Week 1
Hoorcollege 1A
Strafrecht 3
Indeling van het college
- Strafrecht 2: wat is dat voor vak?
- Aard en doel strafvordering
- Inleiding EVRM
Tentamenstof
- Sheets
- Gezegd (alles op hoorcollege gezegd)
- Geïmpliceerd
- Tenzij uitdrukkelijk anders aangegeven
Aard en doel strafvordering
Doelen strafvordering
- Hoofddoel: verzekeren juiste toepassing materieel Sr (ondersteuning materieel Sr).
- vb.: diefstal, moord
- Tweeledig: bestraffing schuldige, voorkomen bestraffen onschuldige
- laatste doelstelling weegt zwaar. Vgl. art. 338 Sv
- welke twijfel is aanvaardbaar? -> bij redelijke twijfel moet je iemand vrijspreken
(liever 10 schuldigen die vrij rond lopen, dan 1 onschuldige die vastzit). Als je de
bewijsdrempel heel hoogt maakt om de onschuldige te beschermen, dan moet je op
de koop toenemen dat schuldigen de dans ontspringen. Dit hebben wij vastgelegd in
de termen ‘wettig en overtuigend bewijs’. (gaat naar: buiten redelijke twijfel)
- waarborgen bij zware en lichte delicten verschillen. (bij sommige delicten wordt het
wel op de koop toegenomen dat onschuldigen eventueel vast komen te zitten, zoals
bijvoorbeeld bij ernstige terroristische delicten)
- Er komt een heel nieuw wetboek van strafvordering aan. Zie lichte verandering
hierboven.
Nevendoelen
1. Eerbiediging rechten en vrijheden verdachte (want is nog maar verdachte en geen
daden.
- bv. zwijgrecht, cautie (art. 29 Sv)
- bv. limitering voorarrest (mag niet langer in voorarrest vastzitten dan de
voorzienbare uiteindelijke straf)
2. Eerbiediging rechten en vrijheden anderen
- bv. beperking getuigplichten (je hoeft niet per se over je familie ter verklaren, dan
mag verschoond worden; of jezelf zou bezwaren).
- bv. slachtoffer als benadeelde partij (iemands spullen in beslag genomen voor
onderzoek; of iemand die ook schade heeft geleden door het strafbare feit)
3. Procedurele rechtvaardigheid
- bv recht op laatste woord
- bv. spreekrecht slachtoffer
, Week 1
Hoorcollege 1A
4. Demonstratiefunctie
- transparantie noodzakelijk
- moet controleerbaar zijn
Vaststelling schuld
- We kijken naar de materiële waarheid; we willen weten hoe het echt zit. Dit komt op
het bord van de rechter
- wanneer verdachte bekend en dat is geloofwaardig, waarom zou je nog verder gaan
zoeken? Als rechter het niet geloofd, kan hij alsnog verder zoeken.
- bestraffing schuldige -> “is deze persoon schuldig?”
- OvJ = magistraat
- materiële waarheid centraal
- omvang onderzoek evt. afhank. van procesopstelling
- procesafspraken is iets wat heel populair aan het worden is; OM en verdediging zien
aankomen dat het een heel lang proces gaat worden en als zij op een lijn zitten en
nog een beetje kunnen onderhandelen over de straf en de eisen van verdediging bij
het oproepen van getuigen, dan kun je er nog wel uitkomen.
- illustraties oriëntatie op materiele waarheid:
- actieve rol rechter;
- magistratelijke rol OM;
- regeling rechtsmiddelen.
Actieve rol rechter
- bijvoorbeeld bij verhoren:
- art. 286/1; 286/4; 292/1; 292/2; 315/1
- rechter een soort regisseur
- actieve rechter past in inquisitoir strafproces
- VK en VS: (veel meer) accusatoir -> procesbewaking
- overigens: mat. Waarheid daar natuurlijk niet irrelevant
- ‘wij’ wel meer contradictoir geworden door EHRM
- meer ruimte moet laten voor wat partijen naar voren brengen
Magistratelijke rol OM
- OM komt uit een inquisitoir stelsel
- oorspronkelijk verlengstuk rechters
- rechter moet nu oordelen op basis van wat OvJ in tenlastelegging stelt en kan niet
een ander feit ten grondslag te leggen
- nu anders: leider opsporing; belast met OM-afdoening: dominus litis
- als hij denkt dat er vrijspraak moet volgen, dan moet hij dat ook aangeven. Gebeurt
niet vaak, want je kunt dan altijd denken: waarom ben je gaan vervolgen in de eerste
plaats?
- Taakopvatting nog altijd magistratelijk
- OM beslissen o.g.v. materiele waarheid nastreven -> oog voor gerechtvaardigde
belangen verdachte
- vb. regeling kennisneming processtukken (art. 30 e.v. SV) voor het verhoor.
, Week 1
Hoorcollege 1A
Rechtsmiddelen
- Hoger beroep
- nieuwe behandeling; van groot belang in verband met materiele waarheid
- compleet opnieuw doen van de zoek. Opnieuw alle formele en materiële vragen.
- voortbouwend appel: rechter heeft vrijheid gekregen om onderzoek ter
terechtzitting mee te nemen in de reden waarom iemand in hoger beroep is gegaan.
Bijvoorbeeld als partij het niet eens is met de straf, waarom zou je dan uren besteden
aan het bewijs te bespreken. Daarom duren deze zitting soms een stuk korter.
- Cassatie
- i.b. 79 RO, maar nu ook belang centraal (80a RO) en daarmee materiële waarheid
- belang van de verdachte. Het materiële aspect/de materie. Dan mag de rechter het
op een korte manier af te doen.
- Herziening ten voordele
- art. 457 Sv
- het gaat ons niet alleen maar om de formele aspecten van de einduitspraak. Als die
materiele aspecten fout blijken te zijn, dan staat het nog wel op een kiertje om daar
iets mee te doen. Bv. een novum of als iemand onterecht vastzit.
- Herziening ten nadele
- art. 482a Sv
- iemand is vrijgesproken en de zaak gaat in kracht van gewijsde en staat geen
rechtsmiddel meer open en is onherroepelijk. Maar dan blijkt er een novum dat ten
nadele van de verdachte is. Voor hele ernstige zaken, levensdelicten, staat dan nog
open om die persoon alsnog te veroordelen.
Herziening: ‘dronken broer’
- Doorrijden na ongeval en alcomobilisme.
- AG van Dorst: uit de verklaring van aanvrager, diens broer Michel en o. ph. Blijkt dat
deze misdrijven niet zijn begaan door aanvrager maar door diens broer. Voorts blijkt
daaruit dat die drie hebben afgesproken dat aanvrager de rol van bestuurder op zich
zou nemen omdat zij n broer geen rijbewijs had.
- HR: dit levert het ernstig vermoeden op..
- Zaak tot succesvolle herziening. We hadden de verkeerde en de verkeerde was
gestraft.
Inleiding EVRM
Europa(‘s)
- ‘grote Europa’ -> minder relevant, maar wel belangrijk product voortgebracht: EVRM
- Raad v. Europa
- 46 lidstaten
- EVRM
- themaverdragen (bv. terrorisme, mensenhandel, bescherming jeugdigen,
zedendelicten). Deze zijn net zo goed belangrijk als het gaat om die thema’s zelf.
Maar in het algemeen is het EVRM het meest vooraanstaande document.
- ook pacta sund servanda
- ‘kleine Europa’
- EU -> is veel sterker dan het recht van de Raad v Europa en in het algemeen
, Week 1
Hoorcollege 1A
sterkere werking
- 27 lidstaten
- VEU/VWEU
- Handvest -> mensenrechtendocument. Groot belang en wordt steeds belangrijker.
Soms alleen nog onduidelijk wat voor verplichtingen een bepaling precies met zich
meebrengt.
- Richtlijnen
EVRM
- Art. 2 -> recht op leven
- Art. 3 -> verbod van foltering / onmenselijke beh.
- Art. 4 -> verbod van slavernij/dwangarbeid
- Art. 5 -> recht op vrijheid/veiligheid
- Art. 6 -> recht op eerlijk proces
- Art. 7 -> legaliteit
- Art. 8 -> recht op privéleven
EVRM/EHRM
- Kenmerk van arresten van EHRM
a. Veroordeling van de staat -> ‘staat’ staat centraal
b. Methode nakoming is vrij (‘vrij’) -> nakoming van het doel is aan de lidstaat hoe het
wordt ingericht, zolang het doel maar gewaarborgd is.
c. Margin of appreciation
d. Procedurele toetsing van feitelijke oordelen -> bv. controleren van komen tot
bewezenverklaring, maar gaat niet feiten vaststellen. Geen feitelijke instantie.
e. Geen toetsing van wettelijke regelingen sec -> iemand moet concreet getroffen zijn
door die schending.
f. Casusgebonden oordeel -> generaliseren op basis van een specifiek arrest is heel
lastig
g. Uitleg gericht op daadwerkelijke rechtsbescherming -> HR kiest: uitgaan van de
wetgever destijds heeft beoogd (wetshistorisch). EHRM kiest wat het doel van de wet
is in de huidige tijd (teleologische uitleg)
h. Autonome begripsvorming -> EHRM trekt de begripsvorming naar zich toe: ‘wij zijn
de eerste en laatste uitlegger daarvan’. Het is dus niet wat partijen van elkaar
mochten verwachten op basis van de verwoordeningen in het verdrag (zoals bij
Haviltex).
Öztürk vs. Duitsland
- O. botste tegen geparkeerde auto. Boete van 60 DM. O. stelde verzet in. Werd
gehoord in bijzijn tolk; trok daarna verzet in
- Verdachte moet kosten tolk bij openbare behandeling betalen. Verenigbaar met art.
6 EVRM? Want daarin in staat kosteloze procesvertegenwoordiging.
- Öztürk dient klacht in tegen Duitsland
- Verweer Duitsland: art. 6/3/e nvt: want geen criminal charge (hetgeen vereist voor
art. 6 EVRM). Dit was ordnungswidrigkeit (het bestuursrecht). Vgl in Nederland;
bestuurlijke boete WAHV (lichte verkeersfeiten zijn overgeheveld naar het
Hoorcollege 1A
Strafrecht 3
Indeling van het college
- Strafrecht 2: wat is dat voor vak?
- Aard en doel strafvordering
- Inleiding EVRM
Tentamenstof
- Sheets
- Gezegd (alles op hoorcollege gezegd)
- Geïmpliceerd
- Tenzij uitdrukkelijk anders aangegeven
Aard en doel strafvordering
Doelen strafvordering
- Hoofddoel: verzekeren juiste toepassing materieel Sr (ondersteuning materieel Sr).
- vb.: diefstal, moord
- Tweeledig: bestraffing schuldige, voorkomen bestraffen onschuldige
- laatste doelstelling weegt zwaar. Vgl. art. 338 Sv
- welke twijfel is aanvaardbaar? -> bij redelijke twijfel moet je iemand vrijspreken
(liever 10 schuldigen die vrij rond lopen, dan 1 onschuldige die vastzit). Als je de
bewijsdrempel heel hoogt maakt om de onschuldige te beschermen, dan moet je op
de koop toenemen dat schuldigen de dans ontspringen. Dit hebben wij vastgelegd in
de termen ‘wettig en overtuigend bewijs’. (gaat naar: buiten redelijke twijfel)
- waarborgen bij zware en lichte delicten verschillen. (bij sommige delicten wordt het
wel op de koop toegenomen dat onschuldigen eventueel vast komen te zitten, zoals
bijvoorbeeld bij ernstige terroristische delicten)
- Er komt een heel nieuw wetboek van strafvordering aan. Zie lichte verandering
hierboven.
Nevendoelen
1. Eerbiediging rechten en vrijheden verdachte (want is nog maar verdachte en geen
daden.
- bv. zwijgrecht, cautie (art. 29 Sv)
- bv. limitering voorarrest (mag niet langer in voorarrest vastzitten dan de
voorzienbare uiteindelijke straf)
2. Eerbiediging rechten en vrijheden anderen
- bv. beperking getuigplichten (je hoeft niet per se over je familie ter verklaren, dan
mag verschoond worden; of jezelf zou bezwaren).
- bv. slachtoffer als benadeelde partij (iemands spullen in beslag genomen voor
onderzoek; of iemand die ook schade heeft geleden door het strafbare feit)
3. Procedurele rechtvaardigheid
- bv recht op laatste woord
- bv. spreekrecht slachtoffer
, Week 1
Hoorcollege 1A
4. Demonstratiefunctie
- transparantie noodzakelijk
- moet controleerbaar zijn
Vaststelling schuld
- We kijken naar de materiële waarheid; we willen weten hoe het echt zit. Dit komt op
het bord van de rechter
- wanneer verdachte bekend en dat is geloofwaardig, waarom zou je nog verder gaan
zoeken? Als rechter het niet geloofd, kan hij alsnog verder zoeken.
- bestraffing schuldige -> “is deze persoon schuldig?”
- OvJ = magistraat
- materiële waarheid centraal
- omvang onderzoek evt. afhank. van procesopstelling
- procesafspraken is iets wat heel populair aan het worden is; OM en verdediging zien
aankomen dat het een heel lang proces gaat worden en als zij op een lijn zitten en
nog een beetje kunnen onderhandelen over de straf en de eisen van verdediging bij
het oproepen van getuigen, dan kun je er nog wel uitkomen.
- illustraties oriëntatie op materiele waarheid:
- actieve rol rechter;
- magistratelijke rol OM;
- regeling rechtsmiddelen.
Actieve rol rechter
- bijvoorbeeld bij verhoren:
- art. 286/1; 286/4; 292/1; 292/2; 315/1
- rechter een soort regisseur
- actieve rechter past in inquisitoir strafproces
- VK en VS: (veel meer) accusatoir -> procesbewaking
- overigens: mat. Waarheid daar natuurlijk niet irrelevant
- ‘wij’ wel meer contradictoir geworden door EHRM
- meer ruimte moet laten voor wat partijen naar voren brengen
Magistratelijke rol OM
- OM komt uit een inquisitoir stelsel
- oorspronkelijk verlengstuk rechters
- rechter moet nu oordelen op basis van wat OvJ in tenlastelegging stelt en kan niet
een ander feit ten grondslag te leggen
- nu anders: leider opsporing; belast met OM-afdoening: dominus litis
- als hij denkt dat er vrijspraak moet volgen, dan moet hij dat ook aangeven. Gebeurt
niet vaak, want je kunt dan altijd denken: waarom ben je gaan vervolgen in de eerste
plaats?
- Taakopvatting nog altijd magistratelijk
- OM beslissen o.g.v. materiele waarheid nastreven -> oog voor gerechtvaardigde
belangen verdachte
- vb. regeling kennisneming processtukken (art. 30 e.v. SV) voor het verhoor.
, Week 1
Hoorcollege 1A
Rechtsmiddelen
- Hoger beroep
- nieuwe behandeling; van groot belang in verband met materiele waarheid
- compleet opnieuw doen van de zoek. Opnieuw alle formele en materiële vragen.
- voortbouwend appel: rechter heeft vrijheid gekregen om onderzoek ter
terechtzitting mee te nemen in de reden waarom iemand in hoger beroep is gegaan.
Bijvoorbeeld als partij het niet eens is met de straf, waarom zou je dan uren besteden
aan het bewijs te bespreken. Daarom duren deze zitting soms een stuk korter.
- Cassatie
- i.b. 79 RO, maar nu ook belang centraal (80a RO) en daarmee materiële waarheid
- belang van de verdachte. Het materiële aspect/de materie. Dan mag de rechter het
op een korte manier af te doen.
- Herziening ten voordele
- art. 457 Sv
- het gaat ons niet alleen maar om de formele aspecten van de einduitspraak. Als die
materiele aspecten fout blijken te zijn, dan staat het nog wel op een kiertje om daar
iets mee te doen. Bv. een novum of als iemand onterecht vastzit.
- Herziening ten nadele
- art. 482a Sv
- iemand is vrijgesproken en de zaak gaat in kracht van gewijsde en staat geen
rechtsmiddel meer open en is onherroepelijk. Maar dan blijkt er een novum dat ten
nadele van de verdachte is. Voor hele ernstige zaken, levensdelicten, staat dan nog
open om die persoon alsnog te veroordelen.
Herziening: ‘dronken broer’
- Doorrijden na ongeval en alcomobilisme.
- AG van Dorst: uit de verklaring van aanvrager, diens broer Michel en o. ph. Blijkt dat
deze misdrijven niet zijn begaan door aanvrager maar door diens broer. Voorts blijkt
daaruit dat die drie hebben afgesproken dat aanvrager de rol van bestuurder op zich
zou nemen omdat zij n broer geen rijbewijs had.
- HR: dit levert het ernstig vermoeden op..
- Zaak tot succesvolle herziening. We hadden de verkeerde en de verkeerde was
gestraft.
Inleiding EVRM
Europa(‘s)
- ‘grote Europa’ -> minder relevant, maar wel belangrijk product voortgebracht: EVRM
- Raad v. Europa
- 46 lidstaten
- EVRM
- themaverdragen (bv. terrorisme, mensenhandel, bescherming jeugdigen,
zedendelicten). Deze zijn net zo goed belangrijk als het gaat om die thema’s zelf.
Maar in het algemeen is het EVRM het meest vooraanstaande document.
- ook pacta sund servanda
- ‘kleine Europa’
- EU -> is veel sterker dan het recht van de Raad v Europa en in het algemeen
, Week 1
Hoorcollege 1A
sterkere werking
- 27 lidstaten
- VEU/VWEU
- Handvest -> mensenrechtendocument. Groot belang en wordt steeds belangrijker.
Soms alleen nog onduidelijk wat voor verplichtingen een bepaling precies met zich
meebrengt.
- Richtlijnen
EVRM
- Art. 2 -> recht op leven
- Art. 3 -> verbod van foltering / onmenselijke beh.
- Art. 4 -> verbod van slavernij/dwangarbeid
- Art. 5 -> recht op vrijheid/veiligheid
- Art. 6 -> recht op eerlijk proces
- Art. 7 -> legaliteit
- Art. 8 -> recht op privéleven
EVRM/EHRM
- Kenmerk van arresten van EHRM
a. Veroordeling van de staat -> ‘staat’ staat centraal
b. Methode nakoming is vrij (‘vrij’) -> nakoming van het doel is aan de lidstaat hoe het
wordt ingericht, zolang het doel maar gewaarborgd is.
c. Margin of appreciation
d. Procedurele toetsing van feitelijke oordelen -> bv. controleren van komen tot
bewezenverklaring, maar gaat niet feiten vaststellen. Geen feitelijke instantie.
e. Geen toetsing van wettelijke regelingen sec -> iemand moet concreet getroffen zijn
door die schending.
f. Casusgebonden oordeel -> generaliseren op basis van een specifiek arrest is heel
lastig
g. Uitleg gericht op daadwerkelijke rechtsbescherming -> HR kiest: uitgaan van de
wetgever destijds heeft beoogd (wetshistorisch). EHRM kiest wat het doel van de wet
is in de huidige tijd (teleologische uitleg)
h. Autonome begripsvorming -> EHRM trekt de begripsvorming naar zich toe: ‘wij zijn
de eerste en laatste uitlegger daarvan’. Het is dus niet wat partijen van elkaar
mochten verwachten op basis van de verwoordeningen in het verdrag (zoals bij
Haviltex).
Öztürk vs. Duitsland
- O. botste tegen geparkeerde auto. Boete van 60 DM. O. stelde verzet in. Werd
gehoord in bijzijn tolk; trok daarna verzet in
- Verdachte moet kosten tolk bij openbare behandeling betalen. Verenigbaar met art.
6 EVRM? Want daarin in staat kosteloze procesvertegenwoordiging.
- Öztürk dient klacht in tegen Duitsland
- Verweer Duitsland: art. 6/3/e nvt: want geen criminal charge (hetgeen vereist voor
art. 6 EVRM). Dit was ordnungswidrigkeit (het bestuursrecht). Vgl in Nederland;
bestuurlijke boete WAHV (lichte verkeersfeiten zijn overgeheveld naar het
