nt
getrouwd, in grotere steden vaak meer niet
getrouwde koppels
Mensen trouwen steeds op latere
leeftijd (normatieve verandering,
vroeger norm om te trouwen, nu als er
al getrouwd wordt gebeurt het meestal
op latere leeftijd
3
, = Aantal kinderen die buiten verbintenis of huwelijk geboren worden stijgt
Steeds meer éénouder gezinnen,
steeds meer kinderen geboren met
alleenstaande moeder /….
BEANPOLE FAMILY
Beanpole family: Historisch gezien hebben gezinnen meestal meer kinderen dan ouders gehad, wat
resulteerde in stambomen die op piramides leken. In de afgelopen jaren is echter, vooral in landen als Groot-
Brittannië en de VS, het aantal kinderen per generatie gestaag gedaald, terwijl de levensduur is toegenomen.
4
FAMILIESOCIOLOGIE
LES 1: WAT IS FAMILIE?
INCLUSIE, EXCLUSIE, WEGLATING
De concepten INCLUSIE, EXCLUSIE, en WEGLATING zijn hierbij belangrijk. Bv. Een man van middelbare leeftijd
kan misschien zeggen dat zijn broers geen deel zijn van zijn familie. Als hij meerdere broers heeft, en hij neemt
geen enkel van hen op in zijn familie, dan gaat het wellicht over weglating, maar indien hij er slechts een niet
van opneemt, dan gaat het wellicht over exclusie..
SOCIOLOGISCHE DEFINITIE VAN FAMILIE
It is not likely that the job of specifying what is meant by family will progress rapidly. Consensus would be …
improbable for scholars” (Settles, 1987)
Improbable: gezinsvormen veranderen continu waardoor een afbakening niet mogelijk is.
In het engels spreekt men over onderscheid “nuclear family” en “(extended) family”. In het
Nederlands over gezin en familie
Het concept FAMILIE is een variërend en niet strikt te definiëren begrip (variatie over en binnen plaats
en tijd), omringd door waarden en normen: “concept of family varies depending upon the person, the
context and the timing”
o De omvang van WIE tot een familie behoort varieert over PLAATS EN TIJD
o De NORMATIEVE VERWACHTINGEN omtrent hoe je een familie moet vormen varieert over
PLAATS EN TIJD
o Het BELANG dat aan familie gehecht wordt varieert over PLAATS EN TIJD
Veel van wat er in sociologie is geschreven over familie is vanuit Westerse invalshoek (zie je ook in
cursus), we proberen dit soms breder te trekken, of in ieder geval correct te kaderen.
o Dus nu ook vooral Europese cijfers, maar af en toe wereldwijd
BELANG VAN FAMILIE
% of people that say family is very or quiet important in their life: Belgium – 98% (slide 26 voor figuur)
Overal familie gezien als
iets belangrijk. Maar wel
variatie tussen landen
1
,For all but five countries surveyed, family was the highest ranked value. Among countries where family was not
ranked first, the Netherlands was the only country where respondents ranked friends as the highest priority,
while Ghana was the only country where respondents ranked work above all else. The three remaining
countries - the Arabic countries of Algeria, Egypt, and Qatar - religion was ranked most important. In other
Middle Eastern Arabic and Islamic countries, like Bahrain, Jordan, Iraq, Kuwait, Palestine, and Yemen, religion
was ranked second only to family.
INTERGENERATIONELE SOLIDARITEIT
Kijk slides 30,31 voor figuren
BELANG VAN HUWELIJK
Kijk slides 33, 34, 35, 37
HET HUWELIJK & GEZINSVORMING: HETERONORMATIVITEIT &
“VOORTPLANTINGSNORMATIVITEIT”
Naast het idee rond het huwelijk, het belang dat er aan gehecht komt en het voorkomen – zijn er ook heel wat
normatieve ideeën rond het huwelijk.
Bij het huwelijk wordt vaak als norm gezien dat het een instituut is dat heteronormatief is en waarin kinderen
moeten geboren worden.
Heteronormativiteit = Heteronormativiteit, heteronormaliteit of heterocentrisme is het idee, de overtuiging of
aanname dat heteroseksualiteit de standaard en/of de natuurlijke toestand van de mens is. Volgens die norm
zijn er twee complementaire en tegenover elkaar staande geslachten (of genders) met eigen sociale rollen.
Westerse wereld – veel sociologische kaders zijn gevormd op basis van heteronormativiteit (zal je merken in de
lessen); alsook op westerse visie op familie – belangrijk dat studenten zich hier bewust van zijn
VORMEN VAN HUWELIJK
Polygamie: slide 40
Heteronormativiteit: slide 42
2
, Slide 43 tot 48 figuren
ENKELE CIJFERS: DE SITUATIE IN BELGIË
→ Minder huwelijken, meer cohabitatie en meer geboortes buiten het huwelijk
→ Toename scheiding, hertrouw en nieuw samengestelde gezinnen
→ Toename éénoudergezinnen
→ Kleinere gezinnen, minder kinderen
Let op, dit zijn aantallen, geen
percentages tov het totale
bevolkingsaantal
(dalingen tijdens oorlogperiodes)
Op examen grafieken
Twee huwelijkspieken na de 2
wereldoorlogen, stijging in de
echtscheidingen
Ongv 1/5e vd samenwonende koppels nt
getrouwd, in grotere steden vaak meer niet
getrouwde koppels
Mensen trouwen steeds op latere
leeftijd (normatieve verandering,
vroeger norm om te trouwen, nu als er
al getrouwd wordt gebeurt het meestal
op latere leeftijd
3
, = Aantal kinderen die buiten verbintenis of huwelijk geboren worden stijgt
Steeds meer éénouder gezinnen,
steeds meer kinderen geboren met
alleenstaande moeder /….
BEANPOLE FAMILY
Beanpole family: Historisch gezien hebben gezinnen meestal meer kinderen dan ouders gehad, wat
resulteerde in stambomen die op piramides leken. In de afgelopen jaren is echter, vooral in landen als Groot-
Brittannië en de VS, het aantal kinderen per generatie gestaag gedaald, terwijl de levensduur is toegenomen.
4
