Samenvatting methoden van het wetenschappelijk onderzoek

Methoden van het wetenschappelijk onderzoek les 2
Hoe kunnen we interessante vragen beantwoorden :

- Niet wetenschappelijke methoden
- Wetenschappelijke methoden

Niet-wetenschappelijke methoden

1) Vasthoudenheid (tenacity)
2) intuïtie
3) autoriteit
4) rationalisme
5) empirie

1) vasthoudenheid (tenacity)

 we accepteren informatie als waar, omdat het altijd zo geweest is of omdat bijgeloof de
informatie ondersteunt
 gebaseerd op gewoonte of bijgeloof
 we geloven iets omdat we het altijd al geloofd hebben, clichés
 of omdat bepaalde overtuigingen voorgesteld worden als feiten (bv. een spiegel die breekt)
 in reclames wordt het vaak gebruikt om iemand te overtuigen van iets
 MAAR : info kan foutief zijn en het corrigeren is zeer moeilijk (het is moeilijk om iemand iets
niet te laten geloven)

2) intuïtie

 We accepteren informatie als waar, omdat dit juist aanvoelt
 Gebaseerd op buikgevoel, voorgevoel, instinct of ingevingen
 Snelle manier om vragen te beantwoorden
 Vaak gebruikt als we over geen enkele info beschikken
 Ethische vraagstukken of morele dilemma’s worden vaak opgelost met intuïtie
 Bv. je voelt aan dat je vriend een slechte dag heeft of je kiest welk je als avondeten gan eten
 Ouders bevelen dit vaak aan aan hun kinderen
 Snelle methode en hebben we nodig als er niet anders voor handen hebben
 MAAR geen enkele manier om accurate en foutieve info te onderscheiden

3) autoriteit

 We accepteren informatie als waar, omdat de informatie afkomstig is van een expert rond dat
onderwerp
 Gebaseerd op vertrouwen in een autoriteit, expert, een bron
 Google
 Snel en makkelijk
 Vaak een prima startpunt -> snel en makkelijk
 Omvat ook de methode van geloof : (extreme vorm van autoriteit) blind vertrouwen in een
autoriteitsfiguur waardoor we diens info (blindelins) accepter -> bv. een sekte ( niet zonder
gevaar)
 MAAR : levert niet altijd accurate info op : experts kunnen gebiast zijn (elke expert vertrekt
vanuit subjectiviteit + info kan een subjectieve opinie reflecteren + de expertise wordt niet in
vraag gesteld+ expertise die gegenariliseerd wordt naar andere domeinen (bv. beroemde

1

, mensen die goede producten verkopen) + expert is niet echt een expert -> mensen gaan niet
voor een second opinion + mensen kunnnen liegen over het expert zijn

4) rationalisme

 Logisch redeneren
 We vertrekken van uit een aantal gekende feiten of assumpties (=premissen) en gebruiken
logica om to teen conclusie of antwoord te komen
 Uit premissen volgt logische conclusie
 Indien de premissen waar zijn en we redeneren correct, dan is de conclusie correct
 De rationale methode start pas NA de premissen
 Geen info verzameld, geen observatie, geen evidentie
 Vaak gebruikt om alternatieven logisch af t wegen, zonder alle mogelijkheden ook daadwerkelijk
uit te proberen -> door logisch redeneren tot de beste optie komen
 MAAR : alles valt of staat bij de juistheid van de premissen (we gaan ervan uit dat de premissen
juist zijn -> we moeten vertrekken vanuit de correcte premissen
 MAAR : alles valt of staat bij de juistheid van het logisch redeneren, maar we zijn niet zo goed in
logisch redeneren (er kunnen soms meerdere redenen zijn) + de premissen zijn niet altijd waar

5) empirie

 Antwoorden zoeken door directe observatie of directe sensorische ervaring
 ‘alle kennis wordt verworven door de zintuigen’
 Veel antwoorden zijn beschikbaar door de wereld rondom ons te observeren
 MAAR : onze waarneming en interpretatie van de wereld rondom ons kan ons bedriegen
 Sensorische ervaring kan ons misleiden (bv; ilussies
 Invloed van voorkennis, verwachtingen, gevoelens, overtuigingen op perceptie
 Misinterpretatie van sensorische ervaring (bv. ooggetuigen laten veel info vallen)
 Kost tijd : met de empirische methode ga je bij een probleem verschillende oplossingen
uitproberen = trial-and-error
 Kan gevaarlijk zijn (bv. paddenstoel giftig of niet?)

Vasthoudenheid en intuïtie en autoriteit -> niet kritische technieken, nuttig voor het snel
beantwoorden

Rationalsime en empirie -> stellen meer eisen aan de info en antwoorden die ze produceren

Wetenschappelijke methoden is gebaseerd op niet-wetenschappelijke methoden

 Op empirie en rationalisme

De wetenschappelijke methode

 =manier om kennis te vergaren waarbij specifieke vragen geformuleerd worden en er
systematisch naar antwoorden gezocht wordt
 Bevat elementen van de niet-wsplk methoden
 Deze combinatie tracht de beperking van individuele methoden te vermijden
 Doel = zo accuraat mogelijk antwoord te bekomen
 Bestaat uit 5 verschillende stappen




2

,Stap 1 : observatie

 Van gedrag of andere fenomenen
 Direct (= iets dat je zelf opmerkt) of indirect (=als iemand anders het opmerkt)
 Vaak worden de observatie gegeneraliseerd -> inductie : op basis van enkele observatie wort
een algemen conclusie bereikt bv. een groene appel die zuur is



Stap 2 : Hypothese vormen

 Indentificatie van variabelen die geassocieerd zijn met je observatie
 Variabelen die met die stelling samenhangen (met de observatie) -> kan alles zijn (leeftijd,
geslacht, situatie, persoonlijkheid,...)
 Je observaties kunnen beïnvloed worden door verschillende variabelen en deze kunnen de
observatie (deels) verklaren
 We gaan niet alle variabelen gebruiken (meestal eentje)
 Selecteer 1 van de mogelijke verklaring voor de observatie die je gaat evaluren = HYPOTHESE
 Bevat een beschrijving/verklaring van een relatie tussen variabelen
 Andere mogelijke verklaringen worden niet ontkend
 Geen definitieve verklaring, maar een mogelijke voorlopige verklaring die getest en
kritisch geëvalueerd moet worden



Stap 3 : predicties vormen

 Hypothese omvormen tot een predictie
 Hypothese toepassen op een specifieke, observeerbare situatie -> observeerbaar maken
 Één hypothese kan aanleiding geven tot verschillende predicties
 Elke predictie verwijst naar een specifieke situatie/gebeurtenis die kan gemeten en
geobserveerd worden
 Predicties moeten toetsbaar zijn : het moet mogelijk zijn om de predictie te ondersteunen of
weerleggen obv observaties
 Je moet ze kunnen weerleggen -> anders niet valide
 We vormen op basis van deductie : op basis van een algemene stelling bereiken we conclusie
over specifieke methoden
 Deductie is een logisch proces (rationele methode)
 We vertrekken vanuit informatie die we al weten en zo maken we een verklaring
 Op examen predictie van hypothese kunnen onderscheiden

Inductie vs deductie

 Deductie : tot iets specifieker komen
 Zie afbeelding




Stap 4 : evaluer de predictie obv systematische, geplande observatie ( empirische methode)

 Bij stap 1 : een informele observatie
 Hier gaan we een gestructureerde observatie doen

3

,  Hier vindt het eigenlijk onderzoek of dataverzameling plaats
 Doel = faire en niet-gebaiste test van de onderzoekshypothese door te observeren de predictie
correct is
 Los van subjectieve interpretatie en verwachtingen -> je moet als onderzoeker subjectief zijn
 Hieruit kun je concluderen of de predictie klopt of niet
 “vloeken vermindert pijn”

Stap 5 : gebruik de observatie om de hypothese te ondersteunen weerleggen of herspecifiëren

 Vergelijk observaties met predicties gebaseerd op hypothese
 Als je andere vragen bedenkt : nieuwe hypothese vormen
 Terug naar STAP 2 : hypothesvorming

De wetenschappelijke methode

 Serie van stappen die steeds opnieuw doorlopen worden
 Observatie-> hypothese -> predictie -> observatie -> hypothese -> etc.
 Circulair proces

Drie belangrijke principes van de wetenschappelijke methode

1) Wetenschap is empirisch : we zoeken antwoorden obv gestructureerde en systematische
observaties
 Observaties zijn zo gestructureerd dat ze duidelijk ondersteuning of weerleggingen van
de hypothese bieden
 Observaties zijn systematisch in de zin dat ze uitgevoerd worden in een set van condities
zodat we onze vraag accuraat kunnen beantwoorden
 We gaan dingen doen
2) Wetenschap is openbaar : de observaties zijn beschikbaar voor de evaluaties van andere
 Ander moeten exact hetzelde stapt-voor-stap proces kunnen herhalen = replicatie
 Verzeker verifieerbaarheid van observaties
 Studies openbaar maken in het wetenschappelijk veld
 Peer review = het artikel wordt aan een strikte controle onderworpen voordat het
geplubiceerd wordt
 Vergt een gedetailleerde beschrijving van de methode
 Laat toe om observaties te repliceren en zo bevindingen te bevestigen
3) Wetenschap is objectief
 De overtuigingen en biases van de onderzoeker mogen geen invloed hebben op de
resultaten van de studie
 Geloof in een bepaald theorie, verwachtingen over het resultaat van eenstudie
 Soms een blinde procedure waarbij de proefnemer de hypothes niet weet

Wetenschap versus pseudowetenschap

 Ontbreken van empirische evidentie
 Geen toetsbare en weerlegbare hypothes
 Gebaseerd op subjectief bewijs
 Stagneert, blijft onveranderd door de jaren heen
 Niet gegrond in vorig onderzoek
1) De hypothes moet toetsbaar en weerlegbaar zijn
 De theorie moet exact kunnen zijn wat de onderzoekers denken dat er fout is


4