De kaart samenvatting tentamen blok 1
Inleiding
Wat is een kaart?
Kaarten gaan om het overbrengen van ruimtelijke informatie. Mogelijke definities:
- Een gemodelleerde weergave van het (aard)oppervlak, meestal een geografische
weergave, soms schematisch
- Een schaalmodel van de werkelijkheid
- Visualisatie van ruimtelijke aspecten van de werkelijkheid
De meerwaarde van kaarten
In tegenstelling tot tabellen of diagrammen, laat een ook zien waar een verschijnsel niet is.
Dit geeft een heel ander, vollediger beeld over de data die daarin is verwerkt. (Uitzoomen)
Ook laten kaarten clusteringen van bepaalde verschijnselen en objecten zien. Hierdoor zie je
verbanden die je in een tabel of grafiek niet had kunnen zien. Zo zie je dus dat een kaart een
oorzakelijk verband kan bevestigen of ontkrachten.
We gebruiken kaarten voor onderwijs, beleid; planologie, regels en wetten, en onderzoek.
Voorbeelden van cartografie in het dagelijks leven zijn stadsplattegronden, weerkaarten,
navigatiesystemen en GIS.
Het doel van een kaart
Het in kaart brengen van:
- Locaties van objecten en verschijnselen
- Zichtbare en onzichtbare ruimtelijke verschijnselen door middel van aansprekende
symbolen en kleuren
- Ruimtelijke patronen binnen één verschijnsel (clustering en spreiding) en relaties
tussen verschillende verschijnselen.
Kaarten kunnen horizontale en verticale relaties laten zien:
- Horizontale relaties: relaties, dus verschillen en overeenkomsten, tussen twee of
meer gebieden. Denk hierbij ook aan handel en migratiestromen.
- Verticale relaties: samenhangende relaties tussen twee of meer thema’s.
We hebben analoge kaarten: klassieke kaart op papier
We hebben ook digitale kaarten: via het web. Deze kunnen statisch/dynamisch, en
interactief/niet interactief zijn,.
De volgende technieken zijn cruciaal voor het maken van een handelbare kaart:
- Het op schaal tekenen
- Weglaten/generaliseren van zaken uit de werkelijkheid die niet relevant zijn of de
kaart te onduidelijk maken
- Het toepassen van de juiste projectie
, De kaart samenvatting tentamen blok 1
Cartografie: globale geschiedenis & historische en
recente ontwikkelingen
Ontwikkelingen in het wereldbeeld
Van plat vlak naar geoïde
De vorm en de omtrek van de aarde
De positie van de aarde ten opzichte van andere hemellichamen.
De oudste ons bekende kaart staat afgebeeld op een kleitablet, vervaardigd door iemand uit
Babylonië. De Babyloniërs dachten dat de aarde plat was. Later is dit denkbeeld via de
Israëlieten en de Bijbel in het christelijke Europa van de middeleeuwen beland.
Klassieke oudheid (400 v.C. – 150 n.C.)
1. Griekse filosofen uit de oudheid waren er tot
ongeveer 400 v.C. van overtuigd dat de aarde
plat was. In werken van filosofen als
Herodotus en Strabo worden kaarten van
cartografen Anaximander (c.a. 600 v.C.) en
Hecataeus (c.a. 500 v.C.) vermeld. Deze
kaarten reiken van de Indus tot de Atlantische
oceaan. Volgens Anaximander was de aarde
cilindervormig, met de bovenkant bolvormig.
Ze hadden beperkte kennis in noordelijke en zuidelijke richting waardoor de kaart
breed en rechthoekig werd. Wel werd er lengte en breedte op aangegeven en dit is
dan ook het begin van de plaatsbepaling op aarde.
2. Rond 400 v.C. werd verondersteld dat de aarde een bol was. Zo ook Plato, die eerst
dacht dat deze plat was. Hij kon dit alleen niet onderbouwen. Wie dit wel kon
onderbouwen was Pythagoras. Hij had een vrij religieuze opvatting dat de aarde rond
was omdat een bol als de perfecte vorm wordt beschouwd. En aangezien de goden
op de aarde wonen, moet de aarde wel bolvormig zijn. Dankzij het wetenschappelijke
werk van zijn voorganger Anaximander kon Pythagoras zijn denkwijze dus ook aan de
hand van de wetenschap bewijzen.
3. Rond 230 v.C. weet Eratostenes de omtrek van de aarde zeer nauwkeurig te
berekenen. Eratosthenes kwam erachter dat op 21 juni (zonnewende) de zon recht
boven de Egyptische stad Syene stond. Hij kwam hierachter doordat de bodem van
een diepe put zichtbaar was door het zonlicht. Als hij een stok vlakbij de put
neerzette, gaf deze geen schaduw. Als ditzelfde experiment op hetzelfde moment in
Alexandrië werd uitgevoerd, gaf de stok wél een schaduw. Dit wees erop dat de
aarde wel bolvormig moest zijn. Eerst mat hij de afstand tussen Alexandrië en Syene,
dit was 5000 stadiën (787,5 km). Hij berekende de hoek van de schaduw die een
hoge toren in Alexandrië gaf; deze was ongeveer 7°. Een cirkel is 360°, en 7 is
ongeveer 1/50 van 360. Dus de omtrek van de aarde moest wel 50 keer de afstand
tussen zijn twee meetpunten zijn. Dit kwam neer op een omtrek van 250.000 stadiën.
(46.000 km). In werkelijkheid is de omtrek van de aarde 40.070 km, dus Eratosthenes
kwam met zijn berekening heel dichtbij.
Inleiding
Wat is een kaart?
Kaarten gaan om het overbrengen van ruimtelijke informatie. Mogelijke definities:
- Een gemodelleerde weergave van het (aard)oppervlak, meestal een geografische
weergave, soms schematisch
- Een schaalmodel van de werkelijkheid
- Visualisatie van ruimtelijke aspecten van de werkelijkheid
De meerwaarde van kaarten
In tegenstelling tot tabellen of diagrammen, laat een ook zien waar een verschijnsel niet is.
Dit geeft een heel ander, vollediger beeld over de data die daarin is verwerkt. (Uitzoomen)
Ook laten kaarten clusteringen van bepaalde verschijnselen en objecten zien. Hierdoor zie je
verbanden die je in een tabel of grafiek niet had kunnen zien. Zo zie je dus dat een kaart een
oorzakelijk verband kan bevestigen of ontkrachten.
We gebruiken kaarten voor onderwijs, beleid; planologie, regels en wetten, en onderzoek.
Voorbeelden van cartografie in het dagelijks leven zijn stadsplattegronden, weerkaarten,
navigatiesystemen en GIS.
Het doel van een kaart
Het in kaart brengen van:
- Locaties van objecten en verschijnselen
- Zichtbare en onzichtbare ruimtelijke verschijnselen door middel van aansprekende
symbolen en kleuren
- Ruimtelijke patronen binnen één verschijnsel (clustering en spreiding) en relaties
tussen verschillende verschijnselen.
Kaarten kunnen horizontale en verticale relaties laten zien:
- Horizontale relaties: relaties, dus verschillen en overeenkomsten, tussen twee of
meer gebieden. Denk hierbij ook aan handel en migratiestromen.
- Verticale relaties: samenhangende relaties tussen twee of meer thema’s.
We hebben analoge kaarten: klassieke kaart op papier
We hebben ook digitale kaarten: via het web. Deze kunnen statisch/dynamisch, en
interactief/niet interactief zijn,.
De volgende technieken zijn cruciaal voor het maken van een handelbare kaart:
- Het op schaal tekenen
- Weglaten/generaliseren van zaken uit de werkelijkheid die niet relevant zijn of de
kaart te onduidelijk maken
- Het toepassen van de juiste projectie
, De kaart samenvatting tentamen blok 1
Cartografie: globale geschiedenis & historische en
recente ontwikkelingen
Ontwikkelingen in het wereldbeeld
Van plat vlak naar geoïde
De vorm en de omtrek van de aarde
De positie van de aarde ten opzichte van andere hemellichamen.
De oudste ons bekende kaart staat afgebeeld op een kleitablet, vervaardigd door iemand uit
Babylonië. De Babyloniërs dachten dat de aarde plat was. Later is dit denkbeeld via de
Israëlieten en de Bijbel in het christelijke Europa van de middeleeuwen beland.
Klassieke oudheid (400 v.C. – 150 n.C.)
1. Griekse filosofen uit de oudheid waren er tot
ongeveer 400 v.C. van overtuigd dat de aarde
plat was. In werken van filosofen als
Herodotus en Strabo worden kaarten van
cartografen Anaximander (c.a. 600 v.C.) en
Hecataeus (c.a. 500 v.C.) vermeld. Deze
kaarten reiken van de Indus tot de Atlantische
oceaan. Volgens Anaximander was de aarde
cilindervormig, met de bovenkant bolvormig.
Ze hadden beperkte kennis in noordelijke en zuidelijke richting waardoor de kaart
breed en rechthoekig werd. Wel werd er lengte en breedte op aangegeven en dit is
dan ook het begin van de plaatsbepaling op aarde.
2. Rond 400 v.C. werd verondersteld dat de aarde een bol was. Zo ook Plato, die eerst
dacht dat deze plat was. Hij kon dit alleen niet onderbouwen. Wie dit wel kon
onderbouwen was Pythagoras. Hij had een vrij religieuze opvatting dat de aarde rond
was omdat een bol als de perfecte vorm wordt beschouwd. En aangezien de goden
op de aarde wonen, moet de aarde wel bolvormig zijn. Dankzij het wetenschappelijke
werk van zijn voorganger Anaximander kon Pythagoras zijn denkwijze dus ook aan de
hand van de wetenschap bewijzen.
3. Rond 230 v.C. weet Eratostenes de omtrek van de aarde zeer nauwkeurig te
berekenen. Eratosthenes kwam erachter dat op 21 juni (zonnewende) de zon recht
boven de Egyptische stad Syene stond. Hij kwam hierachter doordat de bodem van
een diepe put zichtbaar was door het zonlicht. Als hij een stok vlakbij de put
neerzette, gaf deze geen schaduw. Als ditzelfde experiment op hetzelfde moment in
Alexandrië werd uitgevoerd, gaf de stok wél een schaduw. Dit wees erop dat de
aarde wel bolvormig moest zijn. Eerst mat hij de afstand tussen Alexandrië en Syene,
dit was 5000 stadiën (787,5 km). Hij berekende de hoek van de schaduw die een
hoge toren in Alexandrië gaf; deze was ongeveer 7°. Een cirkel is 360°, en 7 is
ongeveer 1/50 van 360. Dus de omtrek van de aarde moest wel 50 keer de afstand
tussen zijn twee meetpunten zijn. Dit kwam neer op een omtrek van 250.000 stadiën.
(46.000 km). In werkelijkheid is de omtrek van de aarde 40.070 km, dus Eratosthenes
kwam met zijn berekening heel dichtbij.
