Meer dan lezen
Over geletterdheid, geletterdheidsontwikkeling en leesonderwijs
Inhoudsopgave
Hoofdstuk 1 Geletterdheidspraktijken in de samenleving ...............................................................................2
1.1 Inleiding ........................................................................................................................................................2
1.2 Taal en (schriftelijke) geletterdheid ..............................................................................................................2
1.2.1 Primaire en secundaire modus ...................................................................................................................2
1.2.2 Context .......................................................................................................................................................4
1.2.3 Contextualisering in een nieuwe geletterdheidsmodus .............................................................................4
1.3 Een korte geschiedenis van de geletterdheid ................................................................................................5
1.3.1 Van afbeelding tot symbool .......................................................................................................................5
1.3.2 Maken en vermenigvuldigen van teksten ..................................................................................................5
1.4 Visies op de functie van het schrift en geletterdheid ....................................................................................6
Hoofdstuk 8 Zakelijke teksten lezen en gebruiken ...........................................................................................7
8.2 Wat zijn zakelijke teksten? ............................................................................................................................7
8.2.1 Genres ........................................................................................................................................................7
8.2.2 Multimodale teksten ..................................................................................................................................8
8.5.1 Kerndoelen en Referentiekader Taal ..........................................................................................................9
8.5.2 Begrijpen en interpreteren en 8.5.4 De rol van technisch lezen .................................................................9
8.5.3 Opvattingen over het proces van begrijpend lezen ..................................................................................10
8.5.5 Strategieën ...............................................................................................................................................10
8.5.6. Begrijpen en interpreteren van internetteksten en hypertekst ...............................................................11
Hoofdstuk 9 Kritisch verwerken van informatiebronnen ...............................................................................12
9.1 Inleiding ......................................................................................................................................................12
9.2 Internet als informatiebron .........................................................................................................................12
9.2.1 Multimodaliteit ........................................................................................................................................12
9.2.2 Betrouwbaarheid van bronnen ................................................................................................................12
9.3 Aard van de teksten op internet..................................................................................................................12
9.4 Lezen op internet ........................................................................................................................................15
9.5 Informatievaardigheden .............................................................................................................................15
, Hoofdstuk 1 Geletterdheidspraktijken in de samenleving
1.1 Inleiding
Tekst: Iets wat opgeschreven of gezegd is.
Geletterde samenleving Þ We oriënteren ons voortdurend op schriftelijke of deels schriftelijke
boodschappen die vanuit onze omgeving zijn verzonden of die we via sociale media zelf rondsturen
of gericht toezenden.
Communicatie werkt als volgt:
1.2 Taal en (schriftelijke) geletterdheid
Geletterdheid: De manier waarop mensen met teksten omgaan.
Laaggeletterdheid: Een term voor mensen die grote moeite hebben met het lezen.
1.2.1 Primaire en secundaire modus
Er zijn twee duidelijk te onderscheiden geletterdheidsmodi:
1. Primaire modus
• Dit is mondeling taalgebruik. Kenmerken hiervan zijn:
* Praten/klanken
* Direct contact tussen degene die spreekt en degene die het aanhoort
* Er is direct response/feedback mogelijk
* De spreker kan gebruik maken van contextualiseringscues;
Dit zijn middelen om context aan de boodschap toe te voegen, zoals intonatie en gebaren.
Kenmerkende taalfuncties voor de primaire modus zijn:
Ö De expressieve functie
Ö De sociale/relationele functie
2. Secundaire modus
• Dit is schriftelijk taalgebruik. Kenmerken hiervan zijn:
* Geschreven tekst
* Er is geen directe ontvanger
* Je weet niet hoe het over gaat komen
* De lezer kan niet ter plekke feedback geven
* De schrijver kan zelden om toelichting gevraagd worden
* Het alfabet
Kenmerkende taalfuncties voor de secundaire modus zijn:
Ö De betogende functie
Ö De diverterende functie
2
Over geletterdheid, geletterdheidsontwikkeling en leesonderwijs
Inhoudsopgave
Hoofdstuk 1 Geletterdheidspraktijken in de samenleving ...............................................................................2
1.1 Inleiding ........................................................................................................................................................2
1.2 Taal en (schriftelijke) geletterdheid ..............................................................................................................2
1.2.1 Primaire en secundaire modus ...................................................................................................................2
1.2.2 Context .......................................................................................................................................................4
1.2.3 Contextualisering in een nieuwe geletterdheidsmodus .............................................................................4
1.3 Een korte geschiedenis van de geletterdheid ................................................................................................5
1.3.1 Van afbeelding tot symbool .......................................................................................................................5
1.3.2 Maken en vermenigvuldigen van teksten ..................................................................................................5
1.4 Visies op de functie van het schrift en geletterdheid ....................................................................................6
Hoofdstuk 8 Zakelijke teksten lezen en gebruiken ...........................................................................................7
8.2 Wat zijn zakelijke teksten? ............................................................................................................................7
8.2.1 Genres ........................................................................................................................................................7
8.2.2 Multimodale teksten ..................................................................................................................................8
8.5.1 Kerndoelen en Referentiekader Taal ..........................................................................................................9
8.5.2 Begrijpen en interpreteren en 8.5.4 De rol van technisch lezen .................................................................9
8.5.3 Opvattingen over het proces van begrijpend lezen ..................................................................................10
8.5.5 Strategieën ...............................................................................................................................................10
8.5.6. Begrijpen en interpreteren van internetteksten en hypertekst ...............................................................11
Hoofdstuk 9 Kritisch verwerken van informatiebronnen ...............................................................................12
9.1 Inleiding ......................................................................................................................................................12
9.2 Internet als informatiebron .........................................................................................................................12
9.2.1 Multimodaliteit ........................................................................................................................................12
9.2.2 Betrouwbaarheid van bronnen ................................................................................................................12
9.3 Aard van de teksten op internet..................................................................................................................12
9.4 Lezen op internet ........................................................................................................................................15
9.5 Informatievaardigheden .............................................................................................................................15
, Hoofdstuk 1 Geletterdheidspraktijken in de samenleving
1.1 Inleiding
Tekst: Iets wat opgeschreven of gezegd is.
Geletterde samenleving Þ We oriënteren ons voortdurend op schriftelijke of deels schriftelijke
boodschappen die vanuit onze omgeving zijn verzonden of die we via sociale media zelf rondsturen
of gericht toezenden.
Communicatie werkt als volgt:
1.2 Taal en (schriftelijke) geletterdheid
Geletterdheid: De manier waarop mensen met teksten omgaan.
Laaggeletterdheid: Een term voor mensen die grote moeite hebben met het lezen.
1.2.1 Primaire en secundaire modus
Er zijn twee duidelijk te onderscheiden geletterdheidsmodi:
1. Primaire modus
• Dit is mondeling taalgebruik. Kenmerken hiervan zijn:
* Praten/klanken
* Direct contact tussen degene die spreekt en degene die het aanhoort
* Er is direct response/feedback mogelijk
* De spreker kan gebruik maken van contextualiseringscues;
Dit zijn middelen om context aan de boodschap toe te voegen, zoals intonatie en gebaren.
Kenmerkende taalfuncties voor de primaire modus zijn:
Ö De expressieve functie
Ö De sociale/relationele functie
2. Secundaire modus
• Dit is schriftelijk taalgebruik. Kenmerken hiervan zijn:
* Geschreven tekst
* Er is geen directe ontvanger
* Je weet niet hoe het over gaat komen
* De lezer kan niet ter plekke feedback geven
* De schrijver kan zelden om toelichting gevraagd worden
* Het alfabet
Kenmerkende taalfuncties voor de secundaire modus zijn:
Ö De betogende functie
Ö De diverterende functie
2
