Wat is opsporing/opsporingsonderzoek en wie is/zijn daarmee belast? (Denk hierbij met name aan
de OvJ en opsporingsambtenaren.)
Opsporing 132 Sv
Het startpunt van de strafvordering is de opsporing. Het beginpunt hiervan is het moment van het
ontstaan van een vermoeden dat een strafbaar feit is gepleegd. Kern van het vooronderzoek Dit
vermoeden kan opkomen door onder meer een aangifte van een burger. De artikelen 141 en 142 Sv
geven aan wie met de opsporing is belast. De belangrijkste categorie wordt gevormd door de
ambtenaren van politie. Voort de officieren van justitie. De directe betrokkenheid van de officier van
justitie verschilt van zaak tot zaak. Toch is hij wel verantwoordelijk voor de opsporing. Overigens
moet worden opgemerkt dat de rol van de rechter-commissaris veranderd is ten opzichte van
bijvoorbeeld de wetgever van 1926. In slechts enkele gevallen wordt een gerechtelijk vooronderzoek
gevorderd en bovendien treedt de RD niet als leider van dit onderzoek op. De politie heeft in het
opsporingsonderzoek een steeds grotere rol gekregen. Opsporingsambtenaren hebben
bevoegdheden toegekend gekregen die we kunnen terugvinden in Boek 1. Denk bijvoorbeeld aan de
arrestatie van verdachten (artikel 53 en 54 Sv).
Opsporing is een taak waarmee opsporingsambtenaren zijn belast. Het opsporingsbegrip is door de
jaren heen ontwikkeld. Waar historisch gezien een afwachtende houding aansloot bij de praktijk van
de strafrechtspleging, is dit tegenwoordig niet meer vol te houden. Dit werd allereerst veroorzaakt
door de enorme groei van door straffen gesanctioneerde ordeningswetgeving. De handhaving van
die wetgeving vereist een actieve opstelling (controle van burgers of ze zich aan de wet houden). Ten
tweede veranderde de criminaliteit en stak de georganiseerde criminaliteit steeds meer de kop op.
Terroristische aanslagen bleken een reëel gevaar. Het politiewerk/opsporingswerk moest wel
veranderen. Afwachten tot er iets gebeurd is, was geen mogelijkheid meer.
Mede door een tweetal arresten van de HR veranderde de definitie van opsporing. Daarnaast droeg
veranderende wetgeving met steeds verdergaande opsporingsbevoegdheden bij aan het
opsporingsbegrip. Sinds een aantal jaar luidt art. 132a Sv dan ook:
“Onder opsporing wordt verstaan het onderzoek in verband met strafbare feiten onder gezag van de
officier van justitie met als doel het nemen van strafvorderlijke beslissingen.”
Opsporingsactiviteiten die door of vanwege de overheid worden genomen zijn zonder twijfel
belastend voor de burgers op wie deze activiteiten betrekking hebben. Om die reden is in art. 1 Sv
het legaliteitsbeginsel neergelegd en houdt in dat overheidsoptreden dat belastend is voor burgers,
direct of indirect dient te berusten op een wet in formele zin. Om de volgende redenen kan het
genoemde overheidsoptreden belastend zijn:
1. Bij de opsporing wordt niet zelden gebruik gemaakt van dwangmiddelen die diep ingrijpen in
de rechten van burgers. Denk hierbij aan het afluisteren van telefoons, het doorzoeken van
woningen en het benemen van de vrijheid van burgers.
2. Het systematisch verzamelen en registreren van gegevens omtrent personen door de
overheid is al een privacygevoelige aangelegenheid. Het enkele feit dat er een dossier wordt
aangelegd met daarin de handel en wandel van burgers kan al als zeer ingrijpend ervaren
worden.
3. De derde reden is gelegen in het doel van het onderzoek, namelijk de strafrechtelijke
sanctionering van wetsovertredingen. Een onderzoek dat verstrekkende gevolgen kan
hebben voor de burger is om die reden belastend.
Opsporing bestaat uit verschillende bevoegdheden en overheidsoptreden. Vaak is
overheidsoptreden tijdens de opsporing belastend. Belastend overheidsoptreden dient te berusten
op een wet in formele zin (legaliteitsbeginsel). Veel voorschriften zijn echter niet opgenomen in de
1
de OvJ en opsporingsambtenaren.)
Opsporing 132 Sv
Het startpunt van de strafvordering is de opsporing. Het beginpunt hiervan is het moment van het
ontstaan van een vermoeden dat een strafbaar feit is gepleegd. Kern van het vooronderzoek Dit
vermoeden kan opkomen door onder meer een aangifte van een burger. De artikelen 141 en 142 Sv
geven aan wie met de opsporing is belast. De belangrijkste categorie wordt gevormd door de
ambtenaren van politie. Voort de officieren van justitie. De directe betrokkenheid van de officier van
justitie verschilt van zaak tot zaak. Toch is hij wel verantwoordelijk voor de opsporing. Overigens
moet worden opgemerkt dat de rol van de rechter-commissaris veranderd is ten opzichte van
bijvoorbeeld de wetgever van 1926. In slechts enkele gevallen wordt een gerechtelijk vooronderzoek
gevorderd en bovendien treedt de RD niet als leider van dit onderzoek op. De politie heeft in het
opsporingsonderzoek een steeds grotere rol gekregen. Opsporingsambtenaren hebben
bevoegdheden toegekend gekregen die we kunnen terugvinden in Boek 1. Denk bijvoorbeeld aan de
arrestatie van verdachten (artikel 53 en 54 Sv).
Opsporing is een taak waarmee opsporingsambtenaren zijn belast. Het opsporingsbegrip is door de
jaren heen ontwikkeld. Waar historisch gezien een afwachtende houding aansloot bij de praktijk van
de strafrechtspleging, is dit tegenwoordig niet meer vol te houden. Dit werd allereerst veroorzaakt
door de enorme groei van door straffen gesanctioneerde ordeningswetgeving. De handhaving van
die wetgeving vereist een actieve opstelling (controle van burgers of ze zich aan de wet houden). Ten
tweede veranderde de criminaliteit en stak de georganiseerde criminaliteit steeds meer de kop op.
Terroristische aanslagen bleken een reëel gevaar. Het politiewerk/opsporingswerk moest wel
veranderen. Afwachten tot er iets gebeurd is, was geen mogelijkheid meer.
Mede door een tweetal arresten van de HR veranderde de definitie van opsporing. Daarnaast droeg
veranderende wetgeving met steeds verdergaande opsporingsbevoegdheden bij aan het
opsporingsbegrip. Sinds een aantal jaar luidt art. 132a Sv dan ook:
“Onder opsporing wordt verstaan het onderzoek in verband met strafbare feiten onder gezag van de
officier van justitie met als doel het nemen van strafvorderlijke beslissingen.”
Opsporingsactiviteiten die door of vanwege de overheid worden genomen zijn zonder twijfel
belastend voor de burgers op wie deze activiteiten betrekking hebben. Om die reden is in art. 1 Sv
het legaliteitsbeginsel neergelegd en houdt in dat overheidsoptreden dat belastend is voor burgers,
direct of indirect dient te berusten op een wet in formele zin. Om de volgende redenen kan het
genoemde overheidsoptreden belastend zijn:
1. Bij de opsporing wordt niet zelden gebruik gemaakt van dwangmiddelen die diep ingrijpen in
de rechten van burgers. Denk hierbij aan het afluisteren van telefoons, het doorzoeken van
woningen en het benemen van de vrijheid van burgers.
2. Het systematisch verzamelen en registreren van gegevens omtrent personen door de
overheid is al een privacygevoelige aangelegenheid. Het enkele feit dat er een dossier wordt
aangelegd met daarin de handel en wandel van burgers kan al als zeer ingrijpend ervaren
worden.
3. De derde reden is gelegen in het doel van het onderzoek, namelijk de strafrechtelijke
sanctionering van wetsovertredingen. Een onderzoek dat verstrekkende gevolgen kan
hebben voor de burger is om die reden belastend.
Opsporing bestaat uit verschillende bevoegdheden en overheidsoptreden. Vaak is
overheidsoptreden tijdens de opsporing belastend. Belastend overheidsoptreden dient te berusten
op een wet in formele zin (legaliteitsbeginsel). Veel voorschriften zijn echter niet opgenomen in de
1
