Psychologie - begrippen
Hermann ebbingshaus Grondlegger van de psychologie.
‘Van het oudste onderwerp zullen wij de nieuwste maken’
Plato Onderscheid tussen de ware onzichtbare wereld
- Onderscheid tussen: ware onzichtbare wereld v.
Onveranderlijke ideale vormen EN zichtbare, veranderlijke
wereld rondom ons (die een afspiegeling is van ware
wereld)
- Menselijk ziel: deel ware wereld
- Observatie minder bel.: enkel toegang tot zichtbare
constant veranderende wereld
Aristoteles - Meer belang aan observatie dan Plato ware kennis ook ni
op observatie gebaseerd
- Toegang tot kennis door uit te gaan van algemene
waarheden= axioma’s
Demonstratie axioma’s erkend door menselijk ziel
obv deze demonstraties = de rest van kennis afgeleid dmv
menselijke rede
Hemel Plato’s ideale wereld
Goddelijke ingevingen Aristoteles’ demonstraties
Copernicaanse revolutie Vaststelling dat de aarde niet het centrum vormde v/h heelal
Copernicus - Aarde draait rond de zon, niet alles draait rond de aarde
HELIOCENTRISME
- Mens + aarde ≠ langer middelpunt, mens ook onderworpen
aan natuurwetten + kan en mag voorwerp van studie zijn
Galilei - Verdedigde copernicaanse model + nieuwe observaties
- Telescoop
Snow De twee culturen
1. Klassieke, humanistische cultuur
o = beta-wetenschappen
o = kwam voort uit onderwijs dat gericht was op
geloof, studie Latijn en Grieks, wiskunde en kunst
o NU: geesteswetenschappen= bestuderen
bestaande cultuur + kunst + uitbreiden
2. Nieuwe, natuurwetenschappelijke cultuur
o = alfa-wetenschappen
o = weinig contact tussen beiden door tegenstrijdige
opvattingen
o NU: natuurwetenschappen + samenleving
herinrichten
Hermann von Helmholtz - Snelheid zenuwimpulsen in zenuwvezels meten
- Methode zenuw in kikkerpoot
- Snelheid = 30 meter per seconde/ 100 km per uur
o Snelheid is dus NIET ONEINDIG GROOT
Donders Uitbreiding van Helmholtz
- Mentale chronometrie = een techniek waarbij men de
psycholgischeprocessen in informatieverwerking probeert
1
, te achterhalen door te kijken naar de tijd die mensen nodig
hebben om allerhande taken uit te voeren
- 3 condities: onderzoek a.d.h.v. lettergrepen ‘ka, ke, ki, ko,
ku’
Descartes - Dualisme
- Rationalisme
- Navitisme
Locke - Grondlegger empirisme
- Alle menselijke kennis komt voort uit ervaringen met
externe, voelbare voorwerpen
- Kind = onbeschreven blad (tabula rasa= Plato)
- Associëren
Wundt - eerste wetenschappelijke psycholoog
- studeerde fysiologie= assistant Helmholtz
- 1879 =oprichting van eerste psychologisch laboratorium in
Leipzig, Duitsland
- startpunt vd wetenschappelijke psychologie
Titchener - Structuralisme = stroming in de psychologie di het
bewustzijn achterhalen
- Methode? Analytische introspectie = geest onderzoeken
door allerlei associaties te benoemen die men had bij
stimulus
Binet - Binet en Simon: eerste intelligentietest = kinderen moesten
verplicht naar school
- hebben kinderen met een leerachterstand een tekort aan
intelligentie of kunnen ze geholpen worden door extra
onderwijs?
functionalisme - amerikaans
- onderzoek naar optimale aanpassing menselijke
overuigingen overleefde op dezelfde manier als
diersoorten: beter aangepast aan omstandigheden
William James - Functionalisme?
- Metaforen = mentale processen als stream of
consciousness = voortdurend veranderende stroom van
gedachten en gevoelens
- succes van psychologie hangt af van welke praktische
oplossingen het voor de mens kan vinden en niet van in
welke mate men wet wetten voor geest kan vormen
positivisme - behaviorisme hier sterk door beinvloed
1. ALLE KENNIS MOET WORDEN UITGEDRUKT IN ZAKEN
DIE VERIFIEERBAAR ZIJN
2. ONDERSCHEID ONAFHANKELIJKE EN AFHANKELIJKE
VARIABELEN
3. ELKE THEORIE MOET BESTAAN UIT PRECIEZE RELATIE
TUSSEN ONAFHANKELIJKE EN AFHANKELIJKE
VARIABELEN IN DE VORM VAN EEN WISKUNDIGE
FORMULE
Cognitieve psychologie - Ter vervanging van het behaviorisme vanaf 60-70 -> de
computer
2
, - Tot dan was er steeds een humunculus = klein mannetje in
de hersenen die een vrije wil heeft (geest in de machine)
Info verwerkt in de hersenen + kan mechanismen van
informatieverwerking blootleggen door gebruik te maken van
de natuurwet meth
Freud - Psychoanalyse
- Onbewustzijn veel bel.
- mentale stoornissen en lichamelijke problemen hebben
soms psychische oorzaak
Dilthey - naturwissenschaffen (wiskunde) vs. geiseswissenschaffen
(historische en socioculturele context)
- psychologen = geesteswetenschappen
- psycholoog moet menselijke geest proberen te begrijpen,
niet verklaren
Biopsychosociale model alle functioneren is het gevolg van 3 invloeden/ men kan pas
een goed beeld krijgen van een fenomeen als men rekening
houdt met 3 invloeden
Stereotype verzameling van simplistische en sterk veralgemeniseerde
opvattingen over een groep van mensen, die niet op
persoonlijke ervaringen gebaseerd zijn en meestal een
negatieve ondertoon hebben
Neurogenese aanmaak van neuronen
- omgevingsfactoren hebben hierop een invloed
- aanmaak vindt ook plaats gedurende hele volwassenheid
Cellichaam bevat structuren die ook in andere lichaamscellen zitten, zoals
celkern en mitochondria = bevat genetische informatie
Dendrieten ontvangen signalen van andere cellen
Axon geven info door aan andere neuronen
axonheuvel Verschillende signalen worden hier bij elkaar gevoegd
= verbindingsstuk tussen cellichaam en axon
actiepotentiaal ALS daarbij een bep. waarde overschreden wordt dan VUURT
de cel = een elektrisch signaal
MS (multipe sclerose) vernietiging myelineschede dus infotransmissie vertraagd
synaps plaats waar zenuwimpuls van het ene neuron aan het andere
wordt doorgegeven
axon zorgt voor vrijlaten van neurotransmitters
Neurotransmitters Chemische stof die losgelaten wordt in synaptische spleet en
zich hecht aan bepaalde receptor in membraan van
ontvangende neuron
neurotransmissie communicatie door middel van neurotransmitters
noradrenaline + serotonine Gemoedsgesteldheid
acetylcholine bewegen en geheugen
amfetamine opwekkend middel
endorfines pijnreducerende effecten
ruggenmerg smalle buis die zich over de hele lengte van de rug uitstrekt, van
de onderkant van de schedel tot aan de heup
perifere zenuwstelsel Alles wat buiten de hersenen en het ruggenmerg valt
- somatische
- autonome
3
Hermann ebbingshaus Grondlegger van de psychologie.
‘Van het oudste onderwerp zullen wij de nieuwste maken’
Plato Onderscheid tussen de ware onzichtbare wereld
- Onderscheid tussen: ware onzichtbare wereld v.
Onveranderlijke ideale vormen EN zichtbare, veranderlijke
wereld rondom ons (die een afspiegeling is van ware
wereld)
- Menselijk ziel: deel ware wereld
- Observatie minder bel.: enkel toegang tot zichtbare
constant veranderende wereld
Aristoteles - Meer belang aan observatie dan Plato ware kennis ook ni
op observatie gebaseerd
- Toegang tot kennis door uit te gaan van algemene
waarheden= axioma’s
Demonstratie axioma’s erkend door menselijk ziel
obv deze demonstraties = de rest van kennis afgeleid dmv
menselijke rede
Hemel Plato’s ideale wereld
Goddelijke ingevingen Aristoteles’ demonstraties
Copernicaanse revolutie Vaststelling dat de aarde niet het centrum vormde v/h heelal
Copernicus - Aarde draait rond de zon, niet alles draait rond de aarde
HELIOCENTRISME
- Mens + aarde ≠ langer middelpunt, mens ook onderworpen
aan natuurwetten + kan en mag voorwerp van studie zijn
Galilei - Verdedigde copernicaanse model + nieuwe observaties
- Telescoop
Snow De twee culturen
1. Klassieke, humanistische cultuur
o = beta-wetenschappen
o = kwam voort uit onderwijs dat gericht was op
geloof, studie Latijn en Grieks, wiskunde en kunst
o NU: geesteswetenschappen= bestuderen
bestaande cultuur + kunst + uitbreiden
2. Nieuwe, natuurwetenschappelijke cultuur
o = alfa-wetenschappen
o = weinig contact tussen beiden door tegenstrijdige
opvattingen
o NU: natuurwetenschappen + samenleving
herinrichten
Hermann von Helmholtz - Snelheid zenuwimpulsen in zenuwvezels meten
- Methode zenuw in kikkerpoot
- Snelheid = 30 meter per seconde/ 100 km per uur
o Snelheid is dus NIET ONEINDIG GROOT
Donders Uitbreiding van Helmholtz
- Mentale chronometrie = een techniek waarbij men de
psycholgischeprocessen in informatieverwerking probeert
1
, te achterhalen door te kijken naar de tijd die mensen nodig
hebben om allerhande taken uit te voeren
- 3 condities: onderzoek a.d.h.v. lettergrepen ‘ka, ke, ki, ko,
ku’
Descartes - Dualisme
- Rationalisme
- Navitisme
Locke - Grondlegger empirisme
- Alle menselijke kennis komt voort uit ervaringen met
externe, voelbare voorwerpen
- Kind = onbeschreven blad (tabula rasa= Plato)
- Associëren
Wundt - eerste wetenschappelijke psycholoog
- studeerde fysiologie= assistant Helmholtz
- 1879 =oprichting van eerste psychologisch laboratorium in
Leipzig, Duitsland
- startpunt vd wetenschappelijke psychologie
Titchener - Structuralisme = stroming in de psychologie di het
bewustzijn achterhalen
- Methode? Analytische introspectie = geest onderzoeken
door allerlei associaties te benoemen die men had bij
stimulus
Binet - Binet en Simon: eerste intelligentietest = kinderen moesten
verplicht naar school
- hebben kinderen met een leerachterstand een tekort aan
intelligentie of kunnen ze geholpen worden door extra
onderwijs?
functionalisme - amerikaans
- onderzoek naar optimale aanpassing menselijke
overuigingen overleefde op dezelfde manier als
diersoorten: beter aangepast aan omstandigheden
William James - Functionalisme?
- Metaforen = mentale processen als stream of
consciousness = voortdurend veranderende stroom van
gedachten en gevoelens
- succes van psychologie hangt af van welke praktische
oplossingen het voor de mens kan vinden en niet van in
welke mate men wet wetten voor geest kan vormen
positivisme - behaviorisme hier sterk door beinvloed
1. ALLE KENNIS MOET WORDEN UITGEDRUKT IN ZAKEN
DIE VERIFIEERBAAR ZIJN
2. ONDERSCHEID ONAFHANKELIJKE EN AFHANKELIJKE
VARIABELEN
3. ELKE THEORIE MOET BESTAAN UIT PRECIEZE RELATIE
TUSSEN ONAFHANKELIJKE EN AFHANKELIJKE
VARIABELEN IN DE VORM VAN EEN WISKUNDIGE
FORMULE
Cognitieve psychologie - Ter vervanging van het behaviorisme vanaf 60-70 -> de
computer
2
, - Tot dan was er steeds een humunculus = klein mannetje in
de hersenen die een vrije wil heeft (geest in de machine)
Info verwerkt in de hersenen + kan mechanismen van
informatieverwerking blootleggen door gebruik te maken van
de natuurwet meth
Freud - Psychoanalyse
- Onbewustzijn veel bel.
- mentale stoornissen en lichamelijke problemen hebben
soms psychische oorzaak
Dilthey - naturwissenschaffen (wiskunde) vs. geiseswissenschaffen
(historische en socioculturele context)
- psychologen = geesteswetenschappen
- psycholoog moet menselijke geest proberen te begrijpen,
niet verklaren
Biopsychosociale model alle functioneren is het gevolg van 3 invloeden/ men kan pas
een goed beeld krijgen van een fenomeen als men rekening
houdt met 3 invloeden
Stereotype verzameling van simplistische en sterk veralgemeniseerde
opvattingen over een groep van mensen, die niet op
persoonlijke ervaringen gebaseerd zijn en meestal een
negatieve ondertoon hebben
Neurogenese aanmaak van neuronen
- omgevingsfactoren hebben hierop een invloed
- aanmaak vindt ook plaats gedurende hele volwassenheid
Cellichaam bevat structuren die ook in andere lichaamscellen zitten, zoals
celkern en mitochondria = bevat genetische informatie
Dendrieten ontvangen signalen van andere cellen
Axon geven info door aan andere neuronen
axonheuvel Verschillende signalen worden hier bij elkaar gevoegd
= verbindingsstuk tussen cellichaam en axon
actiepotentiaal ALS daarbij een bep. waarde overschreden wordt dan VUURT
de cel = een elektrisch signaal
MS (multipe sclerose) vernietiging myelineschede dus infotransmissie vertraagd
synaps plaats waar zenuwimpuls van het ene neuron aan het andere
wordt doorgegeven
axon zorgt voor vrijlaten van neurotransmitters
Neurotransmitters Chemische stof die losgelaten wordt in synaptische spleet en
zich hecht aan bepaalde receptor in membraan van
ontvangende neuron
neurotransmissie communicatie door middel van neurotransmitters
noradrenaline + serotonine Gemoedsgesteldheid
acetylcholine bewegen en geheugen
amfetamine opwekkend middel
endorfines pijnreducerende effecten
ruggenmerg smalle buis die zich over de hele lengte van de rug uitstrekt, van
de onderkant van de schedel tot aan de heup
perifere zenuwstelsel Alles wat buiten de hersenen en het ruggenmerg valt
- somatische
- autonome
3
