H1 - Thematisch werken in het kleuteronderwijs
1. Inleiding
Thematisch werken…
= vaak toegepast in kleuteronderwijs
= een middel om krachtig kleuteronderwijs te realiseren
je kan ook ontwikkelingsstimulerend werken zonder gebruik te maken
van een thema
= geen doel op zich (het is niet verplicht)
2. Ovide Decroly, grondlegger van het
belangstellingscentrum
2.1 Wie was Ovide Decroly?
Wie was Ovide Decroly?
- Grondlegger van thematisch werken, rond 1900
- Belgische arts, pedagoog, psycholoog
- Door het werken met kinderen ontdekte hij enkele pedagogische
principes
- Staat bekend voor zijn innovatieve & revolutionaire pedagogische
aanpak
2.2 Het leven en Werk van Ovide Decroly
Het leven & werk van Ovide Decroly
- Groeide op in een stimulerend gezin dat aandacht had voor
opvoeding en ontwikkeling van de kinderen
- Na zijn studies vestigde hij zich in Brussel
- In 1901 begon hij in Brussel met het opvangen van kinderen met
leerproblemen in zijn eigen huis
2.3 Het ontstaan van ‘belangstellingscentra’
Het ontstaan van ‘belangstellingscentra’
- Decroly geloofde dat kinderen het beste leren wanneer ze betrokken
zijn bij onderwerpen die hen interesseren
- Dit leidde tot de oprichting van belangstellingscentra.
- De leerinhouden worden georganiseerd rond thema’s die relevant en
boeiend zijn voor de kleuters
o Maakt het leren effectiever en plezieriger
- Het ‘belangstellingscentrum’ = BC was geboren nu vaak ‘thema’
genoemd
thema’s die aansluiten bij de leef- en belevingswereld van de
kleuters
,2.4 Pedagogische Principes van Decroly
Pedagogische Principes van Decroly
1. Kindgerichte benadering op een zo speels mogelijke manier
= leeromgeving moet flexibel zijn en inspelen op de natuurlijke
nieuwsgierigheid en interesses van het kind
2. Integratie van kennis
= kinderen leren via thema’s die aansluiten bij hun leefwereld.
Vakken worden niet apart gegeven, maar verbonden, zodat kinderen
makkelijker verbanden leggen en kennis toepassen
3. Impressie & levensechte ervaringen
= onderwerpen verkennen door ze actief en met zoveel mogelijk
zintuigen te ontdekken.
4. Expressie
= opgedane kennis op een concrete (tekenen) en abstracte
(benoemen) manier uiten
Vormen van expressie: muzische vormen, taal, …
5. Sociale & emotionele ontwikkeling
= kleuters leren om hun emoties te herkennen & te benoemen,
sociale regels leren, …
= samenwerking en respect zijn belangrijk voor het leerproces
EXAMEN!!!: Onderstaande uitspraak kunnen uitleggen, betekenis,
…
- Uitspraak!!!: ‘l école pour la vie, par la vie
= kinderen leren het meest via onderwerpen die ‘in het centrum van
hun belangstelling liggen
= je leert door het leven te beleven
3. Wat is werken met een belangstellingscentrum of
thema?
Wat is thematisch werken?
= werken rond een onderwerp dat in de belevingswereld van de kinderen
ligt
= het vertrekpunt voor allerlei geïntegreerde activiteiten over
verschillende ontwikkelingsdomeinen
= kinderen leren binnen dat thema nieuwe woorden, doen rollenspel met
die woorden, … het geleerde hangt allemaal samen
Bv: Thema dokter/ziek zijn (slide 13)
- Impressie: ambulanciers, rode kruis
- Impressie: juf speelt dokter na
, - Impressie: dokterstas, wat zit er in?
- Beeld: ziek zijn, zakdoeken, neus snuiten, hand voor mond bij
hoesten, …
- Gezelschapsspel: dokter Bibber
- Rollenspel: doktertje spelen
Wat is thematisch werken in 2025?
- (Een stuk van) de werkelijkheid of de wereld in de klas brengen en
uitbreiden of verder verkennen met de kleuters
- Een thema loopt minimaal één week tot twee of meerdere weken
- Kleuters worden ondergedompeld in een thema dat past in hun leef-
en/of belevingswereld
Leefwereld = de werkelijkheid, dagelijkse leven
Belevingswereld = fantasie, wat ze beleven, …
- Het aanbod biedt ontwikkelingskansen binnen een variatie aan
ontwikkelingsdomeinen
- Een groot deel van de activiteiten houdt verband met het thema
4. Het belang van impressie & expressie
4.1 Wat is ‘impressie’?
Wat is ‘impressie’?
= zintuigelijke ‘indrukken’ of ervaringen waardoor kinderen info &
ervaringen uit hun omgeving opnemen
- Liefst intens (met veel zintuigen), betekenisvol (via echte
ervaringen), en actief beleven
- Via impressie leer je nieuwe concepten, woorden, materialen,
objecten, … kennen
- Bv: Boekje voorlezen, filmpje kijken, handpop, poppenspel, externe
persoon, versje/rijmpje/liedje, verkleed klas inkomen, kind dat iets
vertelt, exploratie, …
4.2 Wat is ‘expressie?
Wat is expressie?
= de manier waarop kinderen hun gedachten, gevoelens, ideeën uiten
= ‘representeren’ of ‘naar buiten brengen’ wat je ervaren hebt
- Via muzische (bewegen, zang, dans, tekenen, …) of abstractere
manieren (taal, symbolen, …)
- Essentieel om ervaringen te verankeren, te begrijpen en om zicht te
krijgen op de wereld
- Essentieel voor de ontwikkeling van kinderen
, 4.3 De impressie/expressie-cyclus
De impressie/expressie-cyclus
= proces waarbij kinderen eerst indrukken opdoen (impressie) en die
daarna verwerken en uitdrukken via spel, taal of kunst (expressie)
Impressie en expressie zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden &
versterken elkaar
- Bv: Door naar een verhaal te luisteren (impressie) en vervolgens
een tekening te maken over het verhaal (expressie), versterken
kinderen hun verhaalbegrip & geheugen
5. De kracht van thematisch werken
Wat zijn de krachten van thematisch werken?
- Betekenisvol
o Onderwerp en bijhorende activiteiten herkennen uit hun leef-
of belevingswereld of inhouden als ‘nuttig’ en waardevol
ervaren, dat ze ervoor gemotiveerd zijn en er daardoor ene
hoge betrokkenheid ontstaat
o Zorgt voor meer motivatie en betrokkenheid
- Samenhang & geïntegreerd & diepgaand leren
o Begrippen en concepten komen meermaals en in verschillende
activiteiten aan bod
o Denkschema’s worden aangevuld
o Door de samenhang is er meer kans op geïntegreerd en
diepgaand leren: kinderen maken gemakkelijker relaties
tussen leren en ervaren
o Zorgt voor meer motivatie en betrokkenheid
- Sfeer & verbondenheid
o Een gedeeld interessepunt zorgt voor een fijne sfeer,
gezelligheid, …
o Gevoel van samenhorigheid
Proef examenvraag over weekplanningen:
Vraag a: Heb je zelf de kracht van thematisch werken gevoeld
tijdens de novemberstage? Leg uit aan de hand van voorbeelden
uit je weekplanning.
Vraag b: Geef aan waar je zou bijsturen, een volgende keer, om de
planning krachtiger te maken.
1. Inleiding
Thematisch werken…
= vaak toegepast in kleuteronderwijs
= een middel om krachtig kleuteronderwijs te realiseren
je kan ook ontwikkelingsstimulerend werken zonder gebruik te maken
van een thema
= geen doel op zich (het is niet verplicht)
2. Ovide Decroly, grondlegger van het
belangstellingscentrum
2.1 Wie was Ovide Decroly?
Wie was Ovide Decroly?
- Grondlegger van thematisch werken, rond 1900
- Belgische arts, pedagoog, psycholoog
- Door het werken met kinderen ontdekte hij enkele pedagogische
principes
- Staat bekend voor zijn innovatieve & revolutionaire pedagogische
aanpak
2.2 Het leven en Werk van Ovide Decroly
Het leven & werk van Ovide Decroly
- Groeide op in een stimulerend gezin dat aandacht had voor
opvoeding en ontwikkeling van de kinderen
- Na zijn studies vestigde hij zich in Brussel
- In 1901 begon hij in Brussel met het opvangen van kinderen met
leerproblemen in zijn eigen huis
2.3 Het ontstaan van ‘belangstellingscentra’
Het ontstaan van ‘belangstellingscentra’
- Decroly geloofde dat kinderen het beste leren wanneer ze betrokken
zijn bij onderwerpen die hen interesseren
- Dit leidde tot de oprichting van belangstellingscentra.
- De leerinhouden worden georganiseerd rond thema’s die relevant en
boeiend zijn voor de kleuters
o Maakt het leren effectiever en plezieriger
- Het ‘belangstellingscentrum’ = BC was geboren nu vaak ‘thema’
genoemd
thema’s die aansluiten bij de leef- en belevingswereld van de
kleuters
,2.4 Pedagogische Principes van Decroly
Pedagogische Principes van Decroly
1. Kindgerichte benadering op een zo speels mogelijke manier
= leeromgeving moet flexibel zijn en inspelen op de natuurlijke
nieuwsgierigheid en interesses van het kind
2. Integratie van kennis
= kinderen leren via thema’s die aansluiten bij hun leefwereld.
Vakken worden niet apart gegeven, maar verbonden, zodat kinderen
makkelijker verbanden leggen en kennis toepassen
3. Impressie & levensechte ervaringen
= onderwerpen verkennen door ze actief en met zoveel mogelijk
zintuigen te ontdekken.
4. Expressie
= opgedane kennis op een concrete (tekenen) en abstracte
(benoemen) manier uiten
Vormen van expressie: muzische vormen, taal, …
5. Sociale & emotionele ontwikkeling
= kleuters leren om hun emoties te herkennen & te benoemen,
sociale regels leren, …
= samenwerking en respect zijn belangrijk voor het leerproces
EXAMEN!!!: Onderstaande uitspraak kunnen uitleggen, betekenis,
…
- Uitspraak!!!: ‘l école pour la vie, par la vie
= kinderen leren het meest via onderwerpen die ‘in het centrum van
hun belangstelling liggen
= je leert door het leven te beleven
3. Wat is werken met een belangstellingscentrum of
thema?
Wat is thematisch werken?
= werken rond een onderwerp dat in de belevingswereld van de kinderen
ligt
= het vertrekpunt voor allerlei geïntegreerde activiteiten over
verschillende ontwikkelingsdomeinen
= kinderen leren binnen dat thema nieuwe woorden, doen rollenspel met
die woorden, … het geleerde hangt allemaal samen
Bv: Thema dokter/ziek zijn (slide 13)
- Impressie: ambulanciers, rode kruis
- Impressie: juf speelt dokter na
, - Impressie: dokterstas, wat zit er in?
- Beeld: ziek zijn, zakdoeken, neus snuiten, hand voor mond bij
hoesten, …
- Gezelschapsspel: dokter Bibber
- Rollenspel: doktertje spelen
Wat is thematisch werken in 2025?
- (Een stuk van) de werkelijkheid of de wereld in de klas brengen en
uitbreiden of verder verkennen met de kleuters
- Een thema loopt minimaal één week tot twee of meerdere weken
- Kleuters worden ondergedompeld in een thema dat past in hun leef-
en/of belevingswereld
Leefwereld = de werkelijkheid, dagelijkse leven
Belevingswereld = fantasie, wat ze beleven, …
- Het aanbod biedt ontwikkelingskansen binnen een variatie aan
ontwikkelingsdomeinen
- Een groot deel van de activiteiten houdt verband met het thema
4. Het belang van impressie & expressie
4.1 Wat is ‘impressie’?
Wat is ‘impressie’?
= zintuigelijke ‘indrukken’ of ervaringen waardoor kinderen info &
ervaringen uit hun omgeving opnemen
- Liefst intens (met veel zintuigen), betekenisvol (via echte
ervaringen), en actief beleven
- Via impressie leer je nieuwe concepten, woorden, materialen,
objecten, … kennen
- Bv: Boekje voorlezen, filmpje kijken, handpop, poppenspel, externe
persoon, versje/rijmpje/liedje, verkleed klas inkomen, kind dat iets
vertelt, exploratie, …
4.2 Wat is ‘expressie?
Wat is expressie?
= de manier waarop kinderen hun gedachten, gevoelens, ideeën uiten
= ‘representeren’ of ‘naar buiten brengen’ wat je ervaren hebt
- Via muzische (bewegen, zang, dans, tekenen, …) of abstractere
manieren (taal, symbolen, …)
- Essentieel om ervaringen te verankeren, te begrijpen en om zicht te
krijgen op de wereld
- Essentieel voor de ontwikkeling van kinderen
, 4.3 De impressie/expressie-cyclus
De impressie/expressie-cyclus
= proces waarbij kinderen eerst indrukken opdoen (impressie) en die
daarna verwerken en uitdrukken via spel, taal of kunst (expressie)
Impressie en expressie zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden &
versterken elkaar
- Bv: Door naar een verhaal te luisteren (impressie) en vervolgens
een tekening te maken over het verhaal (expressie), versterken
kinderen hun verhaalbegrip & geheugen
5. De kracht van thematisch werken
Wat zijn de krachten van thematisch werken?
- Betekenisvol
o Onderwerp en bijhorende activiteiten herkennen uit hun leef-
of belevingswereld of inhouden als ‘nuttig’ en waardevol
ervaren, dat ze ervoor gemotiveerd zijn en er daardoor ene
hoge betrokkenheid ontstaat
o Zorgt voor meer motivatie en betrokkenheid
- Samenhang & geïntegreerd & diepgaand leren
o Begrippen en concepten komen meermaals en in verschillende
activiteiten aan bod
o Denkschema’s worden aangevuld
o Door de samenhang is er meer kans op geïntegreerd en
diepgaand leren: kinderen maken gemakkelijker relaties
tussen leren en ervaren
o Zorgt voor meer motivatie en betrokkenheid
- Sfeer & verbondenheid
o Een gedeeld interessepunt zorgt voor een fijne sfeer,
gezelligheid, …
o Gevoel van samenhorigheid
Proef examenvraag over weekplanningen:
Vraag a: Heb je zelf de kracht van thematisch werken gevoeld
tijdens de novemberstage? Leg uit aan de hand van voorbeelden
uit je weekplanning.
Vraag b: Geef aan waar je zou bijsturen, een volgende keer, om de
planning krachtiger te maken.
