Samenvatting strafprocesrecht - 2e jaar

Strafprocesrecht
Hoofdstuk 1: Inleiding
1. Definitie en situering van het strafprocesrecht
Strafrecht omvat:

 Strafrecht in de enge zin van het woord - materieel strafrecht
-> te vinden in het strafwetboek

Bv. Welke handeling/onthouding maakt een misdrijf uit? Welke straf wordt hiervoor
opgelegd? Welke omstandigheden kunnen een invloed hebben op de toepassing van de
straffen en maatregelen?

 Strafprocesrecht - formeel strafrecht
= de manier waarop de overheid het strafrecht correct moet toepassen
-> wetboek van strafvordering

Bv. er is een diefstal -> wie gaat dat vaststellen? Burger, politie, wijkagent -> Hoe gaat dat
voor de rechtbank komen? Derde, burger -> Wie zal oordelen over die diefstal? Rechtbank,
bemiddeling? Wie gaat de straf uitspreken?
-> eigenlijke spelregels van het strafrecht



 Men kan het strafprocesrecht in 4 fasen indelen:
1) Het onderzoek
2) De vordering
3) De berechtiging
4) De strafuitvoering



 Dubbele doelstelling in het strafprocesrecht:
 Efficiëntie = zoveel mogelijk schuldigen gevat en berecht kunnen worden & dit zo efficiënt
mogelijk organiseren door de overheid

 Waarborgen = om het individu te beschermen tegen onrechtvaardig ingrijpen door de
overheid




2. Accusatoire en inquisitoire rechtspleging
 Accusatoir kenmerken:
 Mondeling
 Openbaar
 Tegensprekelijk
-> komt van de ‘Romeinse tijd’ (de aanklager en aangeklaagde staan op gelijke voet

1

,Bv. telefoontap, er kan een maatregel genomen worden?

 Inquisitoire kenmerken:
 Schriftelijk
 Geheim
-> de partijen hebben geen inzage, weten niet wat er gebeurd
 Niet-tegensprekelijk
-> ‘inquisitie’ (mensen werden op vage beschuldigingen opgepakt en gemarteld en
gefolterd tot te bekenden)

bv. huiszoeking is een schending van de privacy -> zo iets moet juridisch geregeld worden -> je kan
maar een telefoontap uitvoeren in bepaalde situaties (staat in wetboek in welke situaties)

=> strafprocesrecht is een gemengd systeem; inquisitoir in het stadium van onderzoek en accusatoir
in het stadium van berechting



Verschil voeren proces:

 Assisen is accusatoir -> gebeurt mondeling (in de romeinse tijd)
 Inquisitie: brandstapel als mensen iets verkeerd hadden gedaan, dan werd dat beslist in
donkere kamers en had die betrokken partij inspraak in
 Vb. gerechtelijk onderzoek wordt gevoerd onder leiding van de onderzoekrechter, een
opsporingsonderzoek onder leiding van het parket



Marcus Tullius Cicero is een Romeinse redenaar, politicus, advocaat en filosoof (106-43 VC)

 Vb. iemand wordt in een steegje doodgestoken -> die moord leidt tot niet veel opwinding
 Uitspraak ‘qui bono’ = wie heft er belang, wie heeft er motief




2

,Hoofdstuk 2: Vorderingen die uit een misdrijf ontstaan
Bv. diefstal

 Uit een misdrijf ontstaat de strafvordering, doordat misdrijf gepleegd werd het OM een
vordering kan instellen in naam van de maatschappij om de pleger van dit misdrijf te
sanctioneren door middel van een straf of maatregel
 Uit een misdrijf leidt je de strafvordering af. Er komt ook een burgerlijke vordering uit waarbij
er een schade ontstaat uit het misdrijf
 Een misdrijf veroorzaakt:
 Strafvordering
 Burgerlijke vordering



1. De strafvordering
1.1 De uitoefening van de strafvordering:
1.1.1 Het openbaar ministerie
Het openbaar ministerie (art.28 quater, 2 e lid SV)

1) Wie is het openbaar ministerie?
 Piramide => het OM is van rechterlijke macht

‘een en ondeelbaar’:



Procureur

1e substituut Procureur

Substituut Procureur

 Verdachte en of OM kunnen beroep aantekenen



 Parket – bij rechtbank van eerste aanleg
 Parket Generaal – bij het Hof van Beroep
 Arbeidsauditoraat – bij de arbeidsrechtbank
 Procureur Generaal – bij het Hof van Cassatie
 Federaal Parket
 Bevoegd over heel het land
 Europees Parket

Strafvordering instellen = de zaak aanhangig maken bij een rechter




3

, 14 parketten van de procureur des konings (EXAMEN):

 Parket West-Vlaanderen, afdeling Brugge
 Parket West-Vlaanderen, afdeling Veurne
 Parket West-Vlaanderen, afdeling Kortrijk
 Parket West-Vlaanderen, afdeling Ieper
 (Noord-Zuid)

-> Staan onder de parket-generaal van Gent (Brugge) -> controlefunctie

Bv. geweld tegen politieagent tijdens corona betogingen



2) Kenmerken van het Openbaar Ministerie
Examen uitleg kunnen geven over elk kenmerk

1. Hiërarchish
2. Ondeelbaar
3. Onafhankelijk



A) Het Openbaar Ministerie is hiërarchisch opgebouwd
 De leden van een bepaald parket staan onder het gezag van het hoofd van dat
parket, de procureur des Konings of procureur-generaal, die de gepaste en nodige
onderrichtingen geeft

 Procureur-generaal bij het hof van beroep:
Heeft gezag, leiding en toezicht over alle parketmagistraten in zijn rechtsgebied

 Procureur-generaal bij het Hof van Cassatie:
Geen toezicht over de strafvordering in de onderscheiden rechtsgebieden, enkel
toezicht over procureurs-generaal bij de hoven van beroep

 Minister van Justitie (Vincent van Quickenborne: uitvoerende macht):
Geen deel van OM




B) Het Openbaar Ministerie is ondeelbaar
 Magistraten van het OM treden allen op als orgaan van 1 functionele eenheid; elk lid
van het parket heeft binnen zijn parket dezelfde bevoegdheid en ze kunnen elkaar
dus vrij vervangen, zelfs tijdens de behandeling van een zaak.
<-> rechters zijn niet ondeelbaar

 Ze treden nooit op in eigen naam en zijn dus verwisselbaar


C) Het Openbaar Ministerie is onafhankelijk
 Onafhankelijk van de rechtbank

4