Ethiek
Academiejaar 2023-2024
Merel Vanhove
,Ethiek 1
,MORAAL, ETHIEK EN GRONDHOUDING
ETHIEK VS BELEID
Wat beide verbindt is de vraag: ‘hoe moeten we handelen?’
- Ethiek situeert zich op micro-niveau
- Beleid situeert zich op macro-niveau
Beiden bevruchten elkaar (denk aan wetgeving rond abortus en euthanasie, het M-decreet, kinderrechten,…)
➔ ‘Het goede goed doen’
MORAAL EN ETHIEK
Moraal is niet hetzelfde als ethiek
- Moraal
o Latijns: mores → gewoonten, zeden en gebruiken van iemand op vlak van goed en kwaad/
rechtvaardig en onrechtvaardig
o Geheel van normen, waarden en deugden van een persoon die het gedrag mee sturen
o Vb eigen waardenhiërarchie
- Ethiek
o Grieks: ethos → vermogen om het vertrouwen van een publiek te verwerven bij
redevoeringen
o Systematische reflectie op moraal
o Vraag naar fundering van moraal, soorten van moraal en uitwerking van kaders die ons
morele handelen kunnen begrijpen en sturen
o Zoekt antwoorden op de vraag hoe te handelen
Waarden: wat we waardevol, belangrijk of behoorlijk vinden → fundamenteel voor ons gedrag
- Het gaat over ernaar leven/ er toe opvoeden
Normen: manieren waarop waarden gerealiseerd worden
- Geboden of verboden (naleven of afdwingen
- Wat mag ik doen, wat moet ik doen, wat moet ik niet doen, wat mag ik niet doen
Deugden: als goed ervaren morele eigenschappen
- Uitingen van het goede in dagelijkse omgang met elkaar
- Karaktereigenschappen of kwaliteiten
- Verinnerlijkte waarden, kwaliteiten die je hebt ontwikkeld die jou in staat stellen juist te handelen →
het gaat over zijn
➔ Voorbeeld rijbewijs halen:
- Normen: geheel van regels met als doel veilig verkeer
- Waarden: veiligheid
- Deugden: kwaliteiten nodig om veiligheid te realiseren (oefenen en herhalen)
Ethiek 2
, Moreel probleem: vragen naar wat de beste manier is om het goede te realiseren in bepaalde situaties
- Overweging van verschillende handelingsalternatieven → welke is de beste
Moreel dilemma: keuze tussen waarden, waarbij de 2 waarden mekaar wederzijds uitsluiten
- Als je ene kiest kan je andere niet meer kiezen
- Vb wanneer kind plaatsen ipv verder ambulante hulpverlening
Morele nood: wanneer je ervan bewust bent dat iets niet behoort, maar niemand hoort je (bvb mishandeling)
HET VERHAAL VAN DE ALLIGATOR-RIVIER
Er was een vrouw die Abigail heette en die verliefd was op Gregory. Gregory leefde aan de oever van de rivier.
De rivier, die beide geliefden van elkaar scheidde, zat vol met mensenetende alligators.
Abigail wilde de rivier oversteken om bij Gregory te zijn. Helaas was de brug over de rivier weggespoeld.
Daarom trok ze naar Sinbad, die een boot had en vroeg hem om haar over te varen. Sinbad zei dat hij dat wel
wou doen, maar enkel op voorwaarde dat ze voor een nacht het bed met hem deelde.
Abigail weigerde en trok naar Ivan en legde hem haar benarde toestand uit. Ivan zei echter dat hij niets met
deze situatie wou te maken hebben: “Los het zelf op!”
Abigail zag uiteindelijk geen andere mogelijkheid dan Simbad’s voorstel te aanvaarden. Simbad hield zijn
belofte en bracht haar naar de overkant. Wanneer Abigail aan Gregory vertelde wat er was gebeurd met
Simbad, liet Gregory Abigail minachtend stikken.
Gekwetst en mistroostig trok Abigail naar Slug en vertelde over haar pijn en verdriet. Slug, voelde medelijden
met Abigail, zocht Gregory op en sloeg hem verrot. Abigail kikkerde helemaal op toen ze hoorde dat Gregory
zijn verdiende loon had gekregen. In de verte kan je Abigail horen lachen.
➔ Waarden die jij belangrijk vind, spelen een grote rol in wat je als normaal beschouwd
➔ Waarden en normen → reflectie waarden en normen (moraal → ethiek)
Conclusie:
- moeilijk is om tot een consensus te komen
- sympathie en afkeer spelen een rol in ons oordeel
- sympathie en afkeer hangen ook samen met eigen ervaringen en eigen kwetsuren
- we verlangen/verwachten dat anderen ook voelen zoals wij
ETHISCHE STELSELS IN MT1, DEONTOLOGIE IN MT2
Sofisten: Waarden en normen zijn relatief aan tijd, persoon en cultuur: mens is de maat
Socrates: Absolute fundering voor het goede
Aristotelis: Deugd als het midden tussen 2 uitersten
Kant en Bentham: Goede verbinden met wat grootste geluk oplevert
Nood om slechte te onderscheiden van het goede
- sommigen vinden fundering in religie
- filosofie: via metafysica en naturalistische verklaring tot fundering komen
Ethiek 3
Academiejaar 2023-2024
Merel Vanhove
,Ethiek 1
,MORAAL, ETHIEK EN GRONDHOUDING
ETHIEK VS BELEID
Wat beide verbindt is de vraag: ‘hoe moeten we handelen?’
- Ethiek situeert zich op micro-niveau
- Beleid situeert zich op macro-niveau
Beiden bevruchten elkaar (denk aan wetgeving rond abortus en euthanasie, het M-decreet, kinderrechten,…)
➔ ‘Het goede goed doen’
MORAAL EN ETHIEK
Moraal is niet hetzelfde als ethiek
- Moraal
o Latijns: mores → gewoonten, zeden en gebruiken van iemand op vlak van goed en kwaad/
rechtvaardig en onrechtvaardig
o Geheel van normen, waarden en deugden van een persoon die het gedrag mee sturen
o Vb eigen waardenhiërarchie
- Ethiek
o Grieks: ethos → vermogen om het vertrouwen van een publiek te verwerven bij
redevoeringen
o Systematische reflectie op moraal
o Vraag naar fundering van moraal, soorten van moraal en uitwerking van kaders die ons
morele handelen kunnen begrijpen en sturen
o Zoekt antwoorden op de vraag hoe te handelen
Waarden: wat we waardevol, belangrijk of behoorlijk vinden → fundamenteel voor ons gedrag
- Het gaat over ernaar leven/ er toe opvoeden
Normen: manieren waarop waarden gerealiseerd worden
- Geboden of verboden (naleven of afdwingen
- Wat mag ik doen, wat moet ik doen, wat moet ik niet doen, wat mag ik niet doen
Deugden: als goed ervaren morele eigenschappen
- Uitingen van het goede in dagelijkse omgang met elkaar
- Karaktereigenschappen of kwaliteiten
- Verinnerlijkte waarden, kwaliteiten die je hebt ontwikkeld die jou in staat stellen juist te handelen →
het gaat over zijn
➔ Voorbeeld rijbewijs halen:
- Normen: geheel van regels met als doel veilig verkeer
- Waarden: veiligheid
- Deugden: kwaliteiten nodig om veiligheid te realiseren (oefenen en herhalen)
Ethiek 2
, Moreel probleem: vragen naar wat de beste manier is om het goede te realiseren in bepaalde situaties
- Overweging van verschillende handelingsalternatieven → welke is de beste
Moreel dilemma: keuze tussen waarden, waarbij de 2 waarden mekaar wederzijds uitsluiten
- Als je ene kiest kan je andere niet meer kiezen
- Vb wanneer kind plaatsen ipv verder ambulante hulpverlening
Morele nood: wanneer je ervan bewust bent dat iets niet behoort, maar niemand hoort je (bvb mishandeling)
HET VERHAAL VAN DE ALLIGATOR-RIVIER
Er was een vrouw die Abigail heette en die verliefd was op Gregory. Gregory leefde aan de oever van de rivier.
De rivier, die beide geliefden van elkaar scheidde, zat vol met mensenetende alligators.
Abigail wilde de rivier oversteken om bij Gregory te zijn. Helaas was de brug over de rivier weggespoeld.
Daarom trok ze naar Sinbad, die een boot had en vroeg hem om haar over te varen. Sinbad zei dat hij dat wel
wou doen, maar enkel op voorwaarde dat ze voor een nacht het bed met hem deelde.
Abigail weigerde en trok naar Ivan en legde hem haar benarde toestand uit. Ivan zei echter dat hij niets met
deze situatie wou te maken hebben: “Los het zelf op!”
Abigail zag uiteindelijk geen andere mogelijkheid dan Simbad’s voorstel te aanvaarden. Simbad hield zijn
belofte en bracht haar naar de overkant. Wanneer Abigail aan Gregory vertelde wat er was gebeurd met
Simbad, liet Gregory Abigail minachtend stikken.
Gekwetst en mistroostig trok Abigail naar Slug en vertelde over haar pijn en verdriet. Slug, voelde medelijden
met Abigail, zocht Gregory op en sloeg hem verrot. Abigail kikkerde helemaal op toen ze hoorde dat Gregory
zijn verdiende loon had gekregen. In de verte kan je Abigail horen lachen.
➔ Waarden die jij belangrijk vind, spelen een grote rol in wat je als normaal beschouwd
➔ Waarden en normen → reflectie waarden en normen (moraal → ethiek)
Conclusie:
- moeilijk is om tot een consensus te komen
- sympathie en afkeer spelen een rol in ons oordeel
- sympathie en afkeer hangen ook samen met eigen ervaringen en eigen kwetsuren
- we verlangen/verwachten dat anderen ook voelen zoals wij
ETHISCHE STELSELS IN MT1, DEONTOLOGIE IN MT2
Sofisten: Waarden en normen zijn relatief aan tijd, persoon en cultuur: mens is de maat
Socrates: Absolute fundering voor het goede
Aristotelis: Deugd als het midden tussen 2 uitersten
Kant en Bentham: Goede verbinden met wat grootste geluk oplevert
Nood om slechte te onderscheiden van het goede
- sommigen vinden fundering in religie
- filosofie: via metafysica en naturalistische verklaring tot fundering komen
Ethiek 3
