MEDISCH RECHT
INHOUDSOPGAVE
Inleiding ......................................................................................................................................................... 4
Juridisch kader voor de beroepsuitoefening van artsen .................................................................................. 5
I. Toegang en uitoefeningsvoorwaarden: WUG ................................................................................................. 5
Visum ............................................................................................................................................................. 6
Misdrijf van onwettige uitoefeningen van de geneeskunde (art. 3 §1 WUG)................................................ 7
Covid vaccinatie door apotheker: wet 28/02/2002 ....................................................................................... 7
Onwettige uitoefening van de verpleegkunde (art. 124 WUG) ..................................................................... 8
Uitzonderingen op strafbaarstelling (art. 124 WUG) ..................................................................................... 8
Enkele andere strafrechtelijke misdrijven...................................................................................................... 9
II. Wet 29/4/1999 niet-conventionele praktijken: een lange lijdensweg ............................................................ 9
Wet 29/4/1999 niet-conventionele praktijken: eerste uitvoeringsbesluiten ................................................ 9
Wet 29/4/1999 niet-conventionele praktijken: plichten van beoefenaars ................................................. 10
Wet niet-conventionele praktijken blijft dode letter ................................................................................... 10
III. Statuut van de ziekenhuisarts...................................................................................................................... 11
Rechten en plichten van patiënten ............................................................................................................... 12
Wet 22 augustus 2002 betreffende de rechten van de patiënt ........................................................................ 12
Recht op kwaliteitsvolle dienstverstrekking (art. 5).......................................................................................... 13
Recht op vrije keuze van beroepsbeoefenaar (art. 6) ....................................................................................... 13
Recht op gezondheidstoestand-informatie (art. 7, §1) ..................................................................................... 14
Uitzonderingen op de gezond-heidstoestandinformatieplicht .................................................................... 15
Recht op geïnformeerde toestemming (art. 8) ................................................................................................. 16
Inhoud van de toestemmingsinformatie...................................................................................................... 17
Uitzonderingen op de geïnformeerde toestemming ................................................................................... 17
Informed consent: wie draagt bewijsrisico? ................................................................................................ 18
Schending informed consent en causaal verband ....................................................................................... 19
Patiëntendossier: art. 33 Kwaliteitswet............................................................................................................ 19
Rechten met betrekking tot het patiëntendossier (art. 9) ........................................................................... 20
Recht op bescherming van de persoonlijke levenssfeer en intimiteit (art 10) .................................................. 21
Klachtrecht bij de bevoegde ombudsfunctie (art. 11) ....................................................................................... 21
Voorontwerp verankert vroegtijdige zorgplanning .......................................................................................... 22
Medewerkingsplicht van de patiënt (art. 4) ..................................................................................................... 23
Vertegenwoordigingsregeling van minderjarigen (art. 12) .............................................................................. 23
Vertegenwoordigingsregeling van beschermde meerderjarige (art. 14).......................................................... 24
Vertegenwoordiging van de feitelijk onbekwame meerderjarige .................................................................... 24
Rol van de vertegenwoordiger ......................................................................................................................... 25
,Rechten en plichten van artsen .................................................................................................................... 27
Bekwaamheid en visum: art. 8-11 .................................................................................................................... 27
Verwijzingsplicht voor alle beoefenaars van WUG-beroep .............................................................................. 28
Register van praktijken: art. 42-43 ................................................................................................................... 28
Karakterisatie en omkadering: art. 12-14 ........................................................................................................ 28
Kwaliteitsvereisten bij risicovolle verstrekkingen ............................................................................................. 28
Anxiolyse en anesthesie (art. 15 en 16) ............................................................................................................ 29
Bijkomende vereisten bij gebruik locoregionale en algemene anesthesie .................................................. 29
Diagnostische en therapeutische vrijheid ......................................................................................................... 29
Begrip ........................................................................................................................................................... 29
Therapeutische vrijheid: art. 4-7 .................................................................................................................. 30
Andere wetgeving ........................................................................................................................................ 30
Grenzen aan de diagnostische en therapeutische vrijheid .......................................................................... 31
Continuïteit van zorg: art. 17-20 ...................................................................................................................... 31
Permanentie: art. 21-26 ................................................................................................................................... 32
Voorschriften: art. 27-30 .................................................................................................................................. 32
Voorwaardelijk recht om reclame te maken?................................................................................................... 33
Publiek kenbaar maken van praktijkinformatie (art. 31) ............................................................................. 34
Medisch beroepsgeheim ................................................................................................................................... 34
Grondslag en rechtsbasis ............................................................................................................................. 34
Finaliteit ....................................................................................................................................................... 34
Gronden die de schending van het beroepsgeheim uitsluiten .................................................................... 35
Delen van gezondheidsgegevens in de gezondheidszorg ............................................................................ 35
Verwerking gezondheidsgegevens: Art. 9 GDPR en WVP ............................................................................ 36
Algemeen leerstuk van gedeeld (en gezamenlijk) beroepsgeheim.............................................................. 37
Toegang gezondheidsgegevens in art. 36-40 kwaliteitswet ........................................................................ 37
Toezicht door nog op te richten Toezichtscommissie ....................................................................................... 38
Federale Toezichtscommissie: samenstelling (art. 46) ................................................................................ 38
Recht op een honorarium (art. 35, 1ste lid WUG) .............................................................................................. 39
Vrije bepaling van het honorarium (art. 35, 2de lid WUG)............................................................................ 39
Vergoeding bij medische ongevallen ............................................................................................................ 40
Historiek, doelstellingen en krachtlijnen van de wet medische ongevallen...................................................... 40
Wet Medische Ongevallen: een langverwachte wet ................................................................................... 40
Krachtlijnen van de wet ............................................................................................................................... 41
Samenstelling en financiering van het Fonds voor de Medische Ongevallen .............................................. 41
Enkele cijfers ................................................................................................................................................ 42
Toepassingsgebied van de wet medische ongevallen ...................................................................................... 43
Personeel toepassingsgebied (art. 2) ........................................................................................................... 43
Materieel toepassingsgebied: schade vindt oorzaak in verstrekking gezondheidszorg .............................. 43
“Verstrekking van gezondheidszorg”: uitgesloten schadegevallen ............................................................. 43
Medisch ongeval zonder aansprakelijkheid (MOZA) ........................................................................................ 44
Schade die voortvloeit uit medisch ongeval zonder aansprakelijkheid ....................................................... 44
Ongeval vloeit niet voort uit de toestand van de patiënt ............................................................................ 44
Ongeval dat voor de patiënt abnormale schade met zich meebrengt ......................................................... 45
Indicatoren FMO: de schade is vermijdbaar ................................................................................................ 45
, Indicatoren FMO: de schade is redelijkerwijze onvoorzienbaar gelet op gezondheidstoestand................. 45
Ernstige schade: hoge drempel (art. 5) ........................................................................................................ 46
Casus 1 ......................................................................................................................................................... 47
Casus 2 ......................................................................................................................................................... 47
Casus 3 ......................................................................................................................................................... 47
Casus 4 ......................................................................................................................................................... 48
Ongeval met aansprakelijkheid ........................................................................................................................ 48
Ongeval mét aansprakelijkheid (art. 4, 2°-4°) .............................................................................................. 48
Verhaal door Fonds bij aansprakelijkheid zorgverlener ............................................................................... 49
Procedure voor het Fonds Medische Ongevallen.............................................................................................. 49
Slotbeschouwingen ........................................................................................................................................... 49
juridisch kader van Palliatieve zorg en euthanasie ........................................................................................ 50
Geen omvattend kader voor levenseindebeslissingen ...................................................................................... 50
Euthanasie: juridisch kader............................................................................................................................... 50
Euthanasie: nood aan een aangepaste delictsomschrijving ............................................................................. 51
Euthanasiewet doorstaat (bijna volledig) de toets van het EHRM: Mortier tegen België (nr. 78017/17) ........ 51
2966 uitvoeringen in 2022 ................................................................................................................................ 52
Voor wie? .......................................................................................................................................................... 52
Handelingsbekwame en wilsbekwame meerderjarige of ontvoogde minderjarige .................................... 52
Oordeelsbekwame minderjarige.................................................................................................................. 53
Waarvoor? ........................................................................................................................................................ 53
Hoe? ................................................................................................................................................................. 55
Wat is een redelijke periode voor duurzaam verzoek? ..................................................................................... 55
Wetgever – Parl.St. Senaat 1999-2000, nr. 2-244/1 .................................................................................... 55
FCEE– 10de verslag (’20-’21) ........................................................................................................................ 55
Orde der artsen – advies 19 februari 2022 .................................................................................................. 56
Algemene procedurele vereisten ...................................................................................................................... 56
Verplichtingen uitvoerende arts .................................................................................................................. 56
Procedurele vereisten: niet-terminale meerderjarige of ontvoogde minderjarige ..................................... 57
Aanvullende richtlijnen ................................................................................................................................ 57
Euthanasieverklaring ........................................................................................................................................ 57
Uitvoering door arts en gewetensvrijheid ........................................................................................................ 58
Gewetensvrijheid en zorginstellingen? ........................................................................................................ 58
Hulp bij zelfdoding? .......................................................................................................................................... 58
Aangifteplicht bij Federale controle- en evaluatiecommissie ........................................................................... 59
Procedure bij Federale controle- en evaluatiecommissie ................................................................................. 59
Wet 24 juni 2002 betreffende de palliatieve zorg ............................................................................................ 59
Multidisciplinaire totaalzorg voor patiënt en zijn naaste ................................................................................. 59
, INLEIDING
Verschil juridische regel en ethische regel
• Rechtsregels: vindt je terug in wetgeving -> regels die uitgevaardigd zijn door de wetgever
(parlement, overheid)
• Federaal, Vlaams (decreetgever)
• Federaal: koninklijke besluiten: uitvoeringsbesluiten die wetgeving, gemaakt door
parlement, verder uitwerken
• RIZIV: vaardigt regelementen uit vb voorwaarden voor bepaalde toegemoetkoming
• = gedragsregel die afdringbaar w gemaakt door een overheid
• Rechter
• Ethische regel: niet door overheid
• Rechter: handhaven van de wet
• Wet is vaak vatbaar voor interpretatie -> rechters hakken knoop door en zegt hoe
wetgeving moet worden geïnterpreteerd
• Ook rechter vormt mee het recht
• Wetgeving en rechtspraak vormen recht
• Aansprakelijkheidsrecht: pt ondervindt schade door handelen van arts en wil daarvoor
schadevergoeding en gaat daarvoor naar de rechter
• Wet kwaliteitsvolle praktijkvoering: verplichtingen voor gzhzbeoefenaars om kwaliteit van
zorg te waarborgen
• Vb recht op honorarium
Voorbeeld examencasus
Thomas wordt het slachtoffer van een zwaar verkeersongeval. Zijn onderbeen is zo zwaar beschadigd
dat de artsen overwegen het te amputeren. Hij is echter buiten bewustzijn. Het alternatief is dat
Thomas meerdere zware operaties moet ondergaan en jaren zal moeten revalideren meteen hoogst
onzekere prognose. De vraag tot amputatie wordt nu gesteld aan zijn vriend Pieter-Jan, met wie hij al
jaren samenwoont.
1) Mag Pieter-Jan de beslissing voor Thomas nemen? Wat als Pieter-Jan niet snel genoeg bereikbaar
is?
2) Stel dat Thomas voor de ingreep onverwachts toch het bewustzijn herwint. Moeten de artsen de
verzwakte Thomas informeren? Kan Thomas afstand doen van zijn recht op geïnformeerde
toestemming?
3) Het been ontsteekt door het gebruik van gebrekkig materiaal en uiteindelijk moet het volledige
been worden afgezet. De ouders van Thomas zijn verontwaardigd en wensen met het oog op een
schadevergoedingsclaim zijn medisch dossier in te kijken. Kan dit?
4) Thomas beslist om een schadevergoedingsclaim bij het Fonds voor Medische Ongevallen in te
dienen. Heeft dit kans opslagen?
INHOUDSOPGAVE
Inleiding ......................................................................................................................................................... 4
Juridisch kader voor de beroepsuitoefening van artsen .................................................................................. 5
I. Toegang en uitoefeningsvoorwaarden: WUG ................................................................................................. 5
Visum ............................................................................................................................................................. 6
Misdrijf van onwettige uitoefeningen van de geneeskunde (art. 3 §1 WUG)................................................ 7
Covid vaccinatie door apotheker: wet 28/02/2002 ....................................................................................... 7
Onwettige uitoefening van de verpleegkunde (art. 124 WUG) ..................................................................... 8
Uitzonderingen op strafbaarstelling (art. 124 WUG) ..................................................................................... 8
Enkele andere strafrechtelijke misdrijven...................................................................................................... 9
II. Wet 29/4/1999 niet-conventionele praktijken: een lange lijdensweg ............................................................ 9
Wet 29/4/1999 niet-conventionele praktijken: eerste uitvoeringsbesluiten ................................................ 9
Wet 29/4/1999 niet-conventionele praktijken: plichten van beoefenaars ................................................. 10
Wet niet-conventionele praktijken blijft dode letter ................................................................................... 10
III. Statuut van de ziekenhuisarts...................................................................................................................... 11
Rechten en plichten van patiënten ............................................................................................................... 12
Wet 22 augustus 2002 betreffende de rechten van de patiënt ........................................................................ 12
Recht op kwaliteitsvolle dienstverstrekking (art. 5).......................................................................................... 13
Recht op vrije keuze van beroepsbeoefenaar (art. 6) ....................................................................................... 13
Recht op gezondheidstoestand-informatie (art. 7, §1) ..................................................................................... 14
Uitzonderingen op de gezond-heidstoestandinformatieplicht .................................................................... 15
Recht op geïnformeerde toestemming (art. 8) ................................................................................................. 16
Inhoud van de toestemmingsinformatie...................................................................................................... 17
Uitzonderingen op de geïnformeerde toestemming ................................................................................... 17
Informed consent: wie draagt bewijsrisico? ................................................................................................ 18
Schending informed consent en causaal verband ....................................................................................... 19
Patiëntendossier: art. 33 Kwaliteitswet............................................................................................................ 19
Rechten met betrekking tot het patiëntendossier (art. 9) ........................................................................... 20
Recht op bescherming van de persoonlijke levenssfeer en intimiteit (art 10) .................................................. 21
Klachtrecht bij de bevoegde ombudsfunctie (art. 11) ....................................................................................... 21
Voorontwerp verankert vroegtijdige zorgplanning .......................................................................................... 22
Medewerkingsplicht van de patiënt (art. 4) ..................................................................................................... 23
Vertegenwoordigingsregeling van minderjarigen (art. 12) .............................................................................. 23
Vertegenwoordigingsregeling van beschermde meerderjarige (art. 14).......................................................... 24
Vertegenwoordiging van de feitelijk onbekwame meerderjarige .................................................................... 24
Rol van de vertegenwoordiger ......................................................................................................................... 25
,Rechten en plichten van artsen .................................................................................................................... 27
Bekwaamheid en visum: art. 8-11 .................................................................................................................... 27
Verwijzingsplicht voor alle beoefenaars van WUG-beroep .............................................................................. 28
Register van praktijken: art. 42-43 ................................................................................................................... 28
Karakterisatie en omkadering: art. 12-14 ........................................................................................................ 28
Kwaliteitsvereisten bij risicovolle verstrekkingen ............................................................................................. 28
Anxiolyse en anesthesie (art. 15 en 16) ............................................................................................................ 29
Bijkomende vereisten bij gebruik locoregionale en algemene anesthesie .................................................. 29
Diagnostische en therapeutische vrijheid ......................................................................................................... 29
Begrip ........................................................................................................................................................... 29
Therapeutische vrijheid: art. 4-7 .................................................................................................................. 30
Andere wetgeving ........................................................................................................................................ 30
Grenzen aan de diagnostische en therapeutische vrijheid .......................................................................... 31
Continuïteit van zorg: art. 17-20 ...................................................................................................................... 31
Permanentie: art. 21-26 ................................................................................................................................... 32
Voorschriften: art. 27-30 .................................................................................................................................. 32
Voorwaardelijk recht om reclame te maken?................................................................................................... 33
Publiek kenbaar maken van praktijkinformatie (art. 31) ............................................................................. 34
Medisch beroepsgeheim ................................................................................................................................... 34
Grondslag en rechtsbasis ............................................................................................................................. 34
Finaliteit ....................................................................................................................................................... 34
Gronden die de schending van het beroepsgeheim uitsluiten .................................................................... 35
Delen van gezondheidsgegevens in de gezondheidszorg ............................................................................ 35
Verwerking gezondheidsgegevens: Art. 9 GDPR en WVP ............................................................................ 36
Algemeen leerstuk van gedeeld (en gezamenlijk) beroepsgeheim.............................................................. 37
Toegang gezondheidsgegevens in art. 36-40 kwaliteitswet ........................................................................ 37
Toezicht door nog op te richten Toezichtscommissie ....................................................................................... 38
Federale Toezichtscommissie: samenstelling (art. 46) ................................................................................ 38
Recht op een honorarium (art. 35, 1ste lid WUG) .............................................................................................. 39
Vrije bepaling van het honorarium (art. 35, 2de lid WUG)............................................................................ 39
Vergoeding bij medische ongevallen ............................................................................................................ 40
Historiek, doelstellingen en krachtlijnen van de wet medische ongevallen...................................................... 40
Wet Medische Ongevallen: een langverwachte wet ................................................................................... 40
Krachtlijnen van de wet ............................................................................................................................... 41
Samenstelling en financiering van het Fonds voor de Medische Ongevallen .............................................. 41
Enkele cijfers ................................................................................................................................................ 42
Toepassingsgebied van de wet medische ongevallen ...................................................................................... 43
Personeel toepassingsgebied (art. 2) ........................................................................................................... 43
Materieel toepassingsgebied: schade vindt oorzaak in verstrekking gezondheidszorg .............................. 43
“Verstrekking van gezondheidszorg”: uitgesloten schadegevallen ............................................................. 43
Medisch ongeval zonder aansprakelijkheid (MOZA) ........................................................................................ 44
Schade die voortvloeit uit medisch ongeval zonder aansprakelijkheid ....................................................... 44
Ongeval vloeit niet voort uit de toestand van de patiënt ............................................................................ 44
Ongeval dat voor de patiënt abnormale schade met zich meebrengt ......................................................... 45
Indicatoren FMO: de schade is vermijdbaar ................................................................................................ 45
, Indicatoren FMO: de schade is redelijkerwijze onvoorzienbaar gelet op gezondheidstoestand................. 45
Ernstige schade: hoge drempel (art. 5) ........................................................................................................ 46
Casus 1 ......................................................................................................................................................... 47
Casus 2 ......................................................................................................................................................... 47
Casus 3 ......................................................................................................................................................... 47
Casus 4 ......................................................................................................................................................... 48
Ongeval met aansprakelijkheid ........................................................................................................................ 48
Ongeval mét aansprakelijkheid (art. 4, 2°-4°) .............................................................................................. 48
Verhaal door Fonds bij aansprakelijkheid zorgverlener ............................................................................... 49
Procedure voor het Fonds Medische Ongevallen.............................................................................................. 49
Slotbeschouwingen ........................................................................................................................................... 49
juridisch kader van Palliatieve zorg en euthanasie ........................................................................................ 50
Geen omvattend kader voor levenseindebeslissingen ...................................................................................... 50
Euthanasie: juridisch kader............................................................................................................................... 50
Euthanasie: nood aan een aangepaste delictsomschrijving ............................................................................. 51
Euthanasiewet doorstaat (bijna volledig) de toets van het EHRM: Mortier tegen België (nr. 78017/17) ........ 51
2966 uitvoeringen in 2022 ................................................................................................................................ 52
Voor wie? .......................................................................................................................................................... 52
Handelingsbekwame en wilsbekwame meerderjarige of ontvoogde minderjarige .................................... 52
Oordeelsbekwame minderjarige.................................................................................................................. 53
Waarvoor? ........................................................................................................................................................ 53
Hoe? ................................................................................................................................................................. 55
Wat is een redelijke periode voor duurzaam verzoek? ..................................................................................... 55
Wetgever – Parl.St. Senaat 1999-2000, nr. 2-244/1 .................................................................................... 55
FCEE– 10de verslag (’20-’21) ........................................................................................................................ 55
Orde der artsen – advies 19 februari 2022 .................................................................................................. 56
Algemene procedurele vereisten ...................................................................................................................... 56
Verplichtingen uitvoerende arts .................................................................................................................. 56
Procedurele vereisten: niet-terminale meerderjarige of ontvoogde minderjarige ..................................... 57
Aanvullende richtlijnen ................................................................................................................................ 57
Euthanasieverklaring ........................................................................................................................................ 57
Uitvoering door arts en gewetensvrijheid ........................................................................................................ 58
Gewetensvrijheid en zorginstellingen? ........................................................................................................ 58
Hulp bij zelfdoding? .......................................................................................................................................... 58
Aangifteplicht bij Federale controle- en evaluatiecommissie ........................................................................... 59
Procedure bij Federale controle- en evaluatiecommissie ................................................................................. 59
Wet 24 juni 2002 betreffende de palliatieve zorg ............................................................................................ 59
Multidisciplinaire totaalzorg voor patiënt en zijn naaste ................................................................................. 59
, INLEIDING
Verschil juridische regel en ethische regel
• Rechtsregels: vindt je terug in wetgeving -> regels die uitgevaardigd zijn door de wetgever
(parlement, overheid)
• Federaal, Vlaams (decreetgever)
• Federaal: koninklijke besluiten: uitvoeringsbesluiten die wetgeving, gemaakt door
parlement, verder uitwerken
• RIZIV: vaardigt regelementen uit vb voorwaarden voor bepaalde toegemoetkoming
• = gedragsregel die afdringbaar w gemaakt door een overheid
• Rechter
• Ethische regel: niet door overheid
• Rechter: handhaven van de wet
• Wet is vaak vatbaar voor interpretatie -> rechters hakken knoop door en zegt hoe
wetgeving moet worden geïnterpreteerd
• Ook rechter vormt mee het recht
• Wetgeving en rechtspraak vormen recht
• Aansprakelijkheidsrecht: pt ondervindt schade door handelen van arts en wil daarvoor
schadevergoeding en gaat daarvoor naar de rechter
• Wet kwaliteitsvolle praktijkvoering: verplichtingen voor gzhzbeoefenaars om kwaliteit van
zorg te waarborgen
• Vb recht op honorarium
Voorbeeld examencasus
Thomas wordt het slachtoffer van een zwaar verkeersongeval. Zijn onderbeen is zo zwaar beschadigd
dat de artsen overwegen het te amputeren. Hij is echter buiten bewustzijn. Het alternatief is dat
Thomas meerdere zware operaties moet ondergaan en jaren zal moeten revalideren meteen hoogst
onzekere prognose. De vraag tot amputatie wordt nu gesteld aan zijn vriend Pieter-Jan, met wie hij al
jaren samenwoont.
1) Mag Pieter-Jan de beslissing voor Thomas nemen? Wat als Pieter-Jan niet snel genoeg bereikbaar
is?
2) Stel dat Thomas voor de ingreep onverwachts toch het bewustzijn herwint. Moeten de artsen de
verzwakte Thomas informeren? Kan Thomas afstand doen van zijn recht op geïnformeerde
toestemming?
3) Het been ontsteekt door het gebruik van gebrekkig materiaal en uiteindelijk moet het volledige
been worden afgezet. De ouders van Thomas zijn verontwaardigd en wensen met het oog op een
schadevergoedingsclaim zijn medisch dossier in te kijken. Kan dit?
4) Thomas beslist om een schadevergoedingsclaim bij het Fonds voor Medische Ongevallen in te
dienen. Heeft dit kans opslagen?
