PRIVATE VEILIGHEID
CRIMINOLOGIE (VERKORT TRAJECT) 2025-2026
,INHOUDSOPGAVE
BEGRIP PRIVATE VEILIGHEID (LES 1) .............................................................................................. 8
VERSCHILLENDE TAKKEN ...................................................................................................................... 8
PRIVATE OPSPORING .............................................................................................................. 8
PRIVATE BEWAKING (BEWAKINGSAGENTEN) ............................................................................. 8
VEILIGHEIDSPERSONEEL/VEILIGHEIDSDIENSTEN (VEILIGHEIDSAGENTEN) .................................. 8
BURGERWACHTEN/BUURTWACHTEN....................................................................................... 8
CAMERA’S .............................................................................................................................. 8
PORTIERS/BUITENWIPPERS ..................................................................................................... 8
VRIJWILLIGERS/STEWARDS ...................................................................................................... 8
POLITIE VS PRIVATE VEILIGHEID ............................................................................................................ 8
PRIVATE OPSPORING (GASTCOLLEGE JONAS MAAS) (LES 2) ..........................................................10
SITUERING PRIVATE OPSPORING BINNEN DE PRIVATE VEILIGHEIDSSTUDIES .................................... 10
DEFINIËRING PRIVATE VEILIGHEIDSZORG: ...............................................................................10
INTEGRALE VEILIGHEIDSZORG: ...............................................................................................10
DEFINITIE PRIVATE OPSPORING: .............................................................................................10
JURIDISCH KADER (1) .......................................................................................................................... 10
WETTELIJKE OMSCHRIJVING ...................................................................................................10
AANLEIDING ..........................................................................................................................10
ACTIVITEITEN .........................................................................................................................11
ACHTERGROND EN DOEL .......................................................................................................11
EVOLUTIE NA 1991 .................................................................................................................11
JURIDISCH KADER (2) .......................................................................................................................... 12
WETTELIJKE OMSCHRIJVING PRIVATE OPSPORING ...................................................................12
ACHTERGROND .....................................................................................................................12
KRACHTLIJNEN ......................................................................................................................12
BELANGRIJKE VERANDERINGEN ..............................................................................................13
(GEBREK AAN) WETTENSCHAPPELIJKE KENNIS ................................................................................... 13
PRIVATE OPSPORINGSSECTOR ANNO 2025 ........................................................................................ 13
VIER CATEGORIEËN PRIVATE ONDERZOEKERS .........................................................................14
ONTWIKKELINGEN IN DE PRIVATE OPSPORINGSSECTOR ..........................................................14
MEERWAARDE PRIVATE OPSPORING .......................................................................................15
BESLUIT ............................................................................................................................................... 15
PRIVATISERING EN DE STRAFUITVOERING (GASTCOLLEGE VANSCHEEUWIJCK) (LES 3) ..................17
PROBLEEMSTELLING ........................................................................................................................... 17
CONCEPTUELE ONDUIDELIJKHEID ..................................................................................................... 17
PRIVATISERING: .....................................................................................................................17
COMMERCIALISERING: ..........................................................................................................17
UITBESTEDING:......................................................................................................................17
BIJZONDER GEVAL: DBFM(O) ..................................................................................................17
PROCES TOT PRIVATISERING ..................................................................................................18
PUBLIEK-PRIVATE SAMENWERKING .........................................................................................18
AANLEIDING PPP IN DE SU .................................................................................................................. 18
DRIJFVEREN TOT PRIVATISERING ........................................................................................................ 19
OVERBEVOLKING EN HAAR FINANCIËLE EN BUDGETTAIRE DRUK ...............................................19
PENITENTIAIR PERSONEEL: LOONKOSTEN, FLEXIBILITEIT EN TALENT VOOR SPECIALISATIE ..........19
1
, PARLEMENTAIRE CONTROLE VS CONTRACTUELE CONTROLE....................................................20
SECTOR-BREDE EN SUPRANATIONALE TENDENSEN TOT PRIVATISERING ....................................20
WEERSTAND TEGEN PRIVATISERING ................................................................................................... 21
MEER GEDETINEERDEN? ........................................................................................................21
AANDEELHOUDERSMAXIMALISATIE VS DIENSTVERLENING .......................................................21
SYMBOLIEK EN ETHIEK BINNEN KERNTAKENDEBAT ...................................................................22
RELATIE PENITENTIAIR PERSONEEL – GEDETINEERDE ...............................................................22
GEMETEN VOORDELEN ....................................................................................................................... 23
BUDGETTAIRE VOORDELEN EN KOSTENEFFECTIVITEIT ..............................................................23
DBFM-GEVANGENISSEN.........................................................................................................24
RE-INTEGRATIEVE EFFECTEN VAN GEVANGENISARBEID............................................................24
GEMETEN NADELEN ............................................................................................................................ 25
DBFM DUURDER ....................................................................................................................25
VARIABELE KWALITEIT VAN PRIVATE DIENSTVERLENING............................................................25
DISCUSSIE EN CONCLUSIE ................................................................................................................. 25
BEWAKINGSAGENTEN IN HET NACHTLEVEN (GASTCOLLEGE DEWULF) (LES 4) ...............................27
PRIVATE VEILIGHEIDSZORG ................................................................................................................ 27
SITUERING PRIVATE VEILIGHEIDSZORG ...................................................................................27
REGULERING PRIVATE VEILIGHEIDSZORG ................................................................................28
IMAGO BEWAKINGSSECTOR ...................................................................................................28
BEVOEGDHEDEN BEWAKINGSAGENTEN ..................................................................................28
BEWAKING UITGAANSMILIEU .............................................................................................................. 29
HISTORIEK BEWAKING UITGAANSMILIEU .................................................................................29
OPLEIDING TOT BEWAKINGSAGENT ........................................................................................30
PROFESSIONALITEIT ..............................................................................................................30
BEVOEGDHEDEN BEWAKINGSAGENT ......................................................................................31
PUBLIEK-PRIVATE SAMENWERKING .........................................................................................31
BEREIDHEID TOT MEDEWERKING ........................................................................................................ 32
EVOLUTIE PRIVATE VEILIGHEIDSSTUDIES .................................................................................32
PROCEDURAL JUSTICE THEORY (TYLER) ...................................................................................32
PROCEDURELE RECHTVAARDIGHEID ......................................................................................32
LEGITIMITEIT ..........................................................................................................................33
JONGEREN EN BEWAKINGSAGENTEN IN HET NACHTLEVEN IN BELGIË .............................................. 33
RELEVANTIE ONDERZOEK .......................................................................................................33
ONDERZOEKSVRAGEN ...........................................................................................................34
ALGEMENE PERCEPTIE ...........................................................................................................34
ERVARINGEN .........................................................................................................................35
KENNIS EN VERWACHTINGEN .................................................................................................37
GEHOORZAAMHEID ...............................................................................................................37
CONCLUSIE......................................................................................................................................... 38
DOUANE (GASTCOLLEGE) (LES 5)..................................................................................................39
PLURAL POLICING ............................................................................................................................... 39
TERMINOLOGIE .....................................................................................................................39
PLURAL POLICING .................................................................................................................39
TYPOLOGIEËN .......................................................................................................................39
DISCUSSIES IN LITERATUUR ....................................................................................................40
KENNISHIATEN ......................................................................................................................40
POLICING DIMENSIONS .........................................................................................................40
2
, DOUANE ALS VEILIGHEIDSACTOR....................................................................................................... 41
DOUANE IN POLICING LITERATUUR .........................................................................................41
DOUANE IN DE ACTUALITEIT ...................................................................................................42
DOUANE IN BELGIE ................................................................................................................42
ORGANISATIE ........................................................................................................................42
MANDAAT..............................................................................................................................44
BEVOEGDHEIDSDOMEINEN ....................................................................................................48
BEVOEGDHEDEN ...................................................................................................................51
REFLECTIE: DOUANE EN PLURAL POLICING ....................................................................................... 53
DOUANE IN HET VEILIGHEIDSLANDSCHAP : .............................................................................53
SUPPLY CHAIN SECURITY .......................................................................................................53
SUPPLY CHAIN SECURITY – AEO BELGIË ..................................................................................54
HUURLINGEN EN PRIVATE MILITAIRE ONDERNEMINGEN (LES 6) ....................................................55
THE CRIMINOLOGY OF WAR ................................................................................................................ 55
CRIMINOLOGISCHE INTERESSE ..............................................................................................55
REGULIER LEGER (BEROEPSLEGER).........................................................................................55
VAN HUURLINGEN … ........................................................................................................................... 56
STATELIJKE HUURLINGEN (HEDENDAAGSE VOORBEELDEN) ......................................................56
CRIMINELE HUURLINGEN .......................................................................................................58
… NAAR PRIVATE MILITAIRE ONDERNEMINGEN .................................................................................. 59
ACHTERGROND EN VERKLARINGEN ........................................................................................59
KENMERKEN ..........................................................................................................................59
CASUS: WAGNER GROUP .................................................................................................................... 60
ACHTERGROND (ONTSTAAN) ..................................................................................................60
OPERATIES ............................................................................................................................61
HUURLINGEN, PRIVATE MILITAIRE ONDERNEMING, TERRORISTISCHE GROEPERING? .................62
BESLUIT ................................................................................................................................62
CONCEPTUALISERING EN HISTORISCHE ONTWIKKELING (LES 7) ..................................................63
PRIVATE VEILIGHEIDS- EN POLITIESTUDIES ........................................................................................ 63
DEFINITIES EN EIGENSCHAPPEN ........................................................................................................ 63
ONDERSCHEIDENDE ELEMENTEN ...........................................................................................65
HISTORISCHE ONTWIKKELING ............................................................................................................ 65
HISTORISCHE CONTINUÏTEIT VERLEDEN EN HEDEN .................................................................65
HUURLINGEN ........................................................................................................................65
MIDDELEEUWEN EN AR: GEVANGENISSEN ..............................................................................65
VIGILANTISME .......................................................................................................................65
THIEF TAKERS ........................................................................................................................66
POSTWAGENS .......................................................................................................................66
DETECTIVEBUREAUS ..............................................................................................................66
HISTORISCHE ONTWIKKELING IN BELGIË ........................................................................................... 66
NACHTWACHTEN ..................................................................................................................66
BURGERWACHT.....................................................................................................................66
NACHTWAKERS .....................................................................................................................67
DETECTIVEBUREAUS ..............................................................................................................67
NACHTVEILIGHEIDSDIENSTEN (1907-1960) ..............................................................................67
PRIVÉMILITIES (1920-1930 ; 1970) ............................................................................................67
BEWAKINGSONDERNEMINGEN (1907-HEDEN) .........................................................................67
BELGISCHE REVOLUTIE ..........................................................................................................67
3
, UITBOUW MODERNE POLITIE .............................................................................................................. 68
ESSENTIËLE FUNCTIES ........................................................................................................................ 68
REGULERING ....................................................................................................................................... 69
WET 2 OKTOBER 2017 (GASTCOLLEGE FILIP SMEETS) (LES 8)..........................................................70
ARXIA ................................................................................................................................................... 70
HISTORIEK.............................................................................................................................70
MISSION STATEMENT (NT BELANGRIJK) ....................................................................................70
STRUCTUUR (NT BELANGRIJK) .................................................................................................70
THE SOCIAL ADDED-VALUE ................................................................................................................. 71
THE ECONOMIC ADDED-VALUE .......................................................................................................... 72
ACTOREN PRIVATE VEILIGHEID ...............................................................................................72
BE - EVOLUTIE OMZET 2016 – 2023 ...........................................................................................73
GROEIMARKT .........................................................................................................................73
TOEPASSINGSGEBIED – 7 DOMEINEN & ACTIVITEITEN ........................................................................ 74
(1) PRIVATE BEWAKING ...........................................................................................................74
TOEPASSINGSGEBIED - BEWAKINGSACTIVITEITEN ............................................................................. 76
EVOLUTIE BEWAKINGSACTIVITEITEN .......................................................................................76
TWEE BELANGRIJKE EVOLUTIES – BEWAKINGSSECTOR .............................................................76
BEWAKINGSACTIVITEITEN ......................................................................................................76
STATISCHE BEWAKING ...........................................................................................................77
MOBIELE BEWAKING ..............................................................................................................77
ALARMCENTRALE ..................................................................................................................78
DOORZOEKEN VAN GOEDEREN ..............................................................................................78
BEDIENING TECHNISCHE MIDDELEN.......................................................................................78
(2)ONDERNEMING VOOR ALARMSYSTEMEN .............................................................................78
(3)ONDERNEMING VOOR CAMERASYSTEMEN ..........................................................................79
(4)ONDERNEMINGEN VOOR VEILIGHEIDSADVIES .....................................................................79
(5)VEILIGHEIDSDIENSTEN .......................................................................................................80
(6)MARITIEME VEILIGHEIDSONDERNEMINGEN .........................................................................81
(7)OPLEIDINGSINSTELLING.....................................................................................................81
VERPLICHTINGEN - ONDERNEMINGEN EN INTERNE DIENSTEN ......................................................... 81
PERSOONSVOORWAARDEN ............................................................................................................... 82
BEVOEGDHEDEN ................................................................................................................................ 82
GENERIEKE BEVOEGDHEDEN .................................................................................................82
ACTIVITEIT GEBONDEN BEVOEGDHEDEN ................................................................................85
SITUATIONELE BEVOEGDHEDEN .............................................................................................85
VERKLARINGEN PRIVATE VEILIGHEID + BEROEPSCULTUUR IN DE SECTOR (LES 9) ..........................86
VERKLARINGEN PRIVATE VEILIGHEID EN ROL OVERHEID ................................................................... 86
VERKLARINGEN .....................................................................................................................86
ROL EN MACHT OVERHEID .....................................................................................................87
VERKLARINGEN .....................................................................................................................88
BEPERKINGEN .......................................................................................................................89
CULTUUR EN PRIVATE VEILIGHEID ...................................................................................................... 90
‘PRIVATE POLITIECULTUUR’ – STEREOTYPERING ................................................................................ 91
MODELTYPES (SUB)CULTUREN ...............................................................................................91
VERGELIJKING MET POLITIECULTUUR ................................................................................................. 92
OPLEIDING EN CULTUUR PRIVATE SECTOR ........................................................................................ 92
4
,LEGITIMACY IN CONFLICT CONTEXTS (GASTCOLLEGE ANNE LAUDER) (LES 10) ..............................93
INTRODUCTION ................................................................................................................................... 93
WHY THIS STUDY AND WHY PMSCS? .......................................................................................93
LITERATURE REVIEW............................................................................................................................ 93
SCOPE OF PRESENT STUDY ................................................................................................................. 94
METHODOLOGY .................................................................................................................................. 94
CASE STUDY SELECTION ..................................................................................................................... 94
GSG: A ‘NEGATIVE’ CASE STUDY ......................................................................................................... 95
LEGITIMACY-SEEKING TACTICS ...............................................................................................95
GOVERNANCE AND VICTIMIZATION .........................................................................................95
EO: A ‘POSITIVE’ CASE STUDY ............................................................................................................. 96
LEGITIMACY THROUGH MORAL AND NORMATIVE ENGAGEMENTS .............................................96
LEGITIMATE GOVERNANCE AND HIGH-PROFILE VICTIMIZATION.................................................96
TEMPORAL CHANGES IN CIVILIAN VICTIMIZATION ....................................................................96
LEGITIMATE GOVERNANCE AND HIGH-PROFILE VICTIMIZATION.................................................97
SANDLINE: A CONTINUATION OF A ‘POSITIVE’ CASE STUDY ............................................................... 97
NEW FORMS OF MORAL NORMS .............................................................................................97
CONTINUATION OF VICTIMIZATION PRACTICES ........................................................................98
NEW AND OLD PATTERNS OF GOVERNANCE ............................................................................98
LESSONS LEARNED ............................................................................................................................. 98
LIMITATIONS ........................................................................................................................................ 99
IMPLICATIONS ..................................................................................................................................... 99
SAMENVATTING PDF ONDERZOEK.............................................................................................. 100
ONDERZOEKSVRAAG ........................................................................................................................ 100
CENTRALE STELLING ......................................................................................................................... 100
BELANGRIJKSTE CONCEPTEN ........................................................................................................... 100
MORAL LEGITIMACY – “WIJ ZIJN DE MORELE PARTIJ” ............................................................... 100
PRAGMATISCHE LEGITIMITEIT – “WIJ KUNNEN U BESCHERMEN OF DIENSTEN LEVEREN” ........... 100
DRIE FASEN VAN HET CONFLICT EN HET EFFECT VAN PMSCS .......................................................... 100
FASE 1 – GURKHA SECURITY GUARDS (GSG) (1995) ................................................................. 101
FASE 2 – EXECUTIVE OUTCOMES (EO) (1995–1997).................................................................. 101
FASE 3 – SANDLINE INTERNATIONAL (1997–1998) + POST-SANDLINE PERIODE .......................... 102
EINDCONCLUSIES VAN HET ONDERZOEK .............................................................................. 102
EXTRA KORTE SAMENVATTING .............................................................................................. 103
NADRUKKEN (PPT & CHATGPT) ................................................................................................... 104
WAAROM DEZE STUDIE BELANGRIJK IS: ............................................................................................ 104
GATEN IN BESTAANDE LITERATUUR ....................................................................................... 104
GSG (NEGATIEVE CASE) .................................................................................................................... 104
EXECUTIVE OUTCOMES (EO) – POSITIEVE CASE ................................................................................ 104
EO’S PROFESSIONALISERING EN LOGO ................................................................................. 104
REPUTATIEKOSTEN WORDEN AFGEWENTELD OP DE KLANT .................................................... 104
‘THEATRICAL VIOLENCE’ ALS LOGO VAN DE RUF .................................................................... 105
PROFESSIONALISERING VAN REBELLEN ................................................................................ 105
SANDLINE INTERNATIONAL – VOORTZETTING VAN HET ‘POSITIEVE’ VOORBEELD ............................ 105
NIEUW TYPE MORELE RETORIEK ............................................................................................ 105
CONTINUÏTEIT VAN DISPLAYED VIOLENCE ............................................................................. 105
GOVERNANCE-INSTELLINGEN WORDEN OPNIEUW BEPERKT .................................................. 105
5
, METHODOLOGISCHE AANVULLINGEN ............................................................................................. 105
BELANGRIJKE THEORETISCHE AANVULLINGEN ................................................................................ 106
PMSCS ALS ENTITEITEN DIE ZELF LEGITIMITEIT ZOEKEN .......................................................... 106
PMSC–REBELLEN COMPETITIE HERTEKENT HET CONFLICT ..................................................... 106
STERK BENADRUKTE IMPLICATIES..................................................................................................... 106
INDIRECTE EFFECTEN VAN PMSCS ZIJN CRUCIAAL ................................................................. 106
PMSCS ZIJN NIET HOMOGEEN............................................................................................... 106
VOOR BELEID: ZICHTBARE ÉN ONZICHTBARE EFFECTEN MOETEN WORDEN MEEGEWOGEN ..... 106
CONCLUSIE....................................................................................................................................... 107
PRIVATE VEILIGHEID IN INTERNATIONAAL PERSPECTIEF (LES 11) ................................................ 108
INLEIDING ......................................................................................................................................... 108
EVOLUTIES ........................................................................................................................................ 108
EERSTE HELFT TWINTIGSTE EEUW ......................................................................................... 108
TWEEDE HELFT TWINTIGSTE EEUW ........................................................................................ 109
OVERHEIDSBELEID EN REGULERING ................................................................................................ 111
AANLOOP TOT WET 2 OKTOBER 2017 ..................................................................................... 111
VOORBEELDVRAGEN EXAMEN ................................................................................................... 113
6
,PRAKTISCHE INFORMATIE
• Praktisch: les 16u-18u
In de regel on- campus, bij uitzondering digitaal (info via canvas)
Lokaal P.2.004
• Studiemateriaal: Slides + Reader (informatief) + Wetboek Private Veiligheid (Larcier)
• Examen: schriftelijk, gebruik wetboek
EXAMEN
6 meerkeuzevragen op 6p (geen hogere cesuur, giscorrectie)
2 begrippen op 4p
- Begrip: old boys network bv.
o Bijv vier lijntjes gegeven -> ook verwacht dat je die ruimte gebruikt om te
antwoorden
2 open vragen (college + themawetboek) op elk 5 p
- overkoepelende kennis -> ½ slides met elkaar in verband kunnen brengen -> waar hij lang bij
heeft stilgestaan
- Open vraag vorig jaar: Obv welke types mbt beroepsorientatie en functie? -> opsommen en
uitleggen!
- Open vraag uit colleges + één om themawetboek te gebruiken
o In staat zijn om snel iets terug te vinden (fluo + post-its mag, schrijven niet)
▪ (bij meerkeuzevragen soms ook handig om antwoord terug te vinden)
• Leerstof
o Hoor- en gastcolleges
o Slides
o Reader (extra info bij onderwerpen colleges)
▪ Reader nt vanbuiten, maar wel elk artikel gelezen hebben -> nt heel
gedetailleerd kennen maar wel weten waarover het gaat en wat de standpunten
zijn vd artikels/auteurs -> belzangtrijkste inzichten
• Schriftelijk
o Gebruik themawetboek
o Meerkeuzevragen, open vragen (kennis, begrippen, verbanden)
o Één open vraag betrekking op wetboek
• Reader
o Extra info bij onderwerpen colleges
• Themawetboek
o Niet studeren, wel verbanden kunnen leggen met les
o Themawetboek te gebruiken op examen (26 januari 2026) -> niet enkel bij open vraag,
maar ook bij andere vragen handig!!!
▪ Bv. Wet 29 juli 1934 waarbij private milities verboden worden (p. 300)
• Bespreek deze wet, zijn ontstaanscontext en gevolgen voor
overheidsvisie op private veiligheid in België
o Zie Canvas voor infodocument
o Geen lesnotities of kopie op examen!
7
,BEGRIP PRIVATE VEILIGHEID (LES 1)
WIE, WAT, WAAR, WANNEER, WAAROM, HOE EN HOEVEEL
= Niet-statelijke partijen/spelers die betrokken zijn met veiligheid (naast politie en justitie)
bv. privé-detectives die fraude binnen onderneming onderzoeken
VERSCHILLENDE TAKKEN
Private veiligheid <-> private bewaking (bewakingssector)
(Privaat, vrijwillig, vooral commercieel -> worden gehuurd door een klant)
PRIVATE OPSPORING
Bv. privédetective voor fraude
PRIVATE BEWAKING (BEWAKINGSAGENTEN)
- Aanwezig op luchthaven, festivals, campus VUB, evenementen…
- Interne bewakingsdiensten: wet van 2 oktober 2017
- Fouilles: fysieke controle, maar geen fouilles zoals politie toegestaan
Bv. bewakingsagent, steward, evenementbewaking
VEILIGHEIDSPERSONEEL/VEILIGHEIDSDIENSTEN (VEILIGHEIDSAGENTEN)
- Aanwezig op openbaar vervoer, winkelcentra
- Onderscheid private & bijzondere veiligheid: interne bewakingsdiensten die in kader van OV
actief zijn
Bv. Securail
BURGERWACHTEN/BUURTWACHTEN
- In principe verboden -> grijze zone
Bv. Whatsapp-groepen
CAMERA’S
- Openbare plekken: camerasysteem wordt geïnstalleerd en gemonitord door politie
- Privé plaatsen: camerasysteem wordt geïnstalleerd en gemonitord door personeel binnen private
veiligheid
PORTIERS/BUITENWIPPERS
- Vroeger criminaliteit: portiersbendes, wapenbezit, geld vragen aan uitgang
- Vallen sinds kort onder wet van private veiligheid (1999)
VRIJWILLIGERS/STEWARDS
- Aanwezig op voetbal, festivals, evenementen
- GEEN fouilles
POLITIE VS PRIVATE VEILIGHEID
- Omvang sector:
o Ambtenaren bij politie: 40 000
o Private veiligheidssector: 25 000 (commerciële segment)
- Fouilles:
o Politie: ja
8
, o Private veiligheid: enkel fysieke controle, geen grondige fouilles
- Geweld:
o Politie heeft monopolie op dwang & geweld!
- Arrestatie:
o Politie: ja
o Private veiligheid: mag iemand 2u vasthouden (zonder dwang), maar NIET arresteren
In B kijkt men vooral naar politie voor veiligheid en wordt private veiligheid beperkt gehouden door
overheid. (I.t.t. VS waar burgers meer instaan voor veiligheid = ‘vigilantism’)
9
CRIMINOLOGIE (VERKORT TRAJECT) 2025-2026
,INHOUDSOPGAVE
BEGRIP PRIVATE VEILIGHEID (LES 1) .............................................................................................. 8
VERSCHILLENDE TAKKEN ...................................................................................................................... 8
PRIVATE OPSPORING .............................................................................................................. 8
PRIVATE BEWAKING (BEWAKINGSAGENTEN) ............................................................................. 8
VEILIGHEIDSPERSONEEL/VEILIGHEIDSDIENSTEN (VEILIGHEIDSAGENTEN) .................................. 8
BURGERWACHTEN/BUURTWACHTEN....................................................................................... 8
CAMERA’S .............................................................................................................................. 8
PORTIERS/BUITENWIPPERS ..................................................................................................... 8
VRIJWILLIGERS/STEWARDS ...................................................................................................... 8
POLITIE VS PRIVATE VEILIGHEID ............................................................................................................ 8
PRIVATE OPSPORING (GASTCOLLEGE JONAS MAAS) (LES 2) ..........................................................10
SITUERING PRIVATE OPSPORING BINNEN DE PRIVATE VEILIGHEIDSSTUDIES .................................... 10
DEFINIËRING PRIVATE VEILIGHEIDSZORG: ...............................................................................10
INTEGRALE VEILIGHEIDSZORG: ...............................................................................................10
DEFINITIE PRIVATE OPSPORING: .............................................................................................10
JURIDISCH KADER (1) .......................................................................................................................... 10
WETTELIJKE OMSCHRIJVING ...................................................................................................10
AANLEIDING ..........................................................................................................................10
ACTIVITEITEN .........................................................................................................................11
ACHTERGROND EN DOEL .......................................................................................................11
EVOLUTIE NA 1991 .................................................................................................................11
JURIDISCH KADER (2) .......................................................................................................................... 12
WETTELIJKE OMSCHRIJVING PRIVATE OPSPORING ...................................................................12
ACHTERGROND .....................................................................................................................12
KRACHTLIJNEN ......................................................................................................................12
BELANGRIJKE VERANDERINGEN ..............................................................................................13
(GEBREK AAN) WETTENSCHAPPELIJKE KENNIS ................................................................................... 13
PRIVATE OPSPORINGSSECTOR ANNO 2025 ........................................................................................ 13
VIER CATEGORIEËN PRIVATE ONDERZOEKERS .........................................................................14
ONTWIKKELINGEN IN DE PRIVATE OPSPORINGSSECTOR ..........................................................14
MEERWAARDE PRIVATE OPSPORING .......................................................................................15
BESLUIT ............................................................................................................................................... 15
PRIVATISERING EN DE STRAFUITVOERING (GASTCOLLEGE VANSCHEEUWIJCK) (LES 3) ..................17
PROBLEEMSTELLING ........................................................................................................................... 17
CONCEPTUELE ONDUIDELIJKHEID ..................................................................................................... 17
PRIVATISERING: .....................................................................................................................17
COMMERCIALISERING: ..........................................................................................................17
UITBESTEDING:......................................................................................................................17
BIJZONDER GEVAL: DBFM(O) ..................................................................................................17
PROCES TOT PRIVATISERING ..................................................................................................18
PUBLIEK-PRIVATE SAMENWERKING .........................................................................................18
AANLEIDING PPP IN DE SU .................................................................................................................. 18
DRIJFVEREN TOT PRIVATISERING ........................................................................................................ 19
OVERBEVOLKING EN HAAR FINANCIËLE EN BUDGETTAIRE DRUK ...............................................19
PENITENTIAIR PERSONEEL: LOONKOSTEN, FLEXIBILITEIT EN TALENT VOOR SPECIALISATIE ..........19
1
, PARLEMENTAIRE CONTROLE VS CONTRACTUELE CONTROLE....................................................20
SECTOR-BREDE EN SUPRANATIONALE TENDENSEN TOT PRIVATISERING ....................................20
WEERSTAND TEGEN PRIVATISERING ................................................................................................... 21
MEER GEDETINEERDEN? ........................................................................................................21
AANDEELHOUDERSMAXIMALISATIE VS DIENSTVERLENING .......................................................21
SYMBOLIEK EN ETHIEK BINNEN KERNTAKENDEBAT ...................................................................22
RELATIE PENITENTIAIR PERSONEEL – GEDETINEERDE ...............................................................22
GEMETEN VOORDELEN ....................................................................................................................... 23
BUDGETTAIRE VOORDELEN EN KOSTENEFFECTIVITEIT ..............................................................23
DBFM-GEVANGENISSEN.........................................................................................................24
RE-INTEGRATIEVE EFFECTEN VAN GEVANGENISARBEID............................................................24
GEMETEN NADELEN ............................................................................................................................ 25
DBFM DUURDER ....................................................................................................................25
VARIABELE KWALITEIT VAN PRIVATE DIENSTVERLENING............................................................25
DISCUSSIE EN CONCLUSIE ................................................................................................................. 25
BEWAKINGSAGENTEN IN HET NACHTLEVEN (GASTCOLLEGE DEWULF) (LES 4) ...............................27
PRIVATE VEILIGHEIDSZORG ................................................................................................................ 27
SITUERING PRIVATE VEILIGHEIDSZORG ...................................................................................27
REGULERING PRIVATE VEILIGHEIDSZORG ................................................................................28
IMAGO BEWAKINGSSECTOR ...................................................................................................28
BEVOEGDHEDEN BEWAKINGSAGENTEN ..................................................................................28
BEWAKING UITGAANSMILIEU .............................................................................................................. 29
HISTORIEK BEWAKING UITGAANSMILIEU .................................................................................29
OPLEIDING TOT BEWAKINGSAGENT ........................................................................................30
PROFESSIONALITEIT ..............................................................................................................30
BEVOEGDHEDEN BEWAKINGSAGENT ......................................................................................31
PUBLIEK-PRIVATE SAMENWERKING .........................................................................................31
BEREIDHEID TOT MEDEWERKING ........................................................................................................ 32
EVOLUTIE PRIVATE VEILIGHEIDSSTUDIES .................................................................................32
PROCEDURAL JUSTICE THEORY (TYLER) ...................................................................................32
PROCEDURELE RECHTVAARDIGHEID ......................................................................................32
LEGITIMITEIT ..........................................................................................................................33
JONGEREN EN BEWAKINGSAGENTEN IN HET NACHTLEVEN IN BELGIË .............................................. 33
RELEVANTIE ONDERZOEK .......................................................................................................33
ONDERZOEKSVRAGEN ...........................................................................................................34
ALGEMENE PERCEPTIE ...........................................................................................................34
ERVARINGEN .........................................................................................................................35
KENNIS EN VERWACHTINGEN .................................................................................................37
GEHOORZAAMHEID ...............................................................................................................37
CONCLUSIE......................................................................................................................................... 38
DOUANE (GASTCOLLEGE) (LES 5)..................................................................................................39
PLURAL POLICING ............................................................................................................................... 39
TERMINOLOGIE .....................................................................................................................39
PLURAL POLICING .................................................................................................................39
TYPOLOGIEËN .......................................................................................................................39
DISCUSSIES IN LITERATUUR ....................................................................................................40
KENNISHIATEN ......................................................................................................................40
POLICING DIMENSIONS .........................................................................................................40
2
, DOUANE ALS VEILIGHEIDSACTOR....................................................................................................... 41
DOUANE IN POLICING LITERATUUR .........................................................................................41
DOUANE IN DE ACTUALITEIT ...................................................................................................42
DOUANE IN BELGIE ................................................................................................................42
ORGANISATIE ........................................................................................................................42
MANDAAT..............................................................................................................................44
BEVOEGDHEIDSDOMEINEN ....................................................................................................48
BEVOEGDHEDEN ...................................................................................................................51
REFLECTIE: DOUANE EN PLURAL POLICING ....................................................................................... 53
DOUANE IN HET VEILIGHEIDSLANDSCHAP : .............................................................................53
SUPPLY CHAIN SECURITY .......................................................................................................53
SUPPLY CHAIN SECURITY – AEO BELGIË ..................................................................................54
HUURLINGEN EN PRIVATE MILITAIRE ONDERNEMINGEN (LES 6) ....................................................55
THE CRIMINOLOGY OF WAR ................................................................................................................ 55
CRIMINOLOGISCHE INTERESSE ..............................................................................................55
REGULIER LEGER (BEROEPSLEGER).........................................................................................55
VAN HUURLINGEN … ........................................................................................................................... 56
STATELIJKE HUURLINGEN (HEDENDAAGSE VOORBEELDEN) ......................................................56
CRIMINELE HUURLINGEN .......................................................................................................58
… NAAR PRIVATE MILITAIRE ONDERNEMINGEN .................................................................................. 59
ACHTERGROND EN VERKLARINGEN ........................................................................................59
KENMERKEN ..........................................................................................................................59
CASUS: WAGNER GROUP .................................................................................................................... 60
ACHTERGROND (ONTSTAAN) ..................................................................................................60
OPERATIES ............................................................................................................................61
HUURLINGEN, PRIVATE MILITAIRE ONDERNEMING, TERRORISTISCHE GROEPERING? .................62
BESLUIT ................................................................................................................................62
CONCEPTUALISERING EN HISTORISCHE ONTWIKKELING (LES 7) ..................................................63
PRIVATE VEILIGHEIDS- EN POLITIESTUDIES ........................................................................................ 63
DEFINITIES EN EIGENSCHAPPEN ........................................................................................................ 63
ONDERSCHEIDENDE ELEMENTEN ...........................................................................................65
HISTORISCHE ONTWIKKELING ............................................................................................................ 65
HISTORISCHE CONTINUÏTEIT VERLEDEN EN HEDEN .................................................................65
HUURLINGEN ........................................................................................................................65
MIDDELEEUWEN EN AR: GEVANGENISSEN ..............................................................................65
VIGILANTISME .......................................................................................................................65
THIEF TAKERS ........................................................................................................................66
POSTWAGENS .......................................................................................................................66
DETECTIVEBUREAUS ..............................................................................................................66
HISTORISCHE ONTWIKKELING IN BELGIË ........................................................................................... 66
NACHTWACHTEN ..................................................................................................................66
BURGERWACHT.....................................................................................................................66
NACHTWAKERS .....................................................................................................................67
DETECTIVEBUREAUS ..............................................................................................................67
NACHTVEILIGHEIDSDIENSTEN (1907-1960) ..............................................................................67
PRIVÉMILITIES (1920-1930 ; 1970) ............................................................................................67
BEWAKINGSONDERNEMINGEN (1907-HEDEN) .........................................................................67
BELGISCHE REVOLUTIE ..........................................................................................................67
3
, UITBOUW MODERNE POLITIE .............................................................................................................. 68
ESSENTIËLE FUNCTIES ........................................................................................................................ 68
REGULERING ....................................................................................................................................... 69
WET 2 OKTOBER 2017 (GASTCOLLEGE FILIP SMEETS) (LES 8)..........................................................70
ARXIA ................................................................................................................................................... 70
HISTORIEK.............................................................................................................................70
MISSION STATEMENT (NT BELANGRIJK) ....................................................................................70
STRUCTUUR (NT BELANGRIJK) .................................................................................................70
THE SOCIAL ADDED-VALUE ................................................................................................................. 71
THE ECONOMIC ADDED-VALUE .......................................................................................................... 72
ACTOREN PRIVATE VEILIGHEID ...............................................................................................72
BE - EVOLUTIE OMZET 2016 – 2023 ...........................................................................................73
GROEIMARKT .........................................................................................................................73
TOEPASSINGSGEBIED – 7 DOMEINEN & ACTIVITEITEN ........................................................................ 74
(1) PRIVATE BEWAKING ...........................................................................................................74
TOEPASSINGSGEBIED - BEWAKINGSACTIVITEITEN ............................................................................. 76
EVOLUTIE BEWAKINGSACTIVITEITEN .......................................................................................76
TWEE BELANGRIJKE EVOLUTIES – BEWAKINGSSECTOR .............................................................76
BEWAKINGSACTIVITEITEN ......................................................................................................76
STATISCHE BEWAKING ...........................................................................................................77
MOBIELE BEWAKING ..............................................................................................................77
ALARMCENTRALE ..................................................................................................................78
DOORZOEKEN VAN GOEDEREN ..............................................................................................78
BEDIENING TECHNISCHE MIDDELEN.......................................................................................78
(2)ONDERNEMING VOOR ALARMSYSTEMEN .............................................................................78
(3)ONDERNEMING VOOR CAMERASYSTEMEN ..........................................................................79
(4)ONDERNEMINGEN VOOR VEILIGHEIDSADVIES .....................................................................79
(5)VEILIGHEIDSDIENSTEN .......................................................................................................80
(6)MARITIEME VEILIGHEIDSONDERNEMINGEN .........................................................................81
(7)OPLEIDINGSINSTELLING.....................................................................................................81
VERPLICHTINGEN - ONDERNEMINGEN EN INTERNE DIENSTEN ......................................................... 81
PERSOONSVOORWAARDEN ............................................................................................................... 82
BEVOEGDHEDEN ................................................................................................................................ 82
GENERIEKE BEVOEGDHEDEN .................................................................................................82
ACTIVITEIT GEBONDEN BEVOEGDHEDEN ................................................................................85
SITUATIONELE BEVOEGDHEDEN .............................................................................................85
VERKLARINGEN PRIVATE VEILIGHEID + BEROEPSCULTUUR IN DE SECTOR (LES 9) ..........................86
VERKLARINGEN PRIVATE VEILIGHEID EN ROL OVERHEID ................................................................... 86
VERKLARINGEN .....................................................................................................................86
ROL EN MACHT OVERHEID .....................................................................................................87
VERKLARINGEN .....................................................................................................................88
BEPERKINGEN .......................................................................................................................89
CULTUUR EN PRIVATE VEILIGHEID ...................................................................................................... 90
‘PRIVATE POLITIECULTUUR’ – STEREOTYPERING ................................................................................ 91
MODELTYPES (SUB)CULTUREN ...............................................................................................91
VERGELIJKING MET POLITIECULTUUR ................................................................................................. 92
OPLEIDING EN CULTUUR PRIVATE SECTOR ........................................................................................ 92
4
,LEGITIMACY IN CONFLICT CONTEXTS (GASTCOLLEGE ANNE LAUDER) (LES 10) ..............................93
INTRODUCTION ................................................................................................................................... 93
WHY THIS STUDY AND WHY PMSCS? .......................................................................................93
LITERATURE REVIEW............................................................................................................................ 93
SCOPE OF PRESENT STUDY ................................................................................................................. 94
METHODOLOGY .................................................................................................................................. 94
CASE STUDY SELECTION ..................................................................................................................... 94
GSG: A ‘NEGATIVE’ CASE STUDY ......................................................................................................... 95
LEGITIMACY-SEEKING TACTICS ...............................................................................................95
GOVERNANCE AND VICTIMIZATION .........................................................................................95
EO: A ‘POSITIVE’ CASE STUDY ............................................................................................................. 96
LEGITIMACY THROUGH MORAL AND NORMATIVE ENGAGEMENTS .............................................96
LEGITIMATE GOVERNANCE AND HIGH-PROFILE VICTIMIZATION.................................................96
TEMPORAL CHANGES IN CIVILIAN VICTIMIZATION ....................................................................96
LEGITIMATE GOVERNANCE AND HIGH-PROFILE VICTIMIZATION.................................................97
SANDLINE: A CONTINUATION OF A ‘POSITIVE’ CASE STUDY ............................................................... 97
NEW FORMS OF MORAL NORMS .............................................................................................97
CONTINUATION OF VICTIMIZATION PRACTICES ........................................................................98
NEW AND OLD PATTERNS OF GOVERNANCE ............................................................................98
LESSONS LEARNED ............................................................................................................................. 98
LIMITATIONS ........................................................................................................................................ 99
IMPLICATIONS ..................................................................................................................................... 99
SAMENVATTING PDF ONDERZOEK.............................................................................................. 100
ONDERZOEKSVRAAG ........................................................................................................................ 100
CENTRALE STELLING ......................................................................................................................... 100
BELANGRIJKSTE CONCEPTEN ........................................................................................................... 100
MORAL LEGITIMACY – “WIJ ZIJN DE MORELE PARTIJ” ............................................................... 100
PRAGMATISCHE LEGITIMITEIT – “WIJ KUNNEN U BESCHERMEN OF DIENSTEN LEVEREN” ........... 100
DRIE FASEN VAN HET CONFLICT EN HET EFFECT VAN PMSCS .......................................................... 100
FASE 1 – GURKHA SECURITY GUARDS (GSG) (1995) ................................................................. 101
FASE 2 – EXECUTIVE OUTCOMES (EO) (1995–1997).................................................................. 101
FASE 3 – SANDLINE INTERNATIONAL (1997–1998) + POST-SANDLINE PERIODE .......................... 102
EINDCONCLUSIES VAN HET ONDERZOEK .............................................................................. 102
EXTRA KORTE SAMENVATTING .............................................................................................. 103
NADRUKKEN (PPT & CHATGPT) ................................................................................................... 104
WAAROM DEZE STUDIE BELANGRIJK IS: ............................................................................................ 104
GATEN IN BESTAANDE LITERATUUR ....................................................................................... 104
GSG (NEGATIEVE CASE) .................................................................................................................... 104
EXECUTIVE OUTCOMES (EO) – POSITIEVE CASE ................................................................................ 104
EO’S PROFESSIONALISERING EN LOGO ................................................................................. 104
REPUTATIEKOSTEN WORDEN AFGEWENTELD OP DE KLANT .................................................... 104
‘THEATRICAL VIOLENCE’ ALS LOGO VAN DE RUF .................................................................... 105
PROFESSIONALISERING VAN REBELLEN ................................................................................ 105
SANDLINE INTERNATIONAL – VOORTZETTING VAN HET ‘POSITIEVE’ VOORBEELD ............................ 105
NIEUW TYPE MORELE RETORIEK ............................................................................................ 105
CONTINUÏTEIT VAN DISPLAYED VIOLENCE ............................................................................. 105
GOVERNANCE-INSTELLINGEN WORDEN OPNIEUW BEPERKT .................................................. 105
5
, METHODOLOGISCHE AANVULLINGEN ............................................................................................. 105
BELANGRIJKE THEORETISCHE AANVULLINGEN ................................................................................ 106
PMSCS ALS ENTITEITEN DIE ZELF LEGITIMITEIT ZOEKEN .......................................................... 106
PMSC–REBELLEN COMPETITIE HERTEKENT HET CONFLICT ..................................................... 106
STERK BENADRUKTE IMPLICATIES..................................................................................................... 106
INDIRECTE EFFECTEN VAN PMSCS ZIJN CRUCIAAL ................................................................. 106
PMSCS ZIJN NIET HOMOGEEN............................................................................................... 106
VOOR BELEID: ZICHTBARE ÉN ONZICHTBARE EFFECTEN MOETEN WORDEN MEEGEWOGEN ..... 106
CONCLUSIE....................................................................................................................................... 107
PRIVATE VEILIGHEID IN INTERNATIONAAL PERSPECTIEF (LES 11) ................................................ 108
INLEIDING ......................................................................................................................................... 108
EVOLUTIES ........................................................................................................................................ 108
EERSTE HELFT TWINTIGSTE EEUW ......................................................................................... 108
TWEEDE HELFT TWINTIGSTE EEUW ........................................................................................ 109
OVERHEIDSBELEID EN REGULERING ................................................................................................ 111
AANLOOP TOT WET 2 OKTOBER 2017 ..................................................................................... 111
VOORBEELDVRAGEN EXAMEN ................................................................................................... 113
6
,PRAKTISCHE INFORMATIE
• Praktisch: les 16u-18u
In de regel on- campus, bij uitzondering digitaal (info via canvas)
Lokaal P.2.004
• Studiemateriaal: Slides + Reader (informatief) + Wetboek Private Veiligheid (Larcier)
• Examen: schriftelijk, gebruik wetboek
EXAMEN
6 meerkeuzevragen op 6p (geen hogere cesuur, giscorrectie)
2 begrippen op 4p
- Begrip: old boys network bv.
o Bijv vier lijntjes gegeven -> ook verwacht dat je die ruimte gebruikt om te
antwoorden
2 open vragen (college + themawetboek) op elk 5 p
- overkoepelende kennis -> ½ slides met elkaar in verband kunnen brengen -> waar hij lang bij
heeft stilgestaan
- Open vraag vorig jaar: Obv welke types mbt beroepsorientatie en functie? -> opsommen en
uitleggen!
- Open vraag uit colleges + één om themawetboek te gebruiken
o In staat zijn om snel iets terug te vinden (fluo + post-its mag, schrijven niet)
▪ (bij meerkeuzevragen soms ook handig om antwoord terug te vinden)
• Leerstof
o Hoor- en gastcolleges
o Slides
o Reader (extra info bij onderwerpen colleges)
▪ Reader nt vanbuiten, maar wel elk artikel gelezen hebben -> nt heel
gedetailleerd kennen maar wel weten waarover het gaat en wat de standpunten
zijn vd artikels/auteurs -> belzangtrijkste inzichten
• Schriftelijk
o Gebruik themawetboek
o Meerkeuzevragen, open vragen (kennis, begrippen, verbanden)
o Één open vraag betrekking op wetboek
• Reader
o Extra info bij onderwerpen colleges
• Themawetboek
o Niet studeren, wel verbanden kunnen leggen met les
o Themawetboek te gebruiken op examen (26 januari 2026) -> niet enkel bij open vraag,
maar ook bij andere vragen handig!!!
▪ Bv. Wet 29 juli 1934 waarbij private milities verboden worden (p. 300)
• Bespreek deze wet, zijn ontstaanscontext en gevolgen voor
overheidsvisie op private veiligheid in België
o Zie Canvas voor infodocument
o Geen lesnotities of kopie op examen!
7
,BEGRIP PRIVATE VEILIGHEID (LES 1)
WIE, WAT, WAAR, WANNEER, WAAROM, HOE EN HOEVEEL
= Niet-statelijke partijen/spelers die betrokken zijn met veiligheid (naast politie en justitie)
bv. privé-detectives die fraude binnen onderneming onderzoeken
VERSCHILLENDE TAKKEN
Private veiligheid <-> private bewaking (bewakingssector)
(Privaat, vrijwillig, vooral commercieel -> worden gehuurd door een klant)
PRIVATE OPSPORING
Bv. privédetective voor fraude
PRIVATE BEWAKING (BEWAKINGSAGENTEN)
- Aanwezig op luchthaven, festivals, campus VUB, evenementen…
- Interne bewakingsdiensten: wet van 2 oktober 2017
- Fouilles: fysieke controle, maar geen fouilles zoals politie toegestaan
Bv. bewakingsagent, steward, evenementbewaking
VEILIGHEIDSPERSONEEL/VEILIGHEIDSDIENSTEN (VEILIGHEIDSAGENTEN)
- Aanwezig op openbaar vervoer, winkelcentra
- Onderscheid private & bijzondere veiligheid: interne bewakingsdiensten die in kader van OV
actief zijn
Bv. Securail
BURGERWACHTEN/BUURTWACHTEN
- In principe verboden -> grijze zone
Bv. Whatsapp-groepen
CAMERA’S
- Openbare plekken: camerasysteem wordt geïnstalleerd en gemonitord door politie
- Privé plaatsen: camerasysteem wordt geïnstalleerd en gemonitord door personeel binnen private
veiligheid
PORTIERS/BUITENWIPPERS
- Vroeger criminaliteit: portiersbendes, wapenbezit, geld vragen aan uitgang
- Vallen sinds kort onder wet van private veiligheid (1999)
VRIJWILLIGERS/STEWARDS
- Aanwezig op voetbal, festivals, evenementen
- GEEN fouilles
POLITIE VS PRIVATE VEILIGHEID
- Omvang sector:
o Ambtenaren bij politie: 40 000
o Private veiligheidssector: 25 000 (commerciële segment)
- Fouilles:
o Politie: ja
8
, o Private veiligheid: enkel fysieke controle, geen grondige fouilles
- Geweld:
o Politie heeft monopolie op dwang & geweld!
- Arrestatie:
o Politie: ja
o Private veiligheid: mag iemand 2u vasthouden (zonder dwang), maar NIET arresteren
In B kijkt men vooral naar politie voor veiligheid en wordt private veiligheid beperkt gehouden door
overheid. (I.t.t. VS waar burgers meer instaan voor veiligheid = ‘vigilantism’)
9
