Recht
Deel 1: Algemene inleiding tot het recht
1 Recht: begripsomschrijving
Recht: een geheel van gedragsregels die afdwingbaar gesteld (=gesanctioneerd) zijn
door de overheid (niet altijd door de overheid opgesteld)
1.1 Gedragsregels
Gedragsregels: voorschriften die worden opgelegd om ons gedrag in een bepaalde richting te
sturen.
‘Wat anders kan, maar niet anders mag’
1.2 Afdwingbaar gesteld door de overheid
Afdwingbaarheid verwijst naar de aanwezigheid van sancties
! sanctie ≠ straf:
Straf Sanctie
- Bij het overtreden van het strafwetboek - Bij het overtreden van een andere regel
misdrijven
- bv. werkstraf, geldboete, gevangenisstraf - Bv. schadevergoeding
Indicatieve regel:
wat is en niet
anders kan
Gedragsregels:
regels die zeggen
wat wel anders
kan maar niet
anders
mag.
,2 Doel van het recht
Rechtsregels hebben als doel om orde en zekerheid te brengen in de maatschappij.
- Orde: geen chaos meer
- Rechtszekerheid: mensen weten beter wat hen te wachten kan staan.
! Orde en rechtszekerheid betekenen niet altijd rechtvaardigheid.
1
,3 Bronnen van het recht
3.1 Wetgeving in ruime zin
3.1.1 Omschrijving
- Federale wetten: wetgeving gestemd door het federale parlement. wetten in enge
zin
- Decreten en ordonnanties: wetgeving gestemd door de deelstaatparlementen in ons
land.
- Beslissingen van de uitvoerende macht: Koninklijke Besluiten, Ministeriële
Besluiten, gemeentelijke en provinciale besluiten,…
Decreten Beslissingen
Federale en van de
wetten ordon- uitvoerende
nanties macht Wet in ruime zin
3.1.2 Waar vind je wetgeving?
- juridat
- staatsblad
3.2 De gewoonte/ de rechtsgewoonte
Rechtsgewoonten: gevestigde gebruiken, door de gemeenschap als bindende rechtsregels
beschouwd.
Bv. De ambtenaar van de burgerlijke stand moet overlijden vaststellen. De gewoonte is dat
de arts het attest opmaakt en dat wordt binnengebracht.
3.3 De algemene rechtsbeginselen
Algemene rechtsbeginselen: ongeschreven gedragsregels die essentieel worden geacht voor
de samenleving.
! ≠rechtsgewoonten
Bv. Verbod van eigenrichting = verbod op het recht in eigen handen nemen.
3.4 Rechtspraak
Rechtspraak: uitspraken van rechters
- Vonnissen
- Arresten
- Uitspraken van andere rechtscolleges
Vonnis Arrest
- Je kan in beroep gaan - Je kan niet in beroep gaan
- lagere rechtbank - Hogere rechtbank
- ‘rechtbank’ - ‘hof’
enkel binden voor betrokken partijen
vult leemtes in de wet op
2
, 3.5 Rechtsleer
Rechtsleer: geschriften (handboeken, wetenschappelijke artikels) van juristen.
3.6 Private regelgeving
Enkel bindend voor contractspartijen
Bv. Huurovereenkomst, deze is niet gemaakt door de overheid maar door de burger.
4 De indeling van het recht
4.1 De klassieke indeling in publiekrecht en privaatrecht
Publiekrecht Privaatrecht Gemengd
Organisatie OH
OH- Burger Burger- Burger
- Staatsrecht= Grondwettelijk - Handelsrecht - Arbeidsrecht
recht - Burgerlijk recht: - Sociale zekerheidsrecht
- Administratief recht - Personenrecht
- Strafrecht - Familierecht
- Fiscaal recht - Huwelijksvermogensrecht
- Gerechtelijk recht= - Overeenkomstenrecht
procesrecht - Onrechtmatige daad
- gerechtelijk privaatrecht - Zakenrecht
- strafprocesrecht - Erfrecht
4.2 Indeling op basis van de normerende waarde van de
rechtsregels
4.2.1 Aanvullend recht
Aanvullend recht: recht waarvan je mag afwijken, op voorwaarde dat de partijen een andere
regeling hebben getroffen
moet je niet volgen zonder sanctie bij andere regeling
Vb. Recht m.b.t. het wettelijk huwelijksvermogenstelsel
EV1 Gem. EV2
- Goederen voor huwelijk - lonen vanaf huwelijk
- Erfenissen
- Schenkingen
4.2.2 Dwingend recht
Dwingend recht: recht waarvan je niet mag afwijken
- Dwingend recht van openbare orde: afwijking hiervan wordt gesanctioneerd
met absolute nietigheid (iedereen mag het melden).
Vb. Monogamie in het huwelijk
Vb. Het volledige publiekrecht
- Dwingend recht van niet openbare orde: afwijking hiervan wordt gesanctioneerd
met relatieve nietigheid (enkel gedwongene mag dit melden).
Vb. Huwelijkstoestemming moet vrij zijn van wilsgebreken.
3
Deel 1: Algemene inleiding tot het recht
1 Recht: begripsomschrijving
Recht: een geheel van gedragsregels die afdwingbaar gesteld (=gesanctioneerd) zijn
door de overheid (niet altijd door de overheid opgesteld)
1.1 Gedragsregels
Gedragsregels: voorschriften die worden opgelegd om ons gedrag in een bepaalde richting te
sturen.
‘Wat anders kan, maar niet anders mag’
1.2 Afdwingbaar gesteld door de overheid
Afdwingbaarheid verwijst naar de aanwezigheid van sancties
! sanctie ≠ straf:
Straf Sanctie
- Bij het overtreden van het strafwetboek - Bij het overtreden van een andere regel
misdrijven
- bv. werkstraf, geldboete, gevangenisstraf - Bv. schadevergoeding
Indicatieve regel:
wat is en niet
anders kan
Gedragsregels:
regels die zeggen
wat wel anders
kan maar niet
anders
mag.
,2 Doel van het recht
Rechtsregels hebben als doel om orde en zekerheid te brengen in de maatschappij.
- Orde: geen chaos meer
- Rechtszekerheid: mensen weten beter wat hen te wachten kan staan.
! Orde en rechtszekerheid betekenen niet altijd rechtvaardigheid.
1
,3 Bronnen van het recht
3.1 Wetgeving in ruime zin
3.1.1 Omschrijving
- Federale wetten: wetgeving gestemd door het federale parlement. wetten in enge
zin
- Decreten en ordonnanties: wetgeving gestemd door de deelstaatparlementen in ons
land.
- Beslissingen van de uitvoerende macht: Koninklijke Besluiten, Ministeriële
Besluiten, gemeentelijke en provinciale besluiten,…
Decreten Beslissingen
Federale en van de
wetten ordon- uitvoerende
nanties macht Wet in ruime zin
3.1.2 Waar vind je wetgeving?
- juridat
- staatsblad
3.2 De gewoonte/ de rechtsgewoonte
Rechtsgewoonten: gevestigde gebruiken, door de gemeenschap als bindende rechtsregels
beschouwd.
Bv. De ambtenaar van de burgerlijke stand moet overlijden vaststellen. De gewoonte is dat
de arts het attest opmaakt en dat wordt binnengebracht.
3.3 De algemene rechtsbeginselen
Algemene rechtsbeginselen: ongeschreven gedragsregels die essentieel worden geacht voor
de samenleving.
! ≠rechtsgewoonten
Bv. Verbod van eigenrichting = verbod op het recht in eigen handen nemen.
3.4 Rechtspraak
Rechtspraak: uitspraken van rechters
- Vonnissen
- Arresten
- Uitspraken van andere rechtscolleges
Vonnis Arrest
- Je kan in beroep gaan - Je kan niet in beroep gaan
- lagere rechtbank - Hogere rechtbank
- ‘rechtbank’ - ‘hof’
enkel binden voor betrokken partijen
vult leemtes in de wet op
2
, 3.5 Rechtsleer
Rechtsleer: geschriften (handboeken, wetenschappelijke artikels) van juristen.
3.6 Private regelgeving
Enkel bindend voor contractspartijen
Bv. Huurovereenkomst, deze is niet gemaakt door de overheid maar door de burger.
4 De indeling van het recht
4.1 De klassieke indeling in publiekrecht en privaatrecht
Publiekrecht Privaatrecht Gemengd
Organisatie OH
OH- Burger Burger- Burger
- Staatsrecht= Grondwettelijk - Handelsrecht - Arbeidsrecht
recht - Burgerlijk recht: - Sociale zekerheidsrecht
- Administratief recht - Personenrecht
- Strafrecht - Familierecht
- Fiscaal recht - Huwelijksvermogensrecht
- Gerechtelijk recht= - Overeenkomstenrecht
procesrecht - Onrechtmatige daad
- gerechtelijk privaatrecht - Zakenrecht
- strafprocesrecht - Erfrecht
4.2 Indeling op basis van de normerende waarde van de
rechtsregels
4.2.1 Aanvullend recht
Aanvullend recht: recht waarvan je mag afwijken, op voorwaarde dat de partijen een andere
regeling hebben getroffen
moet je niet volgen zonder sanctie bij andere regeling
Vb. Recht m.b.t. het wettelijk huwelijksvermogenstelsel
EV1 Gem. EV2
- Goederen voor huwelijk - lonen vanaf huwelijk
- Erfenissen
- Schenkingen
4.2.2 Dwingend recht
Dwingend recht: recht waarvan je niet mag afwijken
- Dwingend recht van openbare orde: afwijking hiervan wordt gesanctioneerd
met absolute nietigheid (iedereen mag het melden).
Vb. Monogamie in het huwelijk
Vb. Het volledige publiekrecht
- Dwingend recht van niet openbare orde: afwijking hiervan wordt gesanctioneerd
met relatieve nietigheid (enkel gedwongene mag dit melden).
Vb. Huwelijkstoestemming moet vrij zijn van wilsgebreken.
3
