Samenvatting erfrecht

Deel I. Het erfrecht
Hoofdstuk 1. Erven
Basisbegrippen

 Erven – erfopvolging – nalatenschap / erfenis
 Erfgenaam / erfopvolger:
o Wettelijke erfgenaam – personen bij de wet aangeduid
o Testamentaire erfgenaam – personen bij naam aangeduid in het testament
o Contractuele erfgenaam – via huwelijkscontract

 Erfgenaam is erfgerechtigd en heeft een keuze de erfenis al dan niet te aanvaarden
1. Zuivere (volledige) aanvaarding – privévermogen kan aangesproken worden
2. Aanvaarden onder voorrecht van bedoelbeschrijving – privévermogen kan niet aangesproken wrd.)
3. Verwerpen

 Erfbekwaam  onwaardig om te erven
o Als een erfenis open valt en we weten of er al dan niet een testament of huwelijkscontract is vragen
we ons af of de erfgenaam erfbekwaam is
 Stel je voor een erfgenaam zit binnen in een zottekot, dan kan hij of zij erven maar er zullen
wat aanpassingen gebeuren

o Onwaardig wanneer je bijgedragen hebt tot het overlijden van de DC (strafrechtelijk)
o Eventueel medeplichtig aan de dood van de DC

 Decuius (DC) of de overledene


Openvallen van de nalatenschap
Terminologie

 Openvallen nalatenschap:
o Overlijden – overlijdensakte
o Vonnis – gerechtelijke vaststelling
 Vermist – stoffelijk overschot wordt niet gevonden:
Tijdens een wandeltocht valt een toerist, iedereen ziet het gebeuren maar er is geen ‘bewijs’ of
stoffelijke overschot want hij ligt in het ravijn en is opgegeten door krokodillen.
De erfgenamen gaan dan een gerechtelijke procedure moeten opstarten om op deze manier
het gerechtelijk overlijden vast te stellen => dan komt er een vonnis en daarna kan de erfenis
pas openvallen.

o Verklaring van afwezigheid – onzekerheid!
 Je hoort niets meer van je vriendin die plots verhuisd is en nu niets meer van zich laat horen. Je
gaat ervan uit dat er iets gebeurd is en dat ze overleden is, dan kan je opnieuw een
gerechtelijke procedure opstarten om haar dood te laten verklaren. Maar je weet het niet

 Devolutie (= vererving)
o Wettelijke devolutie of intestaat
o Testamentaire devolutie
o Contractuele devolutie

 Gevolgen openvallen nalatenschap => zie datum van overlijden
Waar valt de nalatenschap open?
Pagina 1 van 55

,Woonplaats DC op ogenblik van overlijden



Hoofdverblijfplaats / gewone verblijfplaats
Ongeacht ingeschreven in de bevolkingsregisters



Territoriale bevoegdheid (minnelijk/geschilprocedures)
 Machtiging tot verkoop OG
 Vordering tot verdeling nalatenschap




Pagina 2 van 55

,Hoofdstuk 2. Erfbekwaamheid
Begrip en voorwaarden

Er zijn 4 voorwaarden om te kunnen erven / om de erfenis te aanvaarden:
 Bestaan op het moment van openvallen van de nalatenschap
 In leven zijn op het ogenblik van openvallen van de nalatenschap
 Niet uitgesloten of vervallen verklaard zijn om te kunnen erven
 Niet onwaardig zijn



Bestaansvoorwaarde

 Het juridisch bestaan begint bij de geboorte – fysiek persoon
(rechtspersoon enkel igv testamentaire devolutie)
o Iemand is erfbekwaam vanaf de geboorte
o Als je van een vennootschap/firma wilt erven, dan moet dit testamentair vastgelegd worden, de
coördinaten van die firma moeten duidelijk opgenomen worden!
VB: Een DC laat zijn enige zoon na als afstammeling. Hij heeft een testament gemaakt waarin staat
dat de nalatenschap voor zijn enige zoon is, maar dat een bepaald gedeelte (pakhuis ofso) dat moet
verdeeld worden aan de vennootschap, waarin zijn zoon ook een vennoot is.

 Aanvulling inzake een ‘reeds verwekt kind’ en dus geboren wordt na het openvallen van de erfenis
o Zie de vereiste van ‘levend & levensvatbaar’ geboren worden
o Tijdstip van verwekking – soms bijkomend probleem van de afstamming




Pagina 3 van 55

, Overlevingsvoorwaarde

 Erfgenaam is nog in leven op ogenblik van het overlijden van de DC
 Zelfs indien zéér kort in leven – het erfrecht t.o.v. DC zit dan in zijn nalatenschap en het keuzerecht gaat
gewoon over op zijn erfgenamen

 Problematiek van de afwezige
o Onzekerheid m.b.t. Zijn bestaan
o Kan vertegenwoordig worden – gerechtelijke procedure

 Problematiek van de vermiste
o Verdwenen in levensbedreigende omstandigheden
o Vertegenwoordigd door notaris

 Leer van de commoriëntes (EXAMEN)
o Het probleem van gelijktijdig overlijden
1. Het gelijktijdig overlijden
Vader en een zoon die om het leven komen in hetzelfde bergongeval.
De arts die het overlijdensattest moet opmaken zal dezelfde dag en hetzelfde tijdstip noteren.
De zoon zal niet toebehoren tot de nalatenschap van de vader en omgekeerd.

2. Overlijden kort na elkaar
Vader is uit de echt gescheiden van de moeder van de zoon.

SCENARIO 1; Vader en zoon zijn op reis in de bergen, de vader overlijdt op slag als eerste en 3
dagen later sterft de zoon ook aan zijn verwondingen.
De zoon erft alles – op het moment dat hij nog in leven is.
Drie dagen later overlijdt de zoon, dus al hetgeen in zijn vermogen zat (het zijne + geërfde van
de vader) zal overgaan naar zijn moeder.

SCENARIO 2; de zoon sterft meteen aan zijn verwondingen. Zowel de moeder als de vader
zullen elk 1/2e erven uit zijn nalatenschap.
Die vader sterft uiteindelijk een aantal dagen later aan zijn verwondingen, gezien hij
gescheiden is, gaat die moeder niet erven waardoor de gehele nalatenschap naar zijn familie
zal gaan.

3.

o Moet niet noodzakelijk ‘samen’ overlijden – kan dus op dezelfde dag, maar t.g.v. een ≠ gebeurtenis


Uitsluiting en verval van erfrecht

 Ontzetting uit het ouderlijk gezag (EXAMEN)
o De ouder erft niet in de nalatenschap van zijn kind
 VB: een ouder die opgenomen is wegens overmatig drugsgebruik, dat zijn feiten waar een
rechter oor naar heeft, zo kan iemand vervallen verklaard worden uit het erfrecht van zijn of
haar kind
 De kans dat het kind als eerste sterft is kleiner, maar het kan!

o De ouder kan op vraag van de afstammelingen, eveneens ontzet worden uit de erfrechten t.o.v. de
andere ouder/wettelijke samenwonende partner




Pagina 4 van 55