Rechtsstaat h1, recht en rechtvaardigheid!
Normen en gedragsregels komen vaak voort uit geloof, traditie en gewoonten.
Rechtsnormen: gedragsregels die door de overheid wettelijk zijn vastgesteld. Het geheel van in
wetten vastgestelde regels noemen we ‘het recht’. Rechtsnormen ontstaan enerzijds om het
maatschappelijke leven geordend te laten verlopen en conflicten op te lossen. (Als je bent afgewezen
door sekse, afkomst enz. kan je naar de rechter stappen)
Rechtsnormen moeten zo veel mogelijk overeenkomen met de opvattingen die wij als burgers
hebben over goed en kwaad. Rechtvaardigheid het juist en eerlijk handelen. (Rechtsvormen
veranderen; homohuwelijk mocht eerst niet)
Rechtsstaat: een staat waarin burgers door grondrechten worden beschermd tegen machtsmisbruik
en willekeur van de overheid. Absolute monarchie: de regeringsvorm waarbij de koning alle macht
heeft. Veel landen hebben tegenwoordig een grondwet; daarin staat wat de grondrechten zijn en
hoe het land geregeerd moet worden (1798 in NL) Het recht is in beweging, dus rechtsstaat nooit ‘af’.
Grondrecht is geen garantie voor een rechtsstaat. Dictatuur: een machthebber of een partij bepaalt
in feite wat de regels zijn.
In een rechtsstaat geleden niet alleen rechten (waar je recht op hebt), maar ook plichten (moet je
doen). Vb. jongeren hebben leerplicht, en overheid de plicht om te zorgen voor goed onderwijs.
Binnen het recht bestaan er verschillende rechtsgebieden, met als belangrijkste onderscheid het
verschil tussen publiekrecht en privaatrecht.
Publiekrecht
Publiekrecht: regelt de inrichting van de staat en de relatie tussen burgers en de overheid. Het is
als volgt onderverdeeld:
- Staatsrecht; bevat al regels voor de inrichting van de Nederlandse staat. (bevoegdheden
ministers, rechten Kamerleden en hoe politieke partij mee kan doen aan verkiezingen.
- Bestuursrecht; regelt de verhouding tussen burgers en overheid. (Bv. Een huis bouwen
moet je verginning voor aanvragen. Bevat regels die je beschermen tegen de overheid.
- Strafrecht; bestaat uit alle wettelijke regels die aangeven welk gedrag strafbaar is.
Privaatrecht
Privaatrecht of burgerlijk recht: regelt de betrekkingen tussen burgers onderling. Het zorgt ervoor
dat burgers elkaar rechtvaardig behandelen. Onder ‘Burgers’ verstaat het privaatrecht niet alleen
mensen van vlees en bloed, maar ook verenigingen of een bedrijf. (rechtspersonen) Tot het
privaatrecht behoren onder andere:
- Personen- en familierecht; regelt zaken zoals huwelijk, echtscheidingen, geboorte.
- Ondernemingsrecht; bepaalt bijvoorbeeld onder welke voorwaarden je een eigen bedrijf
of vereniging mag oprichten.
- Vermogensrecht; dat alle zaken omvat die te maken hebben met iemands vermogen. Bv.
sluiten van koop-, huur- of arbeiders overeenkomt of regelen van een nalatenschap.
, Rechtsstaat h2, De grondbeginselen!
Een belangrijk kenmerk van een rechtstaat is; de staat moet zich altijd neerleggen bij het oordeel van
de rechter, ook als die beslissing een minister of regering misschien niet goed uitkomt.
Doel rechtsstaat, veiligheid van burgers: ze beschermen tegen de macht van de overheid en ervoor
zorgen dat burgers gelijk worden behandeld en in vrijheid kunnen leven. Uitgewerkt in de volgende
grondbeginselen:
- Sprake van een verdeling van de macht.
- Grondrechten zijn vastgesteld in de grondwet.
- Door het legaliteitsbeginsel mag de overheid alleen beperkingen opleggen aan de vrijheid
van burgers als die beperkingen in wetten zijn vastgelegd.
Machtenscheiding of trias politica moest in de macht van de overheid in drieën worden verdeeld:
wetgevende, uitvoerende en rechterlijke macht. Doel; niet een persoon of een instantie alle politieke
macht (absolutisme en dictatuur hierdoor onmogelijk).
Wetgevende Uitvoerende Rechtelijke
Wetgevende macht: Maakt de Uitvoerde macht: zorgt ervoor Rechtelijke macht: beoordeelt
wetten waaraan de burgers zich dat eenmaal goedgekeurde of burgers of machtshebbers
moeten houden. wetten worden uitgevoerd. wetten hebben overtreden en
doet uitspraak in conflicten.
Taak van het parlement en de Regering is verantwoordelijk.
regering samen. Deze macht is in de handen van
onafhankelijke rechters.
Belangrijkste van trias politica is dat staatsmachten elkaar controleren en ‘scherp houden’. Dit
evenwicht wordt met een Engelse term een systeem van checks and belances genoemd.
Het feit dat rechters neutraal en onafhankelijk zijn, zorgt voor bescherming.
1. Rekenen op eerlijke rechtspraak, hierin speelt eigen mening van rechters niet mee.
2. Je wordt beschermd tegen ongeoorloofd optreden of nalatigheid van de overheid.
3. Zorgt ervoor dat mensen geen eigen rechter gaan spelen, doordat daders in een eerlijk
proces hun verdiende straf krijgen.
Om hun onafhankelijkheid te waarborgen, worden rechters voor het leven benoemd. (Zwarte toga,
draait niet om hun persoonlijke mening)
Grondwet is het belangrijkste staatsdocument en vormt het fundament van onze samenleving. Die
samenleving bestaat uit steeds meer culturen met uiteenlopende waarden en normen. Te midden
van die verschillen is de grondwet is een bindend middel waar (bijna) iedereen het mee eens is en
waar iedereen op kan vertrouwen. Belangrijke functie grondwet is het vaststellen van de
grondrechten, belangrijkste rechten van iedere burger.
Normen en gedragsregels komen vaak voort uit geloof, traditie en gewoonten.
Rechtsnormen: gedragsregels die door de overheid wettelijk zijn vastgesteld. Het geheel van in
wetten vastgestelde regels noemen we ‘het recht’. Rechtsnormen ontstaan enerzijds om het
maatschappelijke leven geordend te laten verlopen en conflicten op te lossen. (Als je bent afgewezen
door sekse, afkomst enz. kan je naar de rechter stappen)
Rechtsnormen moeten zo veel mogelijk overeenkomen met de opvattingen die wij als burgers
hebben over goed en kwaad. Rechtvaardigheid het juist en eerlijk handelen. (Rechtsvormen
veranderen; homohuwelijk mocht eerst niet)
Rechtsstaat: een staat waarin burgers door grondrechten worden beschermd tegen machtsmisbruik
en willekeur van de overheid. Absolute monarchie: de regeringsvorm waarbij de koning alle macht
heeft. Veel landen hebben tegenwoordig een grondwet; daarin staat wat de grondrechten zijn en
hoe het land geregeerd moet worden (1798 in NL) Het recht is in beweging, dus rechtsstaat nooit ‘af’.
Grondrecht is geen garantie voor een rechtsstaat. Dictatuur: een machthebber of een partij bepaalt
in feite wat de regels zijn.
In een rechtsstaat geleden niet alleen rechten (waar je recht op hebt), maar ook plichten (moet je
doen). Vb. jongeren hebben leerplicht, en overheid de plicht om te zorgen voor goed onderwijs.
Binnen het recht bestaan er verschillende rechtsgebieden, met als belangrijkste onderscheid het
verschil tussen publiekrecht en privaatrecht.
Publiekrecht
Publiekrecht: regelt de inrichting van de staat en de relatie tussen burgers en de overheid. Het is
als volgt onderverdeeld:
- Staatsrecht; bevat al regels voor de inrichting van de Nederlandse staat. (bevoegdheden
ministers, rechten Kamerleden en hoe politieke partij mee kan doen aan verkiezingen.
- Bestuursrecht; regelt de verhouding tussen burgers en overheid. (Bv. Een huis bouwen
moet je verginning voor aanvragen. Bevat regels die je beschermen tegen de overheid.
- Strafrecht; bestaat uit alle wettelijke regels die aangeven welk gedrag strafbaar is.
Privaatrecht
Privaatrecht of burgerlijk recht: regelt de betrekkingen tussen burgers onderling. Het zorgt ervoor
dat burgers elkaar rechtvaardig behandelen. Onder ‘Burgers’ verstaat het privaatrecht niet alleen
mensen van vlees en bloed, maar ook verenigingen of een bedrijf. (rechtspersonen) Tot het
privaatrecht behoren onder andere:
- Personen- en familierecht; regelt zaken zoals huwelijk, echtscheidingen, geboorte.
- Ondernemingsrecht; bepaalt bijvoorbeeld onder welke voorwaarden je een eigen bedrijf
of vereniging mag oprichten.
- Vermogensrecht; dat alle zaken omvat die te maken hebben met iemands vermogen. Bv.
sluiten van koop-, huur- of arbeiders overeenkomt of regelen van een nalatenschap.
, Rechtsstaat h2, De grondbeginselen!
Een belangrijk kenmerk van een rechtstaat is; de staat moet zich altijd neerleggen bij het oordeel van
de rechter, ook als die beslissing een minister of regering misschien niet goed uitkomt.
Doel rechtsstaat, veiligheid van burgers: ze beschermen tegen de macht van de overheid en ervoor
zorgen dat burgers gelijk worden behandeld en in vrijheid kunnen leven. Uitgewerkt in de volgende
grondbeginselen:
- Sprake van een verdeling van de macht.
- Grondrechten zijn vastgesteld in de grondwet.
- Door het legaliteitsbeginsel mag de overheid alleen beperkingen opleggen aan de vrijheid
van burgers als die beperkingen in wetten zijn vastgelegd.
Machtenscheiding of trias politica moest in de macht van de overheid in drieën worden verdeeld:
wetgevende, uitvoerende en rechterlijke macht. Doel; niet een persoon of een instantie alle politieke
macht (absolutisme en dictatuur hierdoor onmogelijk).
Wetgevende Uitvoerende Rechtelijke
Wetgevende macht: Maakt de Uitvoerde macht: zorgt ervoor Rechtelijke macht: beoordeelt
wetten waaraan de burgers zich dat eenmaal goedgekeurde of burgers of machtshebbers
moeten houden. wetten worden uitgevoerd. wetten hebben overtreden en
doet uitspraak in conflicten.
Taak van het parlement en de Regering is verantwoordelijk.
regering samen. Deze macht is in de handen van
onafhankelijke rechters.
Belangrijkste van trias politica is dat staatsmachten elkaar controleren en ‘scherp houden’. Dit
evenwicht wordt met een Engelse term een systeem van checks and belances genoemd.
Het feit dat rechters neutraal en onafhankelijk zijn, zorgt voor bescherming.
1. Rekenen op eerlijke rechtspraak, hierin speelt eigen mening van rechters niet mee.
2. Je wordt beschermd tegen ongeoorloofd optreden of nalatigheid van de overheid.
3. Zorgt ervoor dat mensen geen eigen rechter gaan spelen, doordat daders in een eerlijk
proces hun verdiende straf krijgen.
Om hun onafhankelijkheid te waarborgen, worden rechters voor het leven benoemd. (Zwarte toga,
draait niet om hun persoonlijke mening)
Grondwet is het belangrijkste staatsdocument en vormt het fundament van onze samenleving. Die
samenleving bestaat uit steeds meer culturen met uiteenlopende waarden en normen. Te midden
van die verschillen is de grondwet is een bindend middel waar (bijna) iedereen het mee eens is en
waar iedereen op kan vertrouwen. Belangrijke functie grondwet is het vaststellen van de
grondrechten, belangrijkste rechten van iedere burger.
