H10: HET ENDOCRIEN STELSEL
10.1. COMMUNICATIE TUSSEN CELLEN
• Homeostase handhaven = goede communicatie
• 2 systemen: via zenuwbanen (neuronen) en via hormonen
• Door chemische signaalstoffen aan ECV af te staan
• Beiden gereguleerd via negatieve terugkoppeling
Zenuwstelsel
1. Neurotransmitters aan uiteinde axon uitgegeven.
2. Neurotransmitters afgegeven in synapsspleet.
3. Neurotransmitters binden op celmembraan van doelwitcel aan een receptor.
4. Neurotransmitters geven een signaal door.
Hormoonstelsel
1. Hormonale klier bevat endocriene cellen (maken hormonen aan).
2. Hormonen via bloedbaan bij doelwitcel.
3. Hormonen binden op of in de doelwitcel aan een receptor .
4. Hormonen geven een signaal door.
Hormonen = chemische signaalstoffen in het ene weefsel afgegeven en door bloed naar
doelcellen in andere weefsels worden vervoerd.
,Voorbeeld: adrenaline
- Als hormoon
- Als neurotransmitter
Verschillen
Zenuwstelsel Hormoonstelsel
Reguleert processen op korte termijn Reguleert processen op langere termijn
Snelle communicatie Trage communicatie
Kenmerken van hormoonstelsel Kenmerken van zenuwstelsel
Geeft neurotransmitters af uit neuronen Geeft hormonen af uit endocriene cellen
- endocriene organen
- endocriene weefsels
Overeenkomsten
Zenuwstelsel Hormoonstelsel
Geven stoffen af die zich aan receptoren binden op doelcellen.
Hebben gezamenlijke chemische signaalstoffen.
Via mechanismen voor negatieve terugkoppeling geregeld.
Coördineren & reguleren activiteiten van andere cellen/weefsels/organen.
,Kort samengevat: Het endocrien stelsel …
• Reguleert stofwisselingsprocessen op langere termijn
- Groei en ontwikkeling
- Water- en elektrolytenhuishouding
- Suik-, vet- en eiwithuishouding
- Metabolisme
- Voortplanting
- Lichaamsverdediging
• Geeft hormonen af uit endocriene cellen
- Hormonen: chemische stoffen
- Hormonen veranderen stofwisseling van cellen
- Afgifte gereguleerd door negatieve feedback
- Hormonen werken op doelcellen
10.2. STRUCTUUR EN WERKING HORMONEN
Endocriene cellen = cellen die klierproducten aan ECV afgeven
Exocriene cellen = cellen die klierproduct op een epitheeloppervlak afgeven
1. STRUCTUUR VAN HORMONEN
3 groepen van hormonen:
• Aminozuurderivaten
- Adrenaline & schildklierhormonen: afgeleid uit AZ tyrosine
• Peptiden (kort) en eiwitten (lang)
- Ketens van AZ
- Grootste groep van hormonen
- Insuline, groeihormoon, antidiuretisch hormoon (ADH)
• Vetderivaten
- Steroïden: testosteron (cholesterol-achtige structuur)
- Eicosanoïden: prostaglandinen (afgeleid van arachidonzuur, 20 C-atomen)
, Steroïden
- Afgeleid van cholesterol
- Voortplantingsorganen en bijnieren
- Peptiden & eiwitten: wateroplosbaar
- Schildklierhormonen & steroïden: niet
Vrouwelijk: estradiol, progesteron
Mannelijk: testosteron
Waterbalans: aldosteron
Ontsteking: cortisol
2. WERKING VAN HORMONEN
• Vrijgesteld door endocriene cellen
Verandering identiteit, activiteit, plaats of
• Transport via bloedbaan
hoeveelheid belangrijke enzymene & structurele EW
• Binden op receptoren van doelcellen
Polair hormoon: moeilijk door plasmamembraan
-> wateroplosbaar
-> binden op receptor
-> (nor)adrenaline, peptidehormonen,
eichosanoïden
Niet-polair hormoon: door plasmamembraan +
aan receptor in cel
-> vetoplosbaar
-> steroïd- en schildklierhormoon
10.1. COMMUNICATIE TUSSEN CELLEN
• Homeostase handhaven = goede communicatie
• 2 systemen: via zenuwbanen (neuronen) en via hormonen
• Door chemische signaalstoffen aan ECV af te staan
• Beiden gereguleerd via negatieve terugkoppeling
Zenuwstelsel
1. Neurotransmitters aan uiteinde axon uitgegeven.
2. Neurotransmitters afgegeven in synapsspleet.
3. Neurotransmitters binden op celmembraan van doelwitcel aan een receptor.
4. Neurotransmitters geven een signaal door.
Hormoonstelsel
1. Hormonale klier bevat endocriene cellen (maken hormonen aan).
2. Hormonen via bloedbaan bij doelwitcel.
3. Hormonen binden op of in de doelwitcel aan een receptor .
4. Hormonen geven een signaal door.
Hormonen = chemische signaalstoffen in het ene weefsel afgegeven en door bloed naar
doelcellen in andere weefsels worden vervoerd.
,Voorbeeld: adrenaline
- Als hormoon
- Als neurotransmitter
Verschillen
Zenuwstelsel Hormoonstelsel
Reguleert processen op korte termijn Reguleert processen op langere termijn
Snelle communicatie Trage communicatie
Kenmerken van hormoonstelsel Kenmerken van zenuwstelsel
Geeft neurotransmitters af uit neuronen Geeft hormonen af uit endocriene cellen
- endocriene organen
- endocriene weefsels
Overeenkomsten
Zenuwstelsel Hormoonstelsel
Geven stoffen af die zich aan receptoren binden op doelcellen.
Hebben gezamenlijke chemische signaalstoffen.
Via mechanismen voor negatieve terugkoppeling geregeld.
Coördineren & reguleren activiteiten van andere cellen/weefsels/organen.
,Kort samengevat: Het endocrien stelsel …
• Reguleert stofwisselingsprocessen op langere termijn
- Groei en ontwikkeling
- Water- en elektrolytenhuishouding
- Suik-, vet- en eiwithuishouding
- Metabolisme
- Voortplanting
- Lichaamsverdediging
• Geeft hormonen af uit endocriene cellen
- Hormonen: chemische stoffen
- Hormonen veranderen stofwisseling van cellen
- Afgifte gereguleerd door negatieve feedback
- Hormonen werken op doelcellen
10.2. STRUCTUUR EN WERKING HORMONEN
Endocriene cellen = cellen die klierproducten aan ECV afgeven
Exocriene cellen = cellen die klierproduct op een epitheeloppervlak afgeven
1. STRUCTUUR VAN HORMONEN
3 groepen van hormonen:
• Aminozuurderivaten
- Adrenaline & schildklierhormonen: afgeleid uit AZ tyrosine
• Peptiden (kort) en eiwitten (lang)
- Ketens van AZ
- Grootste groep van hormonen
- Insuline, groeihormoon, antidiuretisch hormoon (ADH)
• Vetderivaten
- Steroïden: testosteron (cholesterol-achtige structuur)
- Eicosanoïden: prostaglandinen (afgeleid van arachidonzuur, 20 C-atomen)
, Steroïden
- Afgeleid van cholesterol
- Voortplantingsorganen en bijnieren
- Peptiden & eiwitten: wateroplosbaar
- Schildklierhormonen & steroïden: niet
Vrouwelijk: estradiol, progesteron
Mannelijk: testosteron
Waterbalans: aldosteron
Ontsteking: cortisol
2. WERKING VAN HORMONEN
• Vrijgesteld door endocriene cellen
Verandering identiteit, activiteit, plaats of
• Transport via bloedbaan
hoeveelheid belangrijke enzymene & structurele EW
• Binden op receptoren van doelcellen
Polair hormoon: moeilijk door plasmamembraan
-> wateroplosbaar
-> binden op receptor
-> (nor)adrenaline, peptidehormonen,
eichosanoïden
Niet-polair hormoon: door plasmamembraan +
aan receptor in cel
-> vetoplosbaar
-> steroïd- en schildklierhormoon
