lOMoARcPSD|2266712
lOMoARcPSD|
Samenvatting sociale
wetgeving
Afstudeerrichting: Financie -en verzekeringswezen
Keuzevak: Sociale Wetgeving, docent Annelies Uytterhaegen
, lOMoARcPSD|2266712
Deel 1 : Inleiding
Hoofdstuk 1: wat is sociale wetgeving eigenlijk?
- Sociale wetgeving: geen duidelijk afgebakend geheel à geen wetboek, allemaal aparte
wetten (WAO)
- Gemeenschappelijke kenmerken
• Bijzonder doel:
o Bescherming van belangen van de werknemers
o Bevorderen van hun welzijn
• Beschermingswetten en sociale verzekeringswetten
• Sociale wetgeving omvat dus:2 afgesloten delen
o Arbeidsrecht
o Socialezekerheidsrecht
In verleden, werkomstandigheden van WN erbarmelijk. Nood aan wettelijke omkadering dat WN die ondergeschikt zijn
aan WG, beschermd zijn tegen machtspositie WG: DAENS
- Sociale wetgeving: poging tot schematisch overzicht:
• Individuele relaties tussen werkgever en werknemer
• Collectieve relaties tussen werkgevers en werknemers
• Beschermingsmaatregelen voor werknemers
• Arbeidsvoorziening
• Sociale zekerheid
• Minimumvoorzieningen
• Geschillen van sociaal recht
Hoofdstuk 2 : Bronnen van sociale wetgeving
Internationale rechtsbronnen
• Bilaterale verdragen
o Verdragen tussen België en één ander land
§ Regels die van toepassing zijn op werknemers afkomstig uit het ene land die in het andere land
gaan werken
• Multilaterale verdragen
o Meer dan twee landen sluiten ene verdrag (“verdragsorganisatie”)
• Internationale arbeidsorganisatie ( I.A.O.)
o I.A.O. conventies: belangrijke invloed op Belgisch arbeidsrecht
o Drieledig overleg: werkgevers, werknemers en regeringen
• Organisatie voor economische samenwerking en ontwikkeling (O.E.S.O.)
o Beperkt rechtstreekse invloed op arbeidsrecht
• Raad van Europa
o Europees verdrag voor de rechten van de mens (E.V.R.M.)
§ Waarborgt fundamentele vrijheden (vakbondsvrijheid, recht op privéleven)
§ Kan rechtstreeks ingeroepen worden voor Belgische rechtbanken
, lOMoARcPSD|2266712
• Internationale Vereniging voor de Sociale Zekerheid (A.I.S.S.)
• Benelux Economische Unie
• Europese Unie:
o Zes hoofdinstellingen
§ Europese raad
§ Europese commissie
§ Europese raad van ministers
§ Europees parlement
§ Europees hof van justitie
§ Europese rekenkamer
o Vier nevenorganen
§ Economisch en sociaal comité
§ Comité van de regio’s
§ Europese investeringsbank
§ Europese centrale bank
• Hiërarchie van Europese rechtsregels op basis van hun binding, getrapt systeem ook nationale regels
o Verordeningen:
§ Rechtstreekse uitwerking in alle lidstaten
o Richtlijnen:
§ Verplichte omzetting in nationale wetgeving
o Beslissingen:
§ Rechtstreekse toepassing op welbepaalde bestemmeling (en)
o Aanbevelingen:
§ Binden de lidstaten niet
o Adviezen
Nationale rechtsbronnen• Sociale grondrechten
o Art 23 van de GW: iedereen heeft recht op menswaardig werk
§ geen directe werking
• Sociale rechtsbronnen
o Wetten en decreten
o Koninklijke besluiten
o Ministeriële besluiten
o Rechtspraak (vonnissen en arresten, uitspraken van arbeidshof) en rechtsleer (boeken, literatuur)
§ in België: geen precedentenrecht
o Collectieve arbeidsovereenkomsten (cao’s) !!!
o Het gebruik en de eenzijdige verbintenis
Hiërarchie der nationale rechtsbronnen in artikel 51 van de cao-wet
o Dwingende bepalingen van de wet (WAO)
o Algemeen verbindend verklaarde cao’s (voorrang op niet-algemeen)
§ In de Nationale Arbeidsraad
§ In een paritair comité
§ In een paritair subcomité
, lOMoARcPSD|2266712
o Niet algemeen verbindend verklaarde cao’s wanneer de werkgever lid is van een organisatie die de cao
ondertekend heeft of de cao zelf ondertekende
§ In de Nationale Arbeidsraad
§ In een paritair comité
§ In een paritair subcomité
§ Buiten een paritair orgaan
o Geschreven individuele arbeidsovereenkomst
o Niet algemeen verbindend verklaarde cao waarbij de wg (die de cao niet ondertekende of geen lid is van
een ondertekende organisatie) behoort tot het ressort van het PC
o Arbeidsreglement (voor iedereen)
o Aanvullende bepalingen van de wet
o Mondelinge individuele arbeidsovereenkomst (zelden)
o Gebruik
• Hoe deze hiërarchie interpreteren?
o Een lagere norm mag slechts afwijken van een hogere norm als hij hiermee niet strijdig is of de rechten
van de werknemer vermindert of zijn plichten verzwaart
§ Voorbeeld: een lagere bron mag niet afwijken van een hogere bron
§ Voorbeeld: cao mag afwijken als het in het voordeel van de werknemer is
§ Voorbeeld : Arbeidswet : 40u/week , CAO 38u/week
Deel 2 : Arbeidsrecht
Hoofdstuk 1 : Algemene bepalingen van de arbeidsovereenkomstenwet van
3 juli 1978
1: toepassingsgebied van de arbeidsovereenkomstenwet
Wat is een arbeidsovereenkomst?
Een arbeidsovereenkomst =
• Een wederkerige overeenkomst (privésector ) ↔ eenzijdig statuut (Publieke sector, ambtenaar, kan
vastbenoemd of contractueel)
• Voor het verrichten van arbeid ↔ volgen van opleiding (leerovereenkomst)
• Tegen loon ↔ onkostenvergoeding (vrijwilligerswerk)
• Onder gezag van een werkgever ↔ geen gezag (zelfstandige aannemingsovereenkomst)
Het ondergeschikte verband
Algemeen
• Gezagsrelatie tussen werkgever en werknemer
• Gezagsrelatie staat onafhankelijkheid bij de uitvoering van de arbeidsovereenkomst niet in de weg
• Ook tussen gehuwden, familieleden of concubanten kan een gezagsrelatie bestaan
• Schijnzelfstandigen- pseudowerkers
o werkgevers proberen sociale bijdragen voor werknemers te ontlopen
o Zelfstandigen proberen te profiteren van de sociale zekerheid voor werknemers
• Samengaan van een arbeidsovereenkomst met een aannemings –of zelfstandigenovereenkomst
o Ernstig beperkt
o Onweerlegbaar wettelijk vermoeden dat de prestaties als zelfstandige ook op basis van de
arbeidsovereenkomst werden uitgevoerd
o Doel: vermijden dat men onsnapt aan de toepassing van de socialezekerheidsregeling voor
lOMoARcPSD|
Samenvatting sociale
wetgeving
Afstudeerrichting: Financie -en verzekeringswezen
Keuzevak: Sociale Wetgeving, docent Annelies Uytterhaegen
, lOMoARcPSD|2266712
Deel 1 : Inleiding
Hoofdstuk 1: wat is sociale wetgeving eigenlijk?
- Sociale wetgeving: geen duidelijk afgebakend geheel à geen wetboek, allemaal aparte
wetten (WAO)
- Gemeenschappelijke kenmerken
• Bijzonder doel:
o Bescherming van belangen van de werknemers
o Bevorderen van hun welzijn
• Beschermingswetten en sociale verzekeringswetten
• Sociale wetgeving omvat dus:2 afgesloten delen
o Arbeidsrecht
o Socialezekerheidsrecht
In verleden, werkomstandigheden van WN erbarmelijk. Nood aan wettelijke omkadering dat WN die ondergeschikt zijn
aan WG, beschermd zijn tegen machtspositie WG: DAENS
- Sociale wetgeving: poging tot schematisch overzicht:
• Individuele relaties tussen werkgever en werknemer
• Collectieve relaties tussen werkgevers en werknemers
• Beschermingsmaatregelen voor werknemers
• Arbeidsvoorziening
• Sociale zekerheid
• Minimumvoorzieningen
• Geschillen van sociaal recht
Hoofdstuk 2 : Bronnen van sociale wetgeving
Internationale rechtsbronnen
• Bilaterale verdragen
o Verdragen tussen België en één ander land
§ Regels die van toepassing zijn op werknemers afkomstig uit het ene land die in het andere land
gaan werken
• Multilaterale verdragen
o Meer dan twee landen sluiten ene verdrag (“verdragsorganisatie”)
• Internationale arbeidsorganisatie ( I.A.O.)
o I.A.O. conventies: belangrijke invloed op Belgisch arbeidsrecht
o Drieledig overleg: werkgevers, werknemers en regeringen
• Organisatie voor economische samenwerking en ontwikkeling (O.E.S.O.)
o Beperkt rechtstreekse invloed op arbeidsrecht
• Raad van Europa
o Europees verdrag voor de rechten van de mens (E.V.R.M.)
§ Waarborgt fundamentele vrijheden (vakbondsvrijheid, recht op privéleven)
§ Kan rechtstreeks ingeroepen worden voor Belgische rechtbanken
, lOMoARcPSD|2266712
• Internationale Vereniging voor de Sociale Zekerheid (A.I.S.S.)
• Benelux Economische Unie
• Europese Unie:
o Zes hoofdinstellingen
§ Europese raad
§ Europese commissie
§ Europese raad van ministers
§ Europees parlement
§ Europees hof van justitie
§ Europese rekenkamer
o Vier nevenorganen
§ Economisch en sociaal comité
§ Comité van de regio’s
§ Europese investeringsbank
§ Europese centrale bank
• Hiërarchie van Europese rechtsregels op basis van hun binding, getrapt systeem ook nationale regels
o Verordeningen:
§ Rechtstreekse uitwerking in alle lidstaten
o Richtlijnen:
§ Verplichte omzetting in nationale wetgeving
o Beslissingen:
§ Rechtstreekse toepassing op welbepaalde bestemmeling (en)
o Aanbevelingen:
§ Binden de lidstaten niet
o Adviezen
Nationale rechtsbronnen• Sociale grondrechten
o Art 23 van de GW: iedereen heeft recht op menswaardig werk
§ geen directe werking
• Sociale rechtsbronnen
o Wetten en decreten
o Koninklijke besluiten
o Ministeriële besluiten
o Rechtspraak (vonnissen en arresten, uitspraken van arbeidshof) en rechtsleer (boeken, literatuur)
§ in België: geen precedentenrecht
o Collectieve arbeidsovereenkomsten (cao’s) !!!
o Het gebruik en de eenzijdige verbintenis
Hiërarchie der nationale rechtsbronnen in artikel 51 van de cao-wet
o Dwingende bepalingen van de wet (WAO)
o Algemeen verbindend verklaarde cao’s (voorrang op niet-algemeen)
§ In de Nationale Arbeidsraad
§ In een paritair comité
§ In een paritair subcomité
, lOMoARcPSD|2266712
o Niet algemeen verbindend verklaarde cao’s wanneer de werkgever lid is van een organisatie die de cao
ondertekend heeft of de cao zelf ondertekende
§ In de Nationale Arbeidsraad
§ In een paritair comité
§ In een paritair subcomité
§ Buiten een paritair orgaan
o Geschreven individuele arbeidsovereenkomst
o Niet algemeen verbindend verklaarde cao waarbij de wg (die de cao niet ondertekende of geen lid is van
een ondertekende organisatie) behoort tot het ressort van het PC
o Arbeidsreglement (voor iedereen)
o Aanvullende bepalingen van de wet
o Mondelinge individuele arbeidsovereenkomst (zelden)
o Gebruik
• Hoe deze hiërarchie interpreteren?
o Een lagere norm mag slechts afwijken van een hogere norm als hij hiermee niet strijdig is of de rechten
van de werknemer vermindert of zijn plichten verzwaart
§ Voorbeeld: een lagere bron mag niet afwijken van een hogere bron
§ Voorbeeld: cao mag afwijken als het in het voordeel van de werknemer is
§ Voorbeeld : Arbeidswet : 40u/week , CAO 38u/week
Deel 2 : Arbeidsrecht
Hoofdstuk 1 : Algemene bepalingen van de arbeidsovereenkomstenwet van
3 juli 1978
1: toepassingsgebied van de arbeidsovereenkomstenwet
Wat is een arbeidsovereenkomst?
Een arbeidsovereenkomst =
• Een wederkerige overeenkomst (privésector ) ↔ eenzijdig statuut (Publieke sector, ambtenaar, kan
vastbenoemd of contractueel)
• Voor het verrichten van arbeid ↔ volgen van opleiding (leerovereenkomst)
• Tegen loon ↔ onkostenvergoeding (vrijwilligerswerk)
• Onder gezag van een werkgever ↔ geen gezag (zelfstandige aannemingsovereenkomst)
Het ondergeschikte verband
Algemeen
• Gezagsrelatie tussen werkgever en werknemer
• Gezagsrelatie staat onafhankelijkheid bij de uitvoering van de arbeidsovereenkomst niet in de weg
• Ook tussen gehuwden, familieleden of concubanten kan een gezagsrelatie bestaan
• Schijnzelfstandigen- pseudowerkers
o werkgevers proberen sociale bijdragen voor werknemers te ontlopen
o Zelfstandigen proberen te profiteren van de sociale zekerheid voor werknemers
• Samengaan van een arbeidsovereenkomst met een aannemings –of zelfstandigenovereenkomst
o Ernstig beperkt
o Onweerlegbaar wettelijk vermoeden dat de prestaties als zelfstandige ook op basis van de
arbeidsovereenkomst werden uitgevoerd
o Doel: vermijden dat men onsnapt aan de toepassing van de socialezekerheidsregeling voor
