Seksuele ontwikkeling
Inleiding
Seksualiteit hoort bij het leven: vanaf de geboorte tot sterfte
- Iedereen, dus ook mensen met een beperking
Belang van RSV = les Sensoa
Doelstellingen RSV:
1. Jongeren zijn begeleid in hun seksuele ontwikkeling
- Aandacht voor de ontwikkeling en steun bij de keuze die kinderen
en jongeren moeten maken, met aandacht voor hun:
o Genderidentiteit en rol = expressie en verwachtingen
o Seksuele oriënatie
o Positieve lichamelijkheid en seksueel functioneren
o Intimiteit en relatievaardigheid
- Gender gaat om ecpressie, maar ook om verwachtingen: hoe
gedraag je je als jongen of meidjes, maar ook hoe je verwacht
wordt je te gedragen als jongen of als meisje
- Het gender van elk mens bestaat uit 4 aspecten
1. geslacht (wat je biologisch bent)
2. genderidentiteit (hoe je je voelt)
3. genderexpressie (wat je uitdrukt over je gevoelsleven en hoe
andere dit inschatten)
4. seksuele oriëntatie: je aantrekkingskracht en partnerkeuze
2. Jongeren ontwikkelen attitudes, waarden en normen
3. Jongeren vermijden risicogedrag
Kwaliteitscriteria voor relationele en seksuele vorming
- Relationele en seksuele vorming is aangepast aan de leeftijd en
de verschillende ontwikkelingsfases van jongeren. Het houdt
rekening met hun cultuur, sociale context en gender en met de
reële leefsituatie van jongeren.
- Relationele en seksuele vorming is gebaseerd op de seksuele en
reproductieve rechten en op de mensenrechten in het algemeen.
- Relationele en seksuele vorming gaat uit van een holistische
benadering van welzijn, inclusief gezondheid.
- Relationele en seksuele vorming is sterk gebaseerd op
gendergelijkheid, zelfbeschikking en het aanvaarden van
diversiteit.
- Relationele en seksuele vorming begint bij de geboorte.
- Relationele en seksuele vorming draagt bij tot een eerlijke en
medelevende samenleving, door individuen en gemeenschappen
te empoweren.
- Relationele en seksuele vorming is gebaseerd op
wetenschappelijk bewezen inzichten.
,Seksuele ontwikkeling =
Alle stappen die kinderen en jongeren zetten op weg naar volwassen
seksualiteit
Deze ontdekkingstocht maakt deel uit van de lichamelijk een emotionele
ontwikkeling van het kind
- Een kind zal zijn eigen lichaam en dat van anderen leren kennen
- Het zal leren ervaren welke prettige of onprettige lichamelijke
gevoelens daarmee gepaard gaan
- Je kind ontwikkelt sterke emotionele banden met de mensen uit
zijn omgeving en ontdekt zo de wereld van vriendschappen en
relaties
Bio-psycho-sociale benadering!!
Hanteren van een contextueel (levensloop)perspectief
Ontwikkeling vindt namelijk plaats binnen een context van factoren:
- Een biologische aanleg
- Individuele psychologische kenmerken (emoties, motivaties en
cognities)
- Sociaal-culturele factoren (invloed van kerk, tolerantie
maatschappij homo)
Seksuele ontwikkeling begint vanaf de conceptie volwassenheid
- Seksuele ontwikkelingen
- Seksuele levensloop
Bepaalde ontwikkelingen, handelingen en gevoelens zijn eigen aan de
leeftijd
Baby 0-1 jaar
Conceptie – geboorte
- Geneetische basis geslacht
- Vanaf 6 weken na conceptie: differentiatie geslacht
- Inta-uterien en erectie reeds mogelijk
Hechte emotionele band met ouders, verzorgers
- Veiligheid, geborgenheid, intimiteit (vertrouwde geluiden, geuren
en aanrakingen)
- Ontwikkeling hechting (emotionele en lichamelijke ontwikkeling
seksuele ontwikkeling)
Herkennen van mannen en vrouwen stemmen (3-4m)
Herkennen mannen en vrouwen gezichten (9m)
Hechting
Wanneer de ouders de behoeftes van het kind voldoende aanvoelen en
vervullen (responsief zijn), ontwikkelt een kind het gevoel dat hij of zij de
moeite waard is, dat anderen er voor je zijn en dat je op anderen kunt
vertrouwen (veilige hechting). Wanneer de ouders onvoldoende
beschikbaar of responsief zijn kan het kind een onveilige hechtingsstijl
ontwikkelen (angstig of vermijdend)
,Gedragingen
- Aanrakingen (huid- huid)
- Grote zuigbehoefte
- Ontdekken lichaam 4m
- Verkennen de mond, neus en handen
- Reflexmatige motoriek
o Onwillekeurige aanrakingen tot 6-7m
o >1j min of meer doelbewust grijpen naar geslachtdelen
auto-erotisch gedrag
Peuter 2-3j
- Grote behoefte aan lichamelijk contact
- Nieuwsgierigheid, ontdekking
- Bewustwording verschil man en vrouw in uiterlijke kenmerken
- Besef van eigen geslacht, idee dat geslacht veranderlijk is
- Gedrag meer conform de eigen genderrol
- Verruiming sociale context (crèche, school)
o Contact met leeftijdsgenoten
o Zeer opp en kortdurende vriendschappen
o Lichte voorkeur voor eigen sekse
- Ontdekking eigen geslachtsdelen auto-erotisch gedrag
o Niet iedereen in dezelfde maten
o Jongens meer dan meisjes
o 2-6j bevredigt ¼ van de jongens en 1/6de van de meisjes
- Interesse in geslachtsdelen van anderen (ouders, broer/zussen,..)
o Kijken
o Aanraken
o = ontbreken van normbesef
- Spelen van stereotype seksspelletjes
- Experimenteren met voorwerpen
Taalontwikkeling
- Vuile woorden, vaak in de periode van zindelijk worden
- Benoemen lichaamsdelen/geslachtsdelen
- Vragen stellen
o Verschillen tussen jongens en meisjes 2j
o Zwangerschap 2,5j
o Geboorte 3j
, Kleuter 3-5j
- Worden meer bewust van hun eigen sekse
o Zoektocht naar rolpatronen
- Hechte vriendschappen kunnen ontstaan (voorkeur eigen
geslacht)
- Verliefdheid
o Genegenheid, graag in de buurt zijn
o Los van geslacht en leeftijd
- Behoefte aan lichamelijk contact
- Schaamte en preutsheid vanaf 4j
- Voelen zich te groot om op de schoot te zitten
- Spelen van stereotype seksspelletjes, experimenteren met
voorwerpen vaak stiekem
- Zelfbevrediging, opwinding
- Wanneer een kind een sterk gevoel van onbehagen heeft over het
eigen biologische geslacht kan gesproken worden van
genderdysforie.
Taalontwikkeling
- Veel vragen rond voortplanting = los van seksualiteit
- Waarom vragen
- Vuile woorden
- Vuile moppen
- Gesprekken onder kinderen
- Kan eenvoudig eigen gevoelens benoemen
Kinderen 6-12j
- Verandering eigen lichaam
o Schaamhaar
o Okselhaar
o Transpiratie
- Begin van puberteit
- Sterkere differentiatie zelfbeeld 8j
o Tegengestelde gevoelens
o Bewuster van mening anderen
o Vergelijken
o Onzekerheden, negatiefzelfbeeld meer bij meisjes
o Er bij willen horen, behoefte aan erkenning
- Intensere vriendschappen met voorkeur eigen geslacht
- Genderstereotiepe ideeën nemen in deze levensfase wat af
- Genderdysforie
o Blijvend 10-13j
o Bij 73% - 97% verdwijnt de onvrede
Inleiding
Seksualiteit hoort bij het leven: vanaf de geboorte tot sterfte
- Iedereen, dus ook mensen met een beperking
Belang van RSV = les Sensoa
Doelstellingen RSV:
1. Jongeren zijn begeleid in hun seksuele ontwikkeling
- Aandacht voor de ontwikkeling en steun bij de keuze die kinderen
en jongeren moeten maken, met aandacht voor hun:
o Genderidentiteit en rol = expressie en verwachtingen
o Seksuele oriënatie
o Positieve lichamelijkheid en seksueel functioneren
o Intimiteit en relatievaardigheid
- Gender gaat om ecpressie, maar ook om verwachtingen: hoe
gedraag je je als jongen of meidjes, maar ook hoe je verwacht
wordt je te gedragen als jongen of als meisje
- Het gender van elk mens bestaat uit 4 aspecten
1. geslacht (wat je biologisch bent)
2. genderidentiteit (hoe je je voelt)
3. genderexpressie (wat je uitdrukt over je gevoelsleven en hoe
andere dit inschatten)
4. seksuele oriëntatie: je aantrekkingskracht en partnerkeuze
2. Jongeren ontwikkelen attitudes, waarden en normen
3. Jongeren vermijden risicogedrag
Kwaliteitscriteria voor relationele en seksuele vorming
- Relationele en seksuele vorming is aangepast aan de leeftijd en
de verschillende ontwikkelingsfases van jongeren. Het houdt
rekening met hun cultuur, sociale context en gender en met de
reële leefsituatie van jongeren.
- Relationele en seksuele vorming is gebaseerd op de seksuele en
reproductieve rechten en op de mensenrechten in het algemeen.
- Relationele en seksuele vorming gaat uit van een holistische
benadering van welzijn, inclusief gezondheid.
- Relationele en seksuele vorming is sterk gebaseerd op
gendergelijkheid, zelfbeschikking en het aanvaarden van
diversiteit.
- Relationele en seksuele vorming begint bij de geboorte.
- Relationele en seksuele vorming draagt bij tot een eerlijke en
medelevende samenleving, door individuen en gemeenschappen
te empoweren.
- Relationele en seksuele vorming is gebaseerd op
wetenschappelijk bewezen inzichten.
,Seksuele ontwikkeling =
Alle stappen die kinderen en jongeren zetten op weg naar volwassen
seksualiteit
Deze ontdekkingstocht maakt deel uit van de lichamelijk een emotionele
ontwikkeling van het kind
- Een kind zal zijn eigen lichaam en dat van anderen leren kennen
- Het zal leren ervaren welke prettige of onprettige lichamelijke
gevoelens daarmee gepaard gaan
- Je kind ontwikkelt sterke emotionele banden met de mensen uit
zijn omgeving en ontdekt zo de wereld van vriendschappen en
relaties
Bio-psycho-sociale benadering!!
Hanteren van een contextueel (levensloop)perspectief
Ontwikkeling vindt namelijk plaats binnen een context van factoren:
- Een biologische aanleg
- Individuele psychologische kenmerken (emoties, motivaties en
cognities)
- Sociaal-culturele factoren (invloed van kerk, tolerantie
maatschappij homo)
Seksuele ontwikkeling begint vanaf de conceptie volwassenheid
- Seksuele ontwikkelingen
- Seksuele levensloop
Bepaalde ontwikkelingen, handelingen en gevoelens zijn eigen aan de
leeftijd
Baby 0-1 jaar
Conceptie – geboorte
- Geneetische basis geslacht
- Vanaf 6 weken na conceptie: differentiatie geslacht
- Inta-uterien en erectie reeds mogelijk
Hechte emotionele band met ouders, verzorgers
- Veiligheid, geborgenheid, intimiteit (vertrouwde geluiden, geuren
en aanrakingen)
- Ontwikkeling hechting (emotionele en lichamelijke ontwikkeling
seksuele ontwikkeling)
Herkennen van mannen en vrouwen stemmen (3-4m)
Herkennen mannen en vrouwen gezichten (9m)
Hechting
Wanneer de ouders de behoeftes van het kind voldoende aanvoelen en
vervullen (responsief zijn), ontwikkelt een kind het gevoel dat hij of zij de
moeite waard is, dat anderen er voor je zijn en dat je op anderen kunt
vertrouwen (veilige hechting). Wanneer de ouders onvoldoende
beschikbaar of responsief zijn kan het kind een onveilige hechtingsstijl
ontwikkelen (angstig of vermijdend)
,Gedragingen
- Aanrakingen (huid- huid)
- Grote zuigbehoefte
- Ontdekken lichaam 4m
- Verkennen de mond, neus en handen
- Reflexmatige motoriek
o Onwillekeurige aanrakingen tot 6-7m
o >1j min of meer doelbewust grijpen naar geslachtdelen
auto-erotisch gedrag
Peuter 2-3j
- Grote behoefte aan lichamelijk contact
- Nieuwsgierigheid, ontdekking
- Bewustwording verschil man en vrouw in uiterlijke kenmerken
- Besef van eigen geslacht, idee dat geslacht veranderlijk is
- Gedrag meer conform de eigen genderrol
- Verruiming sociale context (crèche, school)
o Contact met leeftijdsgenoten
o Zeer opp en kortdurende vriendschappen
o Lichte voorkeur voor eigen sekse
- Ontdekking eigen geslachtsdelen auto-erotisch gedrag
o Niet iedereen in dezelfde maten
o Jongens meer dan meisjes
o 2-6j bevredigt ¼ van de jongens en 1/6de van de meisjes
- Interesse in geslachtsdelen van anderen (ouders, broer/zussen,..)
o Kijken
o Aanraken
o = ontbreken van normbesef
- Spelen van stereotype seksspelletjes
- Experimenteren met voorwerpen
Taalontwikkeling
- Vuile woorden, vaak in de periode van zindelijk worden
- Benoemen lichaamsdelen/geslachtsdelen
- Vragen stellen
o Verschillen tussen jongens en meisjes 2j
o Zwangerschap 2,5j
o Geboorte 3j
, Kleuter 3-5j
- Worden meer bewust van hun eigen sekse
o Zoektocht naar rolpatronen
- Hechte vriendschappen kunnen ontstaan (voorkeur eigen
geslacht)
- Verliefdheid
o Genegenheid, graag in de buurt zijn
o Los van geslacht en leeftijd
- Behoefte aan lichamelijk contact
- Schaamte en preutsheid vanaf 4j
- Voelen zich te groot om op de schoot te zitten
- Spelen van stereotype seksspelletjes, experimenteren met
voorwerpen vaak stiekem
- Zelfbevrediging, opwinding
- Wanneer een kind een sterk gevoel van onbehagen heeft over het
eigen biologische geslacht kan gesproken worden van
genderdysforie.
Taalontwikkeling
- Veel vragen rond voortplanting = los van seksualiteit
- Waarom vragen
- Vuile woorden
- Vuile moppen
- Gesprekken onder kinderen
- Kan eenvoudig eigen gevoelens benoemen
Kinderen 6-12j
- Verandering eigen lichaam
o Schaamhaar
o Okselhaar
o Transpiratie
- Begin van puberteit
- Sterkere differentiatie zelfbeeld 8j
o Tegengestelde gevoelens
o Bewuster van mening anderen
o Vergelijken
o Onzekerheden, negatiefzelfbeeld meer bij meisjes
o Er bij willen horen, behoefte aan erkenning
- Intensere vriendschappen met voorkeur eigen geslacht
- Genderstereotiepe ideeën nemen in deze levensfase wat af
- Genderdysforie
o Blijvend 10-13j
o Bij 73% - 97% verdwijnt de onvrede
