Burgerlijk
Procesrecht
2019/2020 Maastricht University
, Samenvatting Burgerlijk Procesrecht 2020
Maastricht University
Sleutel tot het burgerlijk procesrecht:
(Na 1 sep 2019 zijn er nieuwe artikelen in het wetboek opgenomen die er nu niet
in staan!)
De rechtsorganisatie
Instellingen/
Europees Hof voor de Hof van Justitie van de organen EU
Rechten van de Mens Europese Unie
(Straatsburg) (Luxemburg)
[klacht]
[Prejudicieel/eerste
aanleg/beroep] Gerecht vd
EU
Hoge Raad Centrale College van Afdeling
(cassatie) Raad van Beroep Bestuursrspr
(prejudi- Beroep Bedrijfs- Raad van State
[hb en ber] leven [hb en ber]
cieel civiel)
[hb en ber]
(Gerechts-
hof (hoger
beroep)
hof (hoger
beroep)
Rechtbank sector civiel Rechtbank sector Rechtbank Rechtbank
(twee kamers: kanton belastingzaken sector straf sector
en niet-kanton) (beroep) bestuur
(beroep)
Bestuurs-
Belas- orgaan
tingdienst
Stippellijnen nalopen:
- In principe zou je voor iedere rechtsvraag prejudiciële vragen mogen stellen
aan de hoge raad, echter voor een aantal rechtsmiddelen is dat uitgezonderd.
Voor de gerechtshoven is deze weg door de wetgever gesloten en staat de weg
naar de hoge raad alleen open.
Welke rechtelijke organen hebben we in Nederland:
- 11 rechtbanken/arrondissementen (=gebied waarover een rechtbank mag
beslissen) = arrondissementsrechtbank
- 4 ressorten/gerechtshoven
- 1 hoge raad
,Hoofdstuk 1. Burgerlijk procesrecht en een eerlijk proces
1.1 inleiding
Welke functies/doelen heeft het burgerlijk procesrecht?
A) Geschilbeslechting:
- Dit is niet hetzelfde als conflictoplossing: als een geschil beslecht is dan kan
een conflict blijven bestaan. Als een conflict is opgelost bestaat er geen
conflict meer.
- Wanneer er een conflict is dat kan worden vertaald naar burgerlijke rechten
en verplichtingen en dat niet langs een ander weg kan worden opgelost, dan
moet er in een voldoende geëvolueerde samenleving (aldus de Staat) een
instantie zijn die de knoop doorhakt en een van beide partijen gelijk geeft.
- Het kabinet zegt ook wel: “een goed werkend procesrecht is een
noodzakelijk onderdeel van onze rechtsstatelijke samenleving”.
B) Titelverschaffing:
- Doelt op de mogelijkheden die een executoriale titel (een stuk papier die aan
een aantal bijzondere eisen voldoet) biedt, namelijk afdwingen dat
daadwerkelijk verkregen wordt wat de andere partij volgens die titel zou
moeten doen. Het burgerlijk procesrecht moet de winnende partij dus
uiteindelijk een stuk papier verschaffen waarmee hij krijgt waar hij recht op
heeft.
- Dit is niet bij elk common law land. Je krijgt vaak geen titel, maar start een
nieuwe zaak. (Vb. UK)
- Je krijgt dus een middel waarmee je de uitspraak ten uitvoer kan leggen
- De voldoende geëvolueerde samenleving (de Staat) moet hiervoor zorgen.
- Het kabinet ziet dit als primair doel van het burgerlijk proces.
C) Rechtsontwikkeling en rechtseenheid:
- Dit zijn afgeleide doelen van het burgerlijk procesrecht
- Deze doelen mogen in de praktijk voor de advocaat die een cliënt adviseert
nooit een rol spelen!
- De gedragsregels leert hun dan ook dat ‘een slechte regeling beter is dan
een goed proces’.
Procedures hebben namelijk pas zin als het om veel geld gaat.
Visie op burgerlijk procesrecht als….
- Rechtssocioloog: reflectie van inrichting van staat en maatschappij (NIET MEE
EENS)
- Uitwerking van het recht op fair trial (EVRM art. 6)
- Politicus/rechtswetenschapper: Faciliteit voor rechtsontwikkeling/het recht
gaande houden
(NIET MEE EENS)
- Pastoor: middel om geschillen op te lossen (conflictoplossing) (NIET MEE EENS)
- Rechtseconoom: middel om geschillen te beslechten (geschilbeslechting)
- Student: hulpje bij het lezen van arresten
- Praktijkjurist: geschilbeslechting en titelverschaffing
- Advocaat: instrument om een doel te bereiken (gericht op uitspraak/vonnis van
de rechter)
1.2 Definities en bronnen
Definitie burgerlijk procesrecht
= het formele recht dat erop is gericht een geschil tussen betrokkenen over het
materiële burgerlijk recht te laten beslechten in de ruimste zin des woords.
Tot het burgerlijk procesrecht wordt ook gerekend:
, o De bemoeienissen van de wetgever met mediation, bindend advies en
arbitrage;
o De gevallen waarin de burgerlijke rechter door de wetgever wordt
aangewezen om bepaalde controles uit te voeren (bijv. in het geval van
bewind) of personen te benoemen, waarbij er van een geschil geen sprake
is;
o De gevallen waarin de rechter via de regels van het Rv een geschil tussen
burger en overheid dat niets met het burgerlijk recht te maken heeft moet
beslissen (bijv. na verzet tegen een dwangbevel).
1.2.1. Bronnen burgerlijk procesrecht:
- Bepalingen uit internationale verdragen (art. 6 EVRM (art. 93-94 GW)
(individueel klachtrecht EHRM)
- Regelingen van de EU
- Bepalingen uit de GW (art. 17, 107, 112, 113, 116, 121 GW)
- Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering (Rv) Titel 11 van Boek 3 BW
(rechtsvorderingen)
- Faillissementswet (art. 25 t/m 31 Fw) en Onteigeningswet
- Wet op de rechterlijke organisatie (Wet RO) en Wet rechtspositie rechterlijke
ambtenaren (WRRA)
- Bijzondere regelingen waarin naar Rv wordt verwezen
- Advocatenwet, Gerechtsdeurwaarderswet en de Notariswet
- Procesregelingen en vergelijkbare reglementen
- Soft law: bijv. Beslagsyllabus en Aanbeveling wrakingsprotocol gerechtshoven
en rechtbanken
1.2.2. De grote wijzigingen
A) In 2008 wordt de regel dat alleen een speciale
procesadvocaat/procureur ingeschreven bij de desbetreffende rechtbank,
proceshandelingen mag verrichten, wordt afgeschaft. Advocaten zijn voortaan
landelijk bevoegd behalve bij de Hoge Raad.
B) De KEI-operatie/methode: (Kwaliteit en Innovatie=KEI) zie H2
1.3 De paraplu van art. 6 EVRM
- Het Burgerlijk Procesrecht is ook gebonden aan grenzen. Deze grenzen vloeien
voort uit art. 6 EVRM De bepaling is internationaal recht en heeft rechtstreekse
werking (NL=gematigd monisme) conform art. 93 GW. Daarnaast wordt art. 6
EVRM gelijkgesteld aan de nationale wetten (in formele zin) art. 94.
- Het EVRM is een dynamisch/fluctuerend verdrag en veranderd qua inhoud en
betekenis mee met de maatschappelijke samenleving en veranderingen.
- Art. 6 EVRM geldt voor integrale/volledig/het hele burgerlijk proces. De bepaling
is immers alleen van toepassing op ‘vaststelling van burgerlijke rechten en
verplichtingen’ die te vinden zijn in de Rv en andere bepalingen in de
Nederlandse rechtsorde.
- Uitleg door het Europese Hof voor de Rechten van de Mens in Straatsburg met
individueel klachtrecht= autonoom begrip. Het EHRM geeft een ruime betekenis
aan art. 6 EVRM waardoor de inhoud van deze bepaling vaak ook buiten de term
burgerlijk procesrecht valt = autonome interpretatie. + Zoekt de grenzen van de
eigen competentie
- niet bang voor controversiële (die politiek gevoelig liggen) beslissingen
- Rechtstreekse consequenties voor Nederland:
- afschaffen Kroonberoep= geschil aanhangig tegen de Koning en ministers
- geen veroordeling op anonieme getuigen in strafzaken
Procesrecht
2019/2020 Maastricht University
, Samenvatting Burgerlijk Procesrecht 2020
Maastricht University
Sleutel tot het burgerlijk procesrecht:
(Na 1 sep 2019 zijn er nieuwe artikelen in het wetboek opgenomen die er nu niet
in staan!)
De rechtsorganisatie
Instellingen/
Europees Hof voor de Hof van Justitie van de organen EU
Rechten van de Mens Europese Unie
(Straatsburg) (Luxemburg)
[klacht]
[Prejudicieel/eerste
aanleg/beroep] Gerecht vd
EU
Hoge Raad Centrale College van Afdeling
(cassatie) Raad van Beroep Bestuursrspr
(prejudi- Beroep Bedrijfs- Raad van State
[hb en ber] leven [hb en ber]
cieel civiel)
[hb en ber]
(Gerechts-
hof (hoger
beroep)
hof (hoger
beroep)
Rechtbank sector civiel Rechtbank sector Rechtbank Rechtbank
(twee kamers: kanton belastingzaken sector straf sector
en niet-kanton) (beroep) bestuur
(beroep)
Bestuurs-
Belas- orgaan
tingdienst
Stippellijnen nalopen:
- In principe zou je voor iedere rechtsvraag prejudiciële vragen mogen stellen
aan de hoge raad, echter voor een aantal rechtsmiddelen is dat uitgezonderd.
Voor de gerechtshoven is deze weg door de wetgever gesloten en staat de weg
naar de hoge raad alleen open.
Welke rechtelijke organen hebben we in Nederland:
- 11 rechtbanken/arrondissementen (=gebied waarover een rechtbank mag
beslissen) = arrondissementsrechtbank
- 4 ressorten/gerechtshoven
- 1 hoge raad
,Hoofdstuk 1. Burgerlijk procesrecht en een eerlijk proces
1.1 inleiding
Welke functies/doelen heeft het burgerlijk procesrecht?
A) Geschilbeslechting:
- Dit is niet hetzelfde als conflictoplossing: als een geschil beslecht is dan kan
een conflict blijven bestaan. Als een conflict is opgelost bestaat er geen
conflict meer.
- Wanneer er een conflict is dat kan worden vertaald naar burgerlijke rechten
en verplichtingen en dat niet langs een ander weg kan worden opgelost, dan
moet er in een voldoende geëvolueerde samenleving (aldus de Staat) een
instantie zijn die de knoop doorhakt en een van beide partijen gelijk geeft.
- Het kabinet zegt ook wel: “een goed werkend procesrecht is een
noodzakelijk onderdeel van onze rechtsstatelijke samenleving”.
B) Titelverschaffing:
- Doelt op de mogelijkheden die een executoriale titel (een stuk papier die aan
een aantal bijzondere eisen voldoet) biedt, namelijk afdwingen dat
daadwerkelijk verkregen wordt wat de andere partij volgens die titel zou
moeten doen. Het burgerlijk procesrecht moet de winnende partij dus
uiteindelijk een stuk papier verschaffen waarmee hij krijgt waar hij recht op
heeft.
- Dit is niet bij elk common law land. Je krijgt vaak geen titel, maar start een
nieuwe zaak. (Vb. UK)
- Je krijgt dus een middel waarmee je de uitspraak ten uitvoer kan leggen
- De voldoende geëvolueerde samenleving (de Staat) moet hiervoor zorgen.
- Het kabinet ziet dit als primair doel van het burgerlijk proces.
C) Rechtsontwikkeling en rechtseenheid:
- Dit zijn afgeleide doelen van het burgerlijk procesrecht
- Deze doelen mogen in de praktijk voor de advocaat die een cliënt adviseert
nooit een rol spelen!
- De gedragsregels leert hun dan ook dat ‘een slechte regeling beter is dan
een goed proces’.
Procedures hebben namelijk pas zin als het om veel geld gaat.
Visie op burgerlijk procesrecht als….
- Rechtssocioloog: reflectie van inrichting van staat en maatschappij (NIET MEE
EENS)
- Uitwerking van het recht op fair trial (EVRM art. 6)
- Politicus/rechtswetenschapper: Faciliteit voor rechtsontwikkeling/het recht
gaande houden
(NIET MEE EENS)
- Pastoor: middel om geschillen op te lossen (conflictoplossing) (NIET MEE EENS)
- Rechtseconoom: middel om geschillen te beslechten (geschilbeslechting)
- Student: hulpje bij het lezen van arresten
- Praktijkjurist: geschilbeslechting en titelverschaffing
- Advocaat: instrument om een doel te bereiken (gericht op uitspraak/vonnis van
de rechter)
1.2 Definities en bronnen
Definitie burgerlijk procesrecht
= het formele recht dat erop is gericht een geschil tussen betrokkenen over het
materiële burgerlijk recht te laten beslechten in de ruimste zin des woords.
Tot het burgerlijk procesrecht wordt ook gerekend:
, o De bemoeienissen van de wetgever met mediation, bindend advies en
arbitrage;
o De gevallen waarin de burgerlijke rechter door de wetgever wordt
aangewezen om bepaalde controles uit te voeren (bijv. in het geval van
bewind) of personen te benoemen, waarbij er van een geschil geen sprake
is;
o De gevallen waarin de rechter via de regels van het Rv een geschil tussen
burger en overheid dat niets met het burgerlijk recht te maken heeft moet
beslissen (bijv. na verzet tegen een dwangbevel).
1.2.1. Bronnen burgerlijk procesrecht:
- Bepalingen uit internationale verdragen (art. 6 EVRM (art. 93-94 GW)
(individueel klachtrecht EHRM)
- Regelingen van de EU
- Bepalingen uit de GW (art. 17, 107, 112, 113, 116, 121 GW)
- Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering (Rv) Titel 11 van Boek 3 BW
(rechtsvorderingen)
- Faillissementswet (art. 25 t/m 31 Fw) en Onteigeningswet
- Wet op de rechterlijke organisatie (Wet RO) en Wet rechtspositie rechterlijke
ambtenaren (WRRA)
- Bijzondere regelingen waarin naar Rv wordt verwezen
- Advocatenwet, Gerechtsdeurwaarderswet en de Notariswet
- Procesregelingen en vergelijkbare reglementen
- Soft law: bijv. Beslagsyllabus en Aanbeveling wrakingsprotocol gerechtshoven
en rechtbanken
1.2.2. De grote wijzigingen
A) In 2008 wordt de regel dat alleen een speciale
procesadvocaat/procureur ingeschreven bij de desbetreffende rechtbank,
proceshandelingen mag verrichten, wordt afgeschaft. Advocaten zijn voortaan
landelijk bevoegd behalve bij de Hoge Raad.
B) De KEI-operatie/methode: (Kwaliteit en Innovatie=KEI) zie H2
1.3 De paraplu van art. 6 EVRM
- Het Burgerlijk Procesrecht is ook gebonden aan grenzen. Deze grenzen vloeien
voort uit art. 6 EVRM De bepaling is internationaal recht en heeft rechtstreekse
werking (NL=gematigd monisme) conform art. 93 GW. Daarnaast wordt art. 6
EVRM gelijkgesteld aan de nationale wetten (in formele zin) art. 94.
- Het EVRM is een dynamisch/fluctuerend verdrag en veranderd qua inhoud en
betekenis mee met de maatschappelijke samenleving en veranderingen.
- Art. 6 EVRM geldt voor integrale/volledig/het hele burgerlijk proces. De bepaling
is immers alleen van toepassing op ‘vaststelling van burgerlijke rechten en
verplichtingen’ die te vinden zijn in de Rv en andere bepalingen in de
Nederlandse rechtsorde.
- Uitleg door het Europese Hof voor de Rechten van de Mens in Straatsburg met
individueel klachtrecht= autonoom begrip. Het EHRM geeft een ruime betekenis
aan art. 6 EVRM waardoor de inhoud van deze bepaling vaak ook buiten de term
burgerlijk procesrecht valt = autonome interpretatie. + Zoekt de grenzen van de
eigen competentie
- niet bang voor controversiële (die politiek gevoelig liggen) beslissingen
- Rechtstreekse consequenties voor Nederland:
- afschaffen Kroonberoep= geschil aanhangig tegen de Koning en ministers
- geen veroordeling op anonieme getuigen in strafzaken
