Transportgeografie examen januari
1 inleiding
1.1 Het eeuwenoude belang van transport
“Transport zorgt voor een waardencreatie, door de vraag en aanbod op elkaar af te stemmen.”
De 4 belangrijkste factoren van economische ontwikkeling zijn afhankelijk van transport:
1. Een doorgedreven arbeidsverdeling:
Arbeidsspecialisatie, Van zodra een persoon, groep of dorp zich in een beperkt aantal
economische activiteiten gaat specialiseren ontstaat er een duidelijke nood aan transport.
2. Een doorgedreven gebiedsspecialisatie:
Elk gebied moet zich kunnen toeleggen op de activiteiten waarvoor zij het meest geschikt
is. Zo moet een heuvelachtig gebied geen landbouw doen. Maar zo is er ook direct nood
aan transport.
3. Marktuitbreiding:
De geografische schaal en dus het volume aan variëteiten wordt groter door een snelle en
effeciente transportcyclus. “Producten die we niet zelf zouden kunnen kweken, kunnen we
wel kopen (bananen, …).
4. Optimalisatie van de productie:
“Economies of scale” Als het goedkoper is om 2 ton staal te creëren in een fabriek die
slechts 1 ton kan produceren is capaciteitsuitbreiding een goed idee. Maar dan moet er ook
een vraag zijn naar 2 ton staal. En daar kan transport verdere markten bereiken.
Merk op dat transport belangrijk is voor:
1. De productie en consumptie van diensten en voorzieningen (vb. Kennis en zorgvoorzieningen in
Afrika.)
2. Sociale functies en recreatie: Transport laat toe dat mensen naast elkaar kunnen wonen, en niet
naast hun werk.
Maar:
De relatie is niet altijd eenduidig: (Van de vijver 2014, onderzoek tussen luchtvaartinfrastructuur en
economische ontwikkelingen)
Daaraan kunnen we zien dat de Chinese investeringen in Afrika “South-South cooperation” niet zo
goed bedoeld zijn als we eerst dachten. China investeerde inderdaad in afrika’s infrastructuur met
als doel de waardevolle stoffen er weg te halen. Dat de mensen daardoor een betere infrastructuur
kregen was gewoon een mooi meegenomen excuus.
Jorgen Van Eesbeek Logistiek management 1 Pagina 1 van 41
,1.2 Een definitie van transportgeografie
Transportgeografie is een subdiscipline van de geografie, die de geografische aspecten van
transport en transportsystemen bestudeerd.
Dat kan gaan over het transport van Goederen, personen en informatie. Geografische aspecten
zijn dan ook terug te brengen tot plaats en tijd.
Je zou kunnen zeggen dat transportgeografie stil staat bij de volgende vragen:
- Wat wordt er vervoerd?
- Hoe wordt het vervoerd?
- Waar wordt het vervoerd? (Route, overslagterminals, opslag)
- Wie vervoerd?
- Wanneer wordt er vervoerd? (seizoen, JIT, snelheid?)
- Waarom wordt er vervoerd? (Vraag en aanbod, noden en wensen?)
Transport is meestal een afgeleide vraag, transport is zelden een doel op zich. Eerder een activiteit
die het mogelijk maakt om andere activiteiten deel te nemen.
Transportmodus en hun technologische karakteristieken:
Door de technologische verschillen heeft elk transportmodus ook variërende economische
kenmerken. 2 containers vervoeren via de weg zal dubbel zo duur zijn als 1: 2 vrachtwagens
nodig, 2 chauffeurs nodig. Terwijl via het spoor is een extra wagon aanhangen slechts een kleine
meerkost.
1.3 Geografie en ruimtelijke interactie
Volgens Edward Ullman zijn er 3 basisvoorwaarden vooraleer er ruimtelijke interactie kan
plaatsvinden:
1. Complementariteit:
Wanneer een plaats een surplus heeft en een andere plaats een deficit heeft. Dit is het principe
van vraag en aanbod, hoe groter de afstand tussen beide plaatsen hoe kleiner dan kans dat de
vraag zal voldaan worden.
2. Transportmogelijkheden (transferability):
Ook wel verplaatsbaarheid of vervoerbaarheid genoemd. De prijs (economische
vervoerbaarheid) overbrugd kunnen worden met zo weinig mogelijk moeite.
Bvb. dankzij de goedkope tickets van ryanair kunnen we deze zomer op 2 uur in
Spanje zijn voor weinig geld.
Maar dat is vanzelfsprekend niet altijd het geval:
De technische of fysieke verteerbaarheid:
Absolute- en relatieve barrières:
Er moeten niet alleen wegen zijn tussen
beide plaatsen, er moet ook
transportmiddelen zijn die zich over de
wegen kunnen begeven, een zware
vrachtwagen kan niet op een alpen pas
rijden, hij rijdt er langs —> relatieve barrière.
Een zee is een absolute barrière voor een
vrachtwagen.
Jorgen Van Eesbeek Logistiek management 1 Pagina 2 van 41
,3. Een gebrek aan tussenliggende opportuniteiten (intervening opportunities)
Als er in een gebied C dat zich tussen gebied A en B bevind goedkoper goederen zijn aan te
kopen en deze zijn makkelijker te transporteren dan zal gebied A zijn goederen uit gebied C
halen en niet uit gebied B.
Wij Belgen eten graag appelsienen, en Israël en Spanje produceren die. Echter is Spanje veel
dichter voor ons, en dus makkelijker te transporteren, dus zullen we onze appelsienen uit
Spanje halen.
2 Basisprincipes van de geografie
2.1 Basisprincipes van de cartografie, teledetectie en de geo-it
Defenitie van cartografie:
Het geheel van wetenschappelijke, technische (en artistieke) activiteiten gericht op de
vervaardiging en het gebruik van cartografische producten.
2.1.1 Cartografische producten
“Een werk met als hoofdbestanddeel cartografische informatie. Hiertoe behoren natuurlijk kaarten,
maar ook de zogenaamde kaartverwante afbeeldingen (globes).”
2.1.1.1 Vier groepen cartografische producten:
1) Topografische kaarten:
Kaarten die de topografie van een omgeving weergeven. Erg geschikt voor natuurwandelingen.
2) Thematische kaarten:
Kaarten waar een thema op een topografische ondergrond is voorgesteld.
Bvb. Zoals hier het jaarlijks contact met de huisarts per
regio.
Jorgen Van Eesbeek Logistiek management 1 Pagina 3 van 41
, 3)Navigatiekaarten en oriëntatiekaarten:
Kaarten waar ook aanvullende info is aangegeven voor
het volgen van een route.
4) Kaartverwante voorstellingen:
Grafische afbeeldingen van de aarde of een deel ervan. Die geen kaarten
zijn zoals globes of reliëfmodellen.
2.1.1.2 De kaartprojectie:
Als wij Europeanen aan de wereldkaart denken
dan denken we aan een Eurocentrische
Mercatorprojectie
Amerikanen denken dan weer aan de Amerika
centrische projectie, beiden zijn even correct. De
een gebruiken we gewoon meer als de andere.
Er is echter geen perfecte manier om de bolvorm van de aarde in een plat vlak 2d voor te stellen.
Kaarten worden bijgevolg voorgesteld via:
- Hoekgetrouw of conform: Mercator
Jorgen Van Eesbeek Logistiek management 1 Pagina 4 van 41
1 inleiding
1.1 Het eeuwenoude belang van transport
“Transport zorgt voor een waardencreatie, door de vraag en aanbod op elkaar af te stemmen.”
De 4 belangrijkste factoren van economische ontwikkeling zijn afhankelijk van transport:
1. Een doorgedreven arbeidsverdeling:
Arbeidsspecialisatie, Van zodra een persoon, groep of dorp zich in een beperkt aantal
economische activiteiten gaat specialiseren ontstaat er een duidelijke nood aan transport.
2. Een doorgedreven gebiedsspecialisatie:
Elk gebied moet zich kunnen toeleggen op de activiteiten waarvoor zij het meest geschikt
is. Zo moet een heuvelachtig gebied geen landbouw doen. Maar zo is er ook direct nood
aan transport.
3. Marktuitbreiding:
De geografische schaal en dus het volume aan variëteiten wordt groter door een snelle en
effeciente transportcyclus. “Producten die we niet zelf zouden kunnen kweken, kunnen we
wel kopen (bananen, …).
4. Optimalisatie van de productie:
“Economies of scale” Als het goedkoper is om 2 ton staal te creëren in een fabriek die
slechts 1 ton kan produceren is capaciteitsuitbreiding een goed idee. Maar dan moet er ook
een vraag zijn naar 2 ton staal. En daar kan transport verdere markten bereiken.
Merk op dat transport belangrijk is voor:
1. De productie en consumptie van diensten en voorzieningen (vb. Kennis en zorgvoorzieningen in
Afrika.)
2. Sociale functies en recreatie: Transport laat toe dat mensen naast elkaar kunnen wonen, en niet
naast hun werk.
Maar:
De relatie is niet altijd eenduidig: (Van de vijver 2014, onderzoek tussen luchtvaartinfrastructuur en
economische ontwikkelingen)
Daaraan kunnen we zien dat de Chinese investeringen in Afrika “South-South cooperation” niet zo
goed bedoeld zijn als we eerst dachten. China investeerde inderdaad in afrika’s infrastructuur met
als doel de waardevolle stoffen er weg te halen. Dat de mensen daardoor een betere infrastructuur
kregen was gewoon een mooi meegenomen excuus.
Jorgen Van Eesbeek Logistiek management 1 Pagina 1 van 41
,1.2 Een definitie van transportgeografie
Transportgeografie is een subdiscipline van de geografie, die de geografische aspecten van
transport en transportsystemen bestudeerd.
Dat kan gaan over het transport van Goederen, personen en informatie. Geografische aspecten
zijn dan ook terug te brengen tot plaats en tijd.
Je zou kunnen zeggen dat transportgeografie stil staat bij de volgende vragen:
- Wat wordt er vervoerd?
- Hoe wordt het vervoerd?
- Waar wordt het vervoerd? (Route, overslagterminals, opslag)
- Wie vervoerd?
- Wanneer wordt er vervoerd? (seizoen, JIT, snelheid?)
- Waarom wordt er vervoerd? (Vraag en aanbod, noden en wensen?)
Transport is meestal een afgeleide vraag, transport is zelden een doel op zich. Eerder een activiteit
die het mogelijk maakt om andere activiteiten deel te nemen.
Transportmodus en hun technologische karakteristieken:
Door de technologische verschillen heeft elk transportmodus ook variërende economische
kenmerken. 2 containers vervoeren via de weg zal dubbel zo duur zijn als 1: 2 vrachtwagens
nodig, 2 chauffeurs nodig. Terwijl via het spoor is een extra wagon aanhangen slechts een kleine
meerkost.
1.3 Geografie en ruimtelijke interactie
Volgens Edward Ullman zijn er 3 basisvoorwaarden vooraleer er ruimtelijke interactie kan
plaatsvinden:
1. Complementariteit:
Wanneer een plaats een surplus heeft en een andere plaats een deficit heeft. Dit is het principe
van vraag en aanbod, hoe groter de afstand tussen beide plaatsen hoe kleiner dan kans dat de
vraag zal voldaan worden.
2. Transportmogelijkheden (transferability):
Ook wel verplaatsbaarheid of vervoerbaarheid genoemd. De prijs (economische
vervoerbaarheid) overbrugd kunnen worden met zo weinig mogelijk moeite.
Bvb. dankzij de goedkope tickets van ryanair kunnen we deze zomer op 2 uur in
Spanje zijn voor weinig geld.
Maar dat is vanzelfsprekend niet altijd het geval:
De technische of fysieke verteerbaarheid:
Absolute- en relatieve barrières:
Er moeten niet alleen wegen zijn tussen
beide plaatsen, er moet ook
transportmiddelen zijn die zich over de
wegen kunnen begeven, een zware
vrachtwagen kan niet op een alpen pas
rijden, hij rijdt er langs —> relatieve barrière.
Een zee is een absolute barrière voor een
vrachtwagen.
Jorgen Van Eesbeek Logistiek management 1 Pagina 2 van 41
,3. Een gebrek aan tussenliggende opportuniteiten (intervening opportunities)
Als er in een gebied C dat zich tussen gebied A en B bevind goedkoper goederen zijn aan te
kopen en deze zijn makkelijker te transporteren dan zal gebied A zijn goederen uit gebied C
halen en niet uit gebied B.
Wij Belgen eten graag appelsienen, en Israël en Spanje produceren die. Echter is Spanje veel
dichter voor ons, en dus makkelijker te transporteren, dus zullen we onze appelsienen uit
Spanje halen.
2 Basisprincipes van de geografie
2.1 Basisprincipes van de cartografie, teledetectie en de geo-it
Defenitie van cartografie:
Het geheel van wetenschappelijke, technische (en artistieke) activiteiten gericht op de
vervaardiging en het gebruik van cartografische producten.
2.1.1 Cartografische producten
“Een werk met als hoofdbestanddeel cartografische informatie. Hiertoe behoren natuurlijk kaarten,
maar ook de zogenaamde kaartverwante afbeeldingen (globes).”
2.1.1.1 Vier groepen cartografische producten:
1) Topografische kaarten:
Kaarten die de topografie van een omgeving weergeven. Erg geschikt voor natuurwandelingen.
2) Thematische kaarten:
Kaarten waar een thema op een topografische ondergrond is voorgesteld.
Bvb. Zoals hier het jaarlijks contact met de huisarts per
regio.
Jorgen Van Eesbeek Logistiek management 1 Pagina 3 van 41
, 3)Navigatiekaarten en oriëntatiekaarten:
Kaarten waar ook aanvullende info is aangegeven voor
het volgen van een route.
4) Kaartverwante voorstellingen:
Grafische afbeeldingen van de aarde of een deel ervan. Die geen kaarten
zijn zoals globes of reliëfmodellen.
2.1.1.2 De kaartprojectie:
Als wij Europeanen aan de wereldkaart denken
dan denken we aan een Eurocentrische
Mercatorprojectie
Amerikanen denken dan weer aan de Amerika
centrische projectie, beiden zijn even correct. De
een gebruiken we gewoon meer als de andere.
Er is echter geen perfecte manier om de bolvorm van de aarde in een plat vlak 2d voor te stellen.
Kaarten worden bijgevolg voorgesteld via:
- Hoekgetrouw of conform: Mercator
Jorgen Van Eesbeek Logistiek management 1 Pagina 4 van 41
