Strafrecht
DEEL 1: de misdrijven en de bestraffing in het algemeen
H1: BELANGRIJKE BEGRIPPEN
1. Wat is strafrecht?
= een tak van het publiekrecht dat het geheel van rechtsregels bevat die bepalen welke gedragingen,
onder welke voorwaarden en in welke omstandigheden, tegenover welke personen misdrijven
uitmaken, en dan onderhevig zijn aan sancties en/of maatregelen.
= bepaalt ook waaruit de sancties of maatregelen kunnen bestaan, welke publiekrechtelijke organen
bevoegd zijn om deze sancties en maatregelen op te leggen en op welke wijze dat moet gebeuren
1.1 Belangrijke elementen in deze definitie
Strafrecht:
§ Publiekrecht (burgers & overheid)
§ Materieel strafrecht (bestuderen wij -> Sw. en bijzondere strafwetten)
Vb – dia 8: BC ASH geldt niet, ze kunnen beide niet strafrechtelijk aangesproken worden
Welke gedragingen zijn strafbaar?
- Buitencontractuele aansprakelijkheid: bv baasje van een hond moet aansprakelijkheid
opnemen en zal strafrechtelijk aangesproken worden
- Menselijke gedraging:
o Actieve gedraging: kan gaan over gedragingen die op zich strafbaar gesteld werd
o Nalaten van een bepaalde gedraging te stellen
o Een gedraging die op zich niet strafbaar is, maar die strafbaar wordt door het
ongewilde gevolg
- Ondernemingen kunnen strafrechtelijk aansprakelijk gesteld worden Art 5 Sw.
- Zwartwerk kan ook strafrechtelijk aangesproken worden
Onder wel voorwaarden is een gedraging strafbaar?
= Als de wetgever dat zo bepaald heeft
Art 391 bis Sw. - Welke handelingen moet iemand stellen om gestraft te worden volgens dit artikel?
è Het gaat over een vonnis tot uitkering van onderhoud
è Definitief vonnis: geen verzet of hoger beroep meer mogelijk
è Meer dan 2 maand vrijwillig in gebreke (= nalaten om te betalen)
ð Mogelijke straf: gevangenisstraf van 8 dagen tot 6 maanden EN een geldboete van 50 tot 500
euro
Art 417/8 Sw. - Welke handelingen moet iemand stellen om gestraft te worden volgens dit artikel?
è Zie codex voor de 4 puntjes
è !! het observeren of doen observeren van een persoon of van deze persoon een opname
maken of doen maken is zeker OOK een voorwaarde
è Zonder de toestemming van de persoon
,In welke omstandigheden?
- Essentieel
- Strafbaar of niet strafbaar
- Strafmaat
è Welke omstandigheden kunnen een impact hebben?
• Leeftijd
• Recidive/ herhaling gaat een rol spelen
• Tijdstip
Vb: diefstal bij nacht = zwaardere straf
• Wettelijke zelfverdediging
Tegenover welke personen?
De hoedanigheid van de dader en slachtoffer
Art 417/2 Sw.
è Misdrijf: foltering
è Ze houden rekening met welk persoon het pleegt en op wie de foltering is
Dader: officier, ambtenaar, drager of agent
§ Normale straf = 10-15j
§ Voor hun: zwaardere straf = 15-20j
Slachtoffer:
§ Kwetsbare toestand
§ Minderjarige
§ Chauffeur, begeleider, een controleur of loketbediende van openbaar vervoer, personeelslid
vd FOD justitie,...
ð Straf wordt vergroot
Wat zijn de sancties en/ of maatregelen?
- Evolueert doorheen de tijd
Vb: intrafamiliaal geweld: vroeger was het meer tegen eigendommen en de koning nu vooral
misdrijven tegen de personen
Vb2: homohuwelijk: in Uganda is de dood onlangs weer ingevoerd voor homo’s in het algemeen, hier
in België is het wel toegestaan
Vb3: roken in de auto met kinderen
ó Onderscheid met andere gedragingen:
Actualiteit: Ieperse magistraat, zijn dochter wou het examen meedoen en hij heeft de examenvragen
getoond aan zijn dochter doordat hij in het bestuur zat
ð Lagere graad van functie gekregen, lager loon
ð Tuchtrecht, geen strafrecht (het staat niet in Sw.)
Welke publiekrechtelijke organen zijn bevoegd en hoe?
§ onderscheid tussen
o materieel strafrecht: geheel van rechtsregels die de strafbare gedragingen
beschrijven en de sancties die daarop van toepassing zijn
§ Strafwetboek en bijzondere strafwetten
, o formeel strafrecht: beschrijft wie bevoegd is om over deze gedragingen te oordelen
en op welke manier, volgens welke procedure dat moet gebeuren
§ Wetboek van Strafvordering
1.2 Het legaliteitsbeginsel:
Art 2 Sw. – bescherming vd individu
- Geen misdrijf zonder wet (= “nullum crimen sine lege”)
= Gedraging is pas strafbaar als ze als dusdanig in de wet beschreven staat à geen
ruimte voor vrije of analoge interpretatie
- Geen straf zonder wet (= “nullum poena sine lege”)
= Strafwet voorziet bepaalde sancties voor de verschillende strafbare gedragingen à
deze sancties die de rechter moet toepassen en moet binnen de door de strafwet
opgelegde grenzen blijven
ð Altijd de minst zware straf geldt (= retroactief)
Vb: op moment van de pleging van een strafbaar feit is de straf zwaarder dan bij de uitspraak vd straf
-> toch geldt de minst zware straf
Art 442/1 Sw. – geen misdrijf zonder wet
Vb: kraken (=illegaal intrekken in leegstaande woning)
- Vroeger: enkel procedure mogelijk via vrederechter
- Nu: ook strafrechtelijk AS
Situatie 1: op 2/01/2016 kraken er mensen in je huis
= niet strafbaar, want er was geen wet
Situatie 2: op 18/10/2017 bezetten ze mijn huis EN op 20/11/2017 komt het voor de rechter
= vrijspraak, geen wet op het moment van de feiten
Situatie 3: op 16/12/2017 wordt mijn huis bezet
= strafbaar, want op het ogenblik vd feiten was het een misdrijf
Art 442bis – feiten van belaging (= stalken)
Welke impact heeft de wetswijziging op de feiten?
Situatie 1: feiten gepleegd tov zwangere vrouw op 02/02/2015 en de zaak komt voor op 15/02/2016
= gevangenisstraf van 15 dagen – 2 jaar & geldboete 50 – 300 euro, kan verdubbelt worden
è Het stuk van verdubbeling vd straf geldt wel al -> puntje 1 (2012)
Gevolgen van het strafrecht:
- bronnen van het strafrecht à terugvinden in de wet
- strikte interpretatie van de strafwet
- geen terugwerkende kracht: de strafwet kan niet terugkeren in de tijd: enkel de wet die op
dat ogenblik bestaat kan toegepast worden op strafbare gedragingen
- van toepassing op Belgisch grondgebied/Belgen in buitenland
, 2. De bronnen van het recht
Wetgeving:
a) Internationaal: EVRM, BUPO
b) Nationaal: Gw., Sw., complementaire wetten, bijzondere wetten,...
Rechtspraak:
• Vonnissen zijn geen bindende bron van recht -> toch wel gezaghebbend
• Gezaghebbend: uitspraak van het Hof van Cassatie (soms bindend)
3. De strafgerechten: organigram
• HvC
• Hof van beroep
• Hof van assisen
• Correctionele RB
• Politie RB
ð Zie handboek
Eerste aanleg: waar je de eerste keer naar toe gaat met je dossier
Tweede aanleg: hoger beroep aanvechten bij andere rechter
! Derde aanleg bestaat niet
Vb: verkeersboete (= eerste aanleg), je gaat in beroep bij HvC
4. De werking in de tijd: niet-retroactiviteit van de strafwet
De strafwet werkt in de hjd volgens het beginsel van niet-retroachviteit (= een strafwet kan niet met
terugwerkende kracht worden toegepast)
è Iemand kan alleen worden bestrai voor een feit dat strajaar was op het moment dat het
werd gepleegd.
! Uitzondering: wanneer een nieuwe wet gunshger is voor de verdachte (lex mihor-beginsel). In dat
geval mag de nieuwe, mildere strafwet wel met terugwerkende kracht worden toegepast.
DEEL 1: de misdrijven en de bestraffing in het algemeen
H1: BELANGRIJKE BEGRIPPEN
1. Wat is strafrecht?
= een tak van het publiekrecht dat het geheel van rechtsregels bevat die bepalen welke gedragingen,
onder welke voorwaarden en in welke omstandigheden, tegenover welke personen misdrijven
uitmaken, en dan onderhevig zijn aan sancties en/of maatregelen.
= bepaalt ook waaruit de sancties of maatregelen kunnen bestaan, welke publiekrechtelijke organen
bevoegd zijn om deze sancties en maatregelen op te leggen en op welke wijze dat moet gebeuren
1.1 Belangrijke elementen in deze definitie
Strafrecht:
§ Publiekrecht (burgers & overheid)
§ Materieel strafrecht (bestuderen wij -> Sw. en bijzondere strafwetten)
Vb – dia 8: BC ASH geldt niet, ze kunnen beide niet strafrechtelijk aangesproken worden
Welke gedragingen zijn strafbaar?
- Buitencontractuele aansprakelijkheid: bv baasje van een hond moet aansprakelijkheid
opnemen en zal strafrechtelijk aangesproken worden
- Menselijke gedraging:
o Actieve gedraging: kan gaan over gedragingen die op zich strafbaar gesteld werd
o Nalaten van een bepaalde gedraging te stellen
o Een gedraging die op zich niet strafbaar is, maar die strafbaar wordt door het
ongewilde gevolg
- Ondernemingen kunnen strafrechtelijk aansprakelijk gesteld worden Art 5 Sw.
- Zwartwerk kan ook strafrechtelijk aangesproken worden
Onder wel voorwaarden is een gedraging strafbaar?
= Als de wetgever dat zo bepaald heeft
Art 391 bis Sw. - Welke handelingen moet iemand stellen om gestraft te worden volgens dit artikel?
è Het gaat over een vonnis tot uitkering van onderhoud
è Definitief vonnis: geen verzet of hoger beroep meer mogelijk
è Meer dan 2 maand vrijwillig in gebreke (= nalaten om te betalen)
ð Mogelijke straf: gevangenisstraf van 8 dagen tot 6 maanden EN een geldboete van 50 tot 500
euro
Art 417/8 Sw. - Welke handelingen moet iemand stellen om gestraft te worden volgens dit artikel?
è Zie codex voor de 4 puntjes
è !! het observeren of doen observeren van een persoon of van deze persoon een opname
maken of doen maken is zeker OOK een voorwaarde
è Zonder de toestemming van de persoon
,In welke omstandigheden?
- Essentieel
- Strafbaar of niet strafbaar
- Strafmaat
è Welke omstandigheden kunnen een impact hebben?
• Leeftijd
• Recidive/ herhaling gaat een rol spelen
• Tijdstip
Vb: diefstal bij nacht = zwaardere straf
• Wettelijke zelfverdediging
Tegenover welke personen?
De hoedanigheid van de dader en slachtoffer
Art 417/2 Sw.
è Misdrijf: foltering
è Ze houden rekening met welk persoon het pleegt en op wie de foltering is
Dader: officier, ambtenaar, drager of agent
§ Normale straf = 10-15j
§ Voor hun: zwaardere straf = 15-20j
Slachtoffer:
§ Kwetsbare toestand
§ Minderjarige
§ Chauffeur, begeleider, een controleur of loketbediende van openbaar vervoer, personeelslid
vd FOD justitie,...
ð Straf wordt vergroot
Wat zijn de sancties en/ of maatregelen?
- Evolueert doorheen de tijd
Vb: intrafamiliaal geweld: vroeger was het meer tegen eigendommen en de koning nu vooral
misdrijven tegen de personen
Vb2: homohuwelijk: in Uganda is de dood onlangs weer ingevoerd voor homo’s in het algemeen, hier
in België is het wel toegestaan
Vb3: roken in de auto met kinderen
ó Onderscheid met andere gedragingen:
Actualiteit: Ieperse magistraat, zijn dochter wou het examen meedoen en hij heeft de examenvragen
getoond aan zijn dochter doordat hij in het bestuur zat
ð Lagere graad van functie gekregen, lager loon
ð Tuchtrecht, geen strafrecht (het staat niet in Sw.)
Welke publiekrechtelijke organen zijn bevoegd en hoe?
§ onderscheid tussen
o materieel strafrecht: geheel van rechtsregels die de strafbare gedragingen
beschrijven en de sancties die daarop van toepassing zijn
§ Strafwetboek en bijzondere strafwetten
, o formeel strafrecht: beschrijft wie bevoegd is om over deze gedragingen te oordelen
en op welke manier, volgens welke procedure dat moet gebeuren
§ Wetboek van Strafvordering
1.2 Het legaliteitsbeginsel:
Art 2 Sw. – bescherming vd individu
- Geen misdrijf zonder wet (= “nullum crimen sine lege”)
= Gedraging is pas strafbaar als ze als dusdanig in de wet beschreven staat à geen
ruimte voor vrije of analoge interpretatie
- Geen straf zonder wet (= “nullum poena sine lege”)
= Strafwet voorziet bepaalde sancties voor de verschillende strafbare gedragingen à
deze sancties die de rechter moet toepassen en moet binnen de door de strafwet
opgelegde grenzen blijven
ð Altijd de minst zware straf geldt (= retroactief)
Vb: op moment van de pleging van een strafbaar feit is de straf zwaarder dan bij de uitspraak vd straf
-> toch geldt de minst zware straf
Art 442/1 Sw. – geen misdrijf zonder wet
Vb: kraken (=illegaal intrekken in leegstaande woning)
- Vroeger: enkel procedure mogelijk via vrederechter
- Nu: ook strafrechtelijk AS
Situatie 1: op 2/01/2016 kraken er mensen in je huis
= niet strafbaar, want er was geen wet
Situatie 2: op 18/10/2017 bezetten ze mijn huis EN op 20/11/2017 komt het voor de rechter
= vrijspraak, geen wet op het moment van de feiten
Situatie 3: op 16/12/2017 wordt mijn huis bezet
= strafbaar, want op het ogenblik vd feiten was het een misdrijf
Art 442bis – feiten van belaging (= stalken)
Welke impact heeft de wetswijziging op de feiten?
Situatie 1: feiten gepleegd tov zwangere vrouw op 02/02/2015 en de zaak komt voor op 15/02/2016
= gevangenisstraf van 15 dagen – 2 jaar & geldboete 50 – 300 euro, kan verdubbelt worden
è Het stuk van verdubbeling vd straf geldt wel al -> puntje 1 (2012)
Gevolgen van het strafrecht:
- bronnen van het strafrecht à terugvinden in de wet
- strikte interpretatie van de strafwet
- geen terugwerkende kracht: de strafwet kan niet terugkeren in de tijd: enkel de wet die op
dat ogenblik bestaat kan toegepast worden op strafbare gedragingen
- van toepassing op Belgisch grondgebied/Belgen in buitenland
, 2. De bronnen van het recht
Wetgeving:
a) Internationaal: EVRM, BUPO
b) Nationaal: Gw., Sw., complementaire wetten, bijzondere wetten,...
Rechtspraak:
• Vonnissen zijn geen bindende bron van recht -> toch wel gezaghebbend
• Gezaghebbend: uitspraak van het Hof van Cassatie (soms bindend)
3. De strafgerechten: organigram
• HvC
• Hof van beroep
• Hof van assisen
• Correctionele RB
• Politie RB
ð Zie handboek
Eerste aanleg: waar je de eerste keer naar toe gaat met je dossier
Tweede aanleg: hoger beroep aanvechten bij andere rechter
! Derde aanleg bestaat niet
Vb: verkeersboete (= eerste aanleg), je gaat in beroep bij HvC
4. De werking in de tijd: niet-retroactiviteit van de strafwet
De strafwet werkt in de hjd volgens het beginsel van niet-retroachviteit (= een strafwet kan niet met
terugwerkende kracht worden toegepast)
è Iemand kan alleen worden bestrai voor een feit dat strajaar was op het moment dat het
werd gepleegd.
! Uitzondering: wanneer een nieuwe wet gunshger is voor de verdachte (lex mihor-beginsel). In dat
geval mag de nieuwe, mildere strafwet wel met terugwerkende kracht worden toegepast.
