E amenvragen
Ziektemechanismen
x
, Nucleaire geneeskunde
1. Welke soorten ioniserende straling afkomstig uit de atoomkern zijn er, en hoe kunnen ze
gebruikt worden in medische diagnostiek of therapie? Wat is het voornaamste verschil
in fysische eigenschappen van de straling die voor diagnostiek versus therapie gebruikt
wordt.
Deeltjesstraling: Wordt gebruikt in de therapie. Door de hoge lineaire energietransfer kan
het macromoleculen kapot maken waardoor de cel gaat afsterven. Deze
vorm van straling is uitwendig niet detecteerbaar. Daarnaast is een andere
eigenschap dat het niet zo ver reikt als deeltjesstraling, dus het is handig
om gelokaliseerd te werken.
Soorten: ⍺-straling → 2p + 2n (He-kern) wordt uitgezonden
meest ioniserende van allemaal
β-straling → electronen en positronen*
neutronenstraling
* Positronen worden enkel gebruikt in de diagnostiek omdat het
uitgezonden positron samen met een elektron omgezet tot 2 ɣ-stralen
(zie verder)
Elektromagnetische straling: Enkel voor diagnostische doeleinden gebruikt. De ioniserende
energie is lager dan deeltjesstraling en dus brengt het minder
schade toe aan cellen. Daarnaast reikt het verder (omdat het
door de weefsel kan) dan de deeltjesstraling én is de straling
materieloos (in tegenstelling tot deeltjes). Daardoor kunnen ze
gemakkelijk worden gemeten.
ɣ-stralen (fotonen) komen uit de atoomkern door omzetting
protonen en neutronen
2. Leg kort en schematisch uit hoe een PET en gammacamera werkt en wat het verschil is
in gebruikte radionucliden. Geef een paar voorbeelden van radiofarmaca die hierbij
gebruikt worden.
Gammacamera: Detectie van uitgezonden ɣ-stralen
Collimator: Plaat met gaatjes die ervoor zorgt dat enkel de straling wordt
opgevangen die loodrecht op de plaat invalt.
Scintillatiekristal: Zet de opgavangen straling om in een lichtsignaal
Versterker: Ampli ceert het lichtsignaal
Uiteindelijk wordt het lichtsignaal omgezet naar een elektrisch signaal en
het beeld is de som van al deze elektrische signalen.
Opm: Men kan de camera ook laten draaien rond de patiënt om zo een
SPECT te bekomen (single photon emission CT)
Gebruikte isotopen: Bij elk verval 1 ɣ-straal uitzenden
vb. 99mTc
PET: De camera bestaat uit een ring van fotondetectoren. Als een positron botst met een
elektron verliest het positron zijn kinetische energie → positronium dat zijn hele
massa omzet in 2 ɣ-stralen die op 180° van elkaar worden uitgezonden. De PET
camera detecteert gelijktijdig de 2 fotonen waardoor men weet dat op 1 lijn 1 positron
is omgezet. Door een verzameling van een groot aantal van zo een omzettingen kan
er een 3D beeld worden gemaakt.
Deze scan is gevoeliger dan de ɣ-camera.
Gerbuikte isotopen: β-stralers
vb. 18F, 11C, 15O, 68Ga
fi
Ziektemechanismen
x
, Nucleaire geneeskunde
1. Welke soorten ioniserende straling afkomstig uit de atoomkern zijn er, en hoe kunnen ze
gebruikt worden in medische diagnostiek of therapie? Wat is het voornaamste verschil
in fysische eigenschappen van de straling die voor diagnostiek versus therapie gebruikt
wordt.
Deeltjesstraling: Wordt gebruikt in de therapie. Door de hoge lineaire energietransfer kan
het macromoleculen kapot maken waardoor de cel gaat afsterven. Deze
vorm van straling is uitwendig niet detecteerbaar. Daarnaast is een andere
eigenschap dat het niet zo ver reikt als deeltjesstraling, dus het is handig
om gelokaliseerd te werken.
Soorten: ⍺-straling → 2p + 2n (He-kern) wordt uitgezonden
meest ioniserende van allemaal
β-straling → electronen en positronen*
neutronenstraling
* Positronen worden enkel gebruikt in de diagnostiek omdat het
uitgezonden positron samen met een elektron omgezet tot 2 ɣ-stralen
(zie verder)
Elektromagnetische straling: Enkel voor diagnostische doeleinden gebruikt. De ioniserende
energie is lager dan deeltjesstraling en dus brengt het minder
schade toe aan cellen. Daarnaast reikt het verder (omdat het
door de weefsel kan) dan de deeltjesstraling én is de straling
materieloos (in tegenstelling tot deeltjes). Daardoor kunnen ze
gemakkelijk worden gemeten.
ɣ-stralen (fotonen) komen uit de atoomkern door omzetting
protonen en neutronen
2. Leg kort en schematisch uit hoe een PET en gammacamera werkt en wat het verschil is
in gebruikte radionucliden. Geef een paar voorbeelden van radiofarmaca die hierbij
gebruikt worden.
Gammacamera: Detectie van uitgezonden ɣ-stralen
Collimator: Plaat met gaatjes die ervoor zorgt dat enkel de straling wordt
opgevangen die loodrecht op de plaat invalt.
Scintillatiekristal: Zet de opgavangen straling om in een lichtsignaal
Versterker: Ampli ceert het lichtsignaal
Uiteindelijk wordt het lichtsignaal omgezet naar een elektrisch signaal en
het beeld is de som van al deze elektrische signalen.
Opm: Men kan de camera ook laten draaien rond de patiënt om zo een
SPECT te bekomen (single photon emission CT)
Gebruikte isotopen: Bij elk verval 1 ɣ-straal uitzenden
vb. 99mTc
PET: De camera bestaat uit een ring van fotondetectoren. Als een positron botst met een
elektron verliest het positron zijn kinetische energie → positronium dat zijn hele
massa omzet in 2 ɣ-stralen die op 180° van elkaar worden uitgezonden. De PET
camera detecteert gelijktijdig de 2 fotonen waardoor men weet dat op 1 lijn 1 positron
is omgezet. Door een verzameling van een groot aantal van zo een omzettingen kan
er een 3D beeld worden gemaakt.
Deze scan is gevoeliger dan de ɣ-camera.
Gerbuikte isotopen: β-stralers
vb. 18F, 11C, 15O, 68Ga
fi
