ARCHITECTUUR EN SEMIOTIEK
Wat is semiotiek?
= wetenschap, betekenis die zich verschuild in een taal, gebouw (vb. verkeersbord)
- Kan toevallig zijn maar ook cultureel gebonden – Kruis
- Semiotiek of tekenleer is de studie naar de werking van tekens. Het gaat daarbij om tekens die door
de mens worden gebruikt , maar ook om tekens in het rijk van dieren en planten .
Hoe kan je met architectuur betekenis creëren?
- concept, tijd, conisch, …
AFELT?
- met de letters kan je het woord tafel vormen. Tafel is een archetypisch beeld
René Magritte - Ceci n’est pas une pipe (La Trahison des Images)- 1928
- Met dit schilderij wil ze aantonen dat dit een schilderij is van een pijp en geen pijp als
gebruiksvoorwerk.
- drager van betekenis
- icoon van de moderne 20e -eeuwse kunst.
Semiotiek van het ‘Teken’ volgens Pierce (1839-1914)(Angelsaxische school)
Een teken kan 3 verschillende soorten relaties aangaan:
1. relatie waarbij het representamen (drager van betekenis) naar zichzelf verwijst
2. relatie waarbij het teken verwijst naar een object
3. relatie waarbij het teken verwijst naar de interpretant (geheel aan conclusies)
, In architectuur is de relatie met het object van belang
1. Als de relatie naar het object berust op interpretatie = SYMBOOL
2. Als de relatie naar het object steunt op feitelijke, fysieke en causale relaties = INDEX
3. Als de relatie naar het object berust op potentiële gelijkenis of observeerbare verbanden in de
werkelijkheid = ICOON
vb 1: Landkaart Mercator - ICOON
vb 2: de causaliteit (oorzaak - gevolg): rook - vuur - INDEX
vb 3: Applaus - SYMBOOL
vb 4: voetstappen in zand - INDEX
Semiotiek van het ‘Teken’ - Symbool in architectuur
Berust op conventie en een arbitraire associatie
1. Cultuurgebonden symboliek
2. In het domein van geijkte types en conventionele stijlen (kerken, kruis)
vb 1: Gotische kathedraal van Chartres
vb 1: Kruis als teken van lijden
vb 2: Herenwoning, arbeiderswoning als architectuurtypologie
Piramiden van Gizeh - Egypte - 2500 bc
- symbool
- verwijst naar het hiernamaals – punt gericht naar boven
- graftombe in piramide = cultureel gebonden
World Trade Centre - New York – 1960
- Symbool van het Westers kapitalisme volgens Al Qaeda
- culturele achtergrond door aanslagen
Semiotiek van het ‘Teken’ - Index in architectuur
Alles wat te maken heeft functionaliteit
1. Vorm - Functie - “form follows function” Umbert Eco: “De vorm moet niet enkel de functie
mogelijk maken, maar de vorm dient ook de functie te communiceren en aantrekkelijk te maken”
2. Ad hoc-oplossingen: iets ‘ontwerpen’ zoals het uitkomt – geen lange termijn visie
-> zie de vlaamse koterijen: telkens achtertuin bijbouwen
vb 1: Wainwright Building - Saint Louis - Louis Sullivan - 1890
vb 2: Van Nelle fabriek - Rotterdam - Brinkman en Van der vlugt - 1925-1931
vb 3: aanbouwen aan de achterzijde van vele woningen - “Vlaamse koterijen”
Wat is semiotiek?
= wetenschap, betekenis die zich verschuild in een taal, gebouw (vb. verkeersbord)
- Kan toevallig zijn maar ook cultureel gebonden – Kruis
- Semiotiek of tekenleer is de studie naar de werking van tekens. Het gaat daarbij om tekens die door
de mens worden gebruikt , maar ook om tekens in het rijk van dieren en planten .
Hoe kan je met architectuur betekenis creëren?
- concept, tijd, conisch, …
AFELT?
- met de letters kan je het woord tafel vormen. Tafel is een archetypisch beeld
René Magritte - Ceci n’est pas une pipe (La Trahison des Images)- 1928
- Met dit schilderij wil ze aantonen dat dit een schilderij is van een pijp en geen pijp als
gebruiksvoorwerk.
- drager van betekenis
- icoon van de moderne 20e -eeuwse kunst.
Semiotiek van het ‘Teken’ volgens Pierce (1839-1914)(Angelsaxische school)
Een teken kan 3 verschillende soorten relaties aangaan:
1. relatie waarbij het representamen (drager van betekenis) naar zichzelf verwijst
2. relatie waarbij het teken verwijst naar een object
3. relatie waarbij het teken verwijst naar de interpretant (geheel aan conclusies)
, In architectuur is de relatie met het object van belang
1. Als de relatie naar het object berust op interpretatie = SYMBOOL
2. Als de relatie naar het object steunt op feitelijke, fysieke en causale relaties = INDEX
3. Als de relatie naar het object berust op potentiële gelijkenis of observeerbare verbanden in de
werkelijkheid = ICOON
vb 1: Landkaart Mercator - ICOON
vb 2: de causaliteit (oorzaak - gevolg): rook - vuur - INDEX
vb 3: Applaus - SYMBOOL
vb 4: voetstappen in zand - INDEX
Semiotiek van het ‘Teken’ - Symbool in architectuur
Berust op conventie en een arbitraire associatie
1. Cultuurgebonden symboliek
2. In het domein van geijkte types en conventionele stijlen (kerken, kruis)
vb 1: Gotische kathedraal van Chartres
vb 1: Kruis als teken van lijden
vb 2: Herenwoning, arbeiderswoning als architectuurtypologie
Piramiden van Gizeh - Egypte - 2500 bc
- symbool
- verwijst naar het hiernamaals – punt gericht naar boven
- graftombe in piramide = cultureel gebonden
World Trade Centre - New York – 1960
- Symbool van het Westers kapitalisme volgens Al Qaeda
- culturele achtergrond door aanslagen
Semiotiek van het ‘Teken’ - Index in architectuur
Alles wat te maken heeft functionaliteit
1. Vorm - Functie - “form follows function” Umbert Eco: “De vorm moet niet enkel de functie
mogelijk maken, maar de vorm dient ook de functie te communiceren en aantrekkelijk te maken”
2. Ad hoc-oplossingen: iets ‘ontwerpen’ zoals het uitkomt – geen lange termijn visie
-> zie de vlaamse koterijen: telkens achtertuin bijbouwen
vb 1: Wainwright Building - Saint Louis - Louis Sullivan - 1890
vb 2: Van Nelle fabriek - Rotterdam - Brinkman en Van der vlugt - 1925-1931
vb 3: aanbouwen aan de achterzijde van vele woningen - “Vlaamse koterijen”
