Inleidin g Or thopedagogiek
Aantekeningen colleges
College 1
K ennism aken m et orthopedagogische theor ie
Wat is opvoeden?
Opvoeden is een vorm van grootbrengen. Maar veel wetenschappers zeggen dat opvoeden
een vorm is van socialisatie, of te wel het inlijven van nieuwkomers in een groepsverband. Dit
gebeurt door iemand vertrouwd te maken met de cultuur van een groep. Opvoeden wordt
grotendeels ongeorganiseerd door amateurs uitgevoerd.
Opvoeden is geen activiteit op zichzelf -> hangt van veel factoren af en wordt door veel
factoren beïnvloedt. Zie het opvoedmodel van Belsky:
Langeveld: opvoeden is wezenlijk voor menswording, want een mens is een animal
edaucandum. Een mens MOET opgevoed worden.
Theorieën hierover zijn vaak relatief, want gebonden aan cultuur en tijd waarin ze zijn
ontstaan -> vaak komen theorieën na een lange tijd terug, worden opnieuw populair of
gedeeltelijk. (rust, reinheid en regelmaat -> veiligheid, structuur en consequent zijn).
Ter Horst: opvoeden is schipperen tussen de rijping van het kind zelf en wat een kind nog
niet kan.
Pedagogiek.net: opvoeden is deels verzorgen en grootbrengen en deels brengen tot
zelfstandigheid.
Wie zijn opvoeders?
Sprang: alleen het bedoelt uitoefenen van invloed op een opvoedeling is opvoeden.
Algemeen: opvoeden is iedere invloed die mensen, bedoeld of onbedoeld, uitoefenen op de
ontwikkeling van een kind.
Intermezzo
Modelvorming is een instrument bij het bestuderen van delen van de werkelijkheid, vaak in
de vorm van schema's en figuren. Een model is een vereenvoudigde afbeelding van de
werkelijkheid voor een bepaald gebruiksdoel. Een model bootst de werkelijkheid na.
,Theorie is een geheel aan denkbeelden, hypothesen en verklaringen die in onderlinge
samenhang worden beschreven. In de wetenschap is een theorie vaak een getoetst model ter
verklaring van waarnemingen van de werkelijkheid.
Samenvatting:
Realiseren dat er verschillende definities zijn van opvoeden.
Algemene noemer: er is altijd een opvoedeling, wat gevormd wordt naar normen en waarden
uit een samenleving door opvoeders. Kennen van algemene normen en waarden -> staat
onder verhaal in boek. Algemene doelen opvoeding: socialisatie en zelfstandigheid. Culturen
en tijden zijn van invloed op de opvoeding.
Wie kan je opvoeden?
Opvoeden tot zelfstandigheid is lastig -> veel mensen uitsluiten.
Groep 1: IQ lager dan 70; verstandelijk beperkt. Te laag IQ -> niet zelfredzaam, is deze
persoon op te voeden?
Groep 2: dementerende mensen. Zijn deze mensen op te voeden? Vaak mensen met
beperking vaker eerder dementerend.
Werkveld orthopedagoog: werken met mensen die buiten de algemene normen vallen.
Doel van de opvoeding:
Geen concrete einddoelen van opvoeding. Want met socialisatie en zelfstandigheid stel je
doelen voor de toekomst en deze toekomst gaat super snel. Dus doelen zijn moeilijk vast te
stellen.
Vaak kan je wel tussendoelen stellen. (fietsen, rolschaatsen, veters strikken).
Twee perspectieven: hoe functioneert de opvoeder en hoe het kind -> hier moet een
orthopedagoog een goede middenweg in vinden. Gaan deze perspectieven echt verkeerd, door
wet- en regelgeving, dan moet je ingrijpen en dit melden.
Wat is opvoeden – Kok:
Opvoeden is het in relatie staan van opvoeder en opvoedeling, waarin de opvoeder zich als
persoon, als zijn wijze van mens-zijn presenteert, een klimaat creëert
dat persoonlijkheidsgroei bevordert en leefsituaties zo hanteert dat deze optimale kansen
bieden op zelfontplooiing.
In relatie staan: opvoeding doe je in een relatie -> biologische ouders vaak onvoorwaardelijke
liefde; niet altijd.
Opvoedeling: iemand die opgevoed moet worden -> kind, beperkte, demente.
Persoon, presenteert: je moet laten zien wat je je kind wil laten leren -> godverdomme je mag
niet vloeken is fout. Ouders voeden niet op via regels, gewoon door het leven leven.
Klimaat: omgeving waarin kind opgroeit. Eerste deel van opvoeden.
Klimaat leidt tot persoonlijkheidsgroei: je komt als persoon verder in het leven.
->Theorie van Kok:
Kok werkveld -> jeugdzorg, moeilijke opvoedingen.
Creëren van een bepaald klimaat, en hier over nadenken is een interventie -> eerstegraads
Toepassen van trainingen of behandelingen -> tweedegraads.
Personaliseren van interventie en behandeling -> derdegraads.
Geen vaste volgorde.
Het normale kind? -> wie kan je opvoeden?
Het normatieve aan pedagogiek: je wilt een kind introduceren in de samenleving -> je moet
de normen en waarden kennen om dit te kunnen doen.
Kan goed zijn of beperkend zijn.
Pedagogiek -> gericht op het normale opvoeden van normale kinderen.
,Wat is normaal?
alles wat niet tot problemen leidt; zoals het altijd was; normaal is een einddoel; normaal is
het gemiddelde (lastig, want een gemiddeld mens bestaat niet).
wat de meeste mensen doen; de regels die we hebben; iedereen die in de samenleving is
opgegroeid en de sociale regels kent;
Normaal verandert de hele tijd -> dus wat is nu een streven om naar toe te werken in de
opvoeding?
Wie voedt er op?
Vader kind relaties zijn in de wetenschap nauwelijks bestudeert -> veel kennis gaat over de
moeder (disclaimer). De hoofdopvoeder is in Nederland nog steeds de moeder.
-> Wat moeten opvoeders weten en kunnen?
Bieden van emotionele veiligheid
Gelegenheid bieden voor het ontwikkelen van persoonlijke competentie
Gelegenheid bieden voor het ontwikkelen van sociale competentie
Overdragen van waarden en normen
Professionele hulp = orthopedagogiek
Ortho -> rechtzetten. Orthopedagoog: opvoeding recht zetten.
Klinisch vak. Als opvoeding niet meer vanzelf gaat. Veel verschillende definities.
Wim ter Horst -> POS = Problematische Opvoedingssituatie
Wanneer is er professionele hulp nodig?
Orthopedagoog -> in laatste twee kolommen aan het werk. ‘
Soms is het genoeg om te luisteren naar de tips van mensen uit je buurt maar het kan ook zijn
dat dit niet genoeg opbrengt. Opvoedingsspanning -> gaat het iets minder; consultatiebureau
kan een hulp zijn. Wijkteam zitten tussen opvoedingscrisis en opvoedingsnood in. Vaak in
opvoedingsnood ook een tekort aan vangnet. Bedreigende situaties.
Definitie problematische opvoedingssituatie
Intern gedefinieerd: door ouders aangeven dat ze het niet kunnen
Extern gedefinieerd: door wetten en regels moeten kinderen geholpen worden.
Primair opvoedingsprobleem: ouder bezit de mogelijkheden niet om kind op te voeden.
Secundair opvoedingsprobleem: kind is zo moeilijk op te voeden wat de ouders niet aan
kunnen.
Primair en secundair kan ook samen.
Opvoeding beïnvloed door/waar kan het mis gaan:
Traditie: opvoeden vanuit je eigen opvoeding -> mis door:
, Modieuze problemen -> tijd veranderd. Opgroeien in een andere cultuur -> ander land.
Eerste kind met afwijking/beperking in de familie -> kennis te kort.
Intuïtie: opvoeden op basis van ervaringen wat in je eigen systeem zit, gevoelens -> mis
door:
Onzekerheid. Mismatch ouder en kind op basis van temperament en persoonlijkheid.
Gezond verstand: -> reflecteren op je eigen handeling. Gaat mis door:
Ontbreken aam onvoorwaardelijke liefde en emoties. Stoornis bij ouder/opvoeder (vb.:
zwakbegaafd of psychische stoornis).
Scientist practioner model
ideologisch model, de beste manier hoe je moet functioneren als orthopedagoog.
Klassiek gezien orthopedagoog bezig in 3 werkvelden:
College 2
Or thopedagogische w er kw ijze
Van afwijking naar vraagstelling
Er is echter geen duidelijke gemarkeerde overgang. Beide visies komen voor (zoals Todd
Rose).
In sommige landen spreekt men nog steeds van defectologie als kinderen door een
orthopedagoog worden bestudeerd. Je zoekt naar een vraagstelling en je kijkt niet alleen naar
de defecten.
Groepen worden vergeleken, maar er is wel aandacht voor de onderlinge verschillende
individuen. Er wordt gekeken naar het gemiddelde van een groep, maar het is bekend dat niet
iedereen ontwikkeld zoals het gemiddelde.
Monocausaal (er is 1 factor voor het probleem) denken deden oude pedagogen niet en is ook
niet gebruikelijk binnen de psychiatrie. Pedagogen denken holistisch (wat zijn de mogelijke
invloeden) of in dynamische systemen. (zoals modellen van Belsky en Kok). Wel zijn
pedagogen in de diagnostiek en behandelingen systematischer gaan werken, onder andere
aan de hand van regulatieve cyclus van Strien en de diagnostiek-behandelcyclus.
Verschillende benaderingen
Oorsprong ligt in de filosofie. Fenomologie is het doordringen in wezen van verschijnselen
om het vanuit daar te beschrijven. Het begrijpen van elkaar is los gelaten. De
fenomenologische benadering betekende ook een voorkeur voor projectieve methode.
Bijvoorbeeld het tekenen van een leessituatie om in het brein van de kinderen te komen.
Pedagogen werken nu meer volgens de empirisch- analytische benadering.
Aantekeningen colleges
College 1
K ennism aken m et orthopedagogische theor ie
Wat is opvoeden?
Opvoeden is een vorm van grootbrengen. Maar veel wetenschappers zeggen dat opvoeden
een vorm is van socialisatie, of te wel het inlijven van nieuwkomers in een groepsverband. Dit
gebeurt door iemand vertrouwd te maken met de cultuur van een groep. Opvoeden wordt
grotendeels ongeorganiseerd door amateurs uitgevoerd.
Opvoeden is geen activiteit op zichzelf -> hangt van veel factoren af en wordt door veel
factoren beïnvloedt. Zie het opvoedmodel van Belsky:
Langeveld: opvoeden is wezenlijk voor menswording, want een mens is een animal
edaucandum. Een mens MOET opgevoed worden.
Theorieën hierover zijn vaak relatief, want gebonden aan cultuur en tijd waarin ze zijn
ontstaan -> vaak komen theorieën na een lange tijd terug, worden opnieuw populair of
gedeeltelijk. (rust, reinheid en regelmaat -> veiligheid, structuur en consequent zijn).
Ter Horst: opvoeden is schipperen tussen de rijping van het kind zelf en wat een kind nog
niet kan.
Pedagogiek.net: opvoeden is deels verzorgen en grootbrengen en deels brengen tot
zelfstandigheid.
Wie zijn opvoeders?
Sprang: alleen het bedoelt uitoefenen van invloed op een opvoedeling is opvoeden.
Algemeen: opvoeden is iedere invloed die mensen, bedoeld of onbedoeld, uitoefenen op de
ontwikkeling van een kind.
Intermezzo
Modelvorming is een instrument bij het bestuderen van delen van de werkelijkheid, vaak in
de vorm van schema's en figuren. Een model is een vereenvoudigde afbeelding van de
werkelijkheid voor een bepaald gebruiksdoel. Een model bootst de werkelijkheid na.
,Theorie is een geheel aan denkbeelden, hypothesen en verklaringen die in onderlinge
samenhang worden beschreven. In de wetenschap is een theorie vaak een getoetst model ter
verklaring van waarnemingen van de werkelijkheid.
Samenvatting:
Realiseren dat er verschillende definities zijn van opvoeden.
Algemene noemer: er is altijd een opvoedeling, wat gevormd wordt naar normen en waarden
uit een samenleving door opvoeders. Kennen van algemene normen en waarden -> staat
onder verhaal in boek. Algemene doelen opvoeding: socialisatie en zelfstandigheid. Culturen
en tijden zijn van invloed op de opvoeding.
Wie kan je opvoeden?
Opvoeden tot zelfstandigheid is lastig -> veel mensen uitsluiten.
Groep 1: IQ lager dan 70; verstandelijk beperkt. Te laag IQ -> niet zelfredzaam, is deze
persoon op te voeden?
Groep 2: dementerende mensen. Zijn deze mensen op te voeden? Vaak mensen met
beperking vaker eerder dementerend.
Werkveld orthopedagoog: werken met mensen die buiten de algemene normen vallen.
Doel van de opvoeding:
Geen concrete einddoelen van opvoeding. Want met socialisatie en zelfstandigheid stel je
doelen voor de toekomst en deze toekomst gaat super snel. Dus doelen zijn moeilijk vast te
stellen.
Vaak kan je wel tussendoelen stellen. (fietsen, rolschaatsen, veters strikken).
Twee perspectieven: hoe functioneert de opvoeder en hoe het kind -> hier moet een
orthopedagoog een goede middenweg in vinden. Gaan deze perspectieven echt verkeerd, door
wet- en regelgeving, dan moet je ingrijpen en dit melden.
Wat is opvoeden – Kok:
Opvoeden is het in relatie staan van opvoeder en opvoedeling, waarin de opvoeder zich als
persoon, als zijn wijze van mens-zijn presenteert, een klimaat creëert
dat persoonlijkheidsgroei bevordert en leefsituaties zo hanteert dat deze optimale kansen
bieden op zelfontplooiing.
In relatie staan: opvoeding doe je in een relatie -> biologische ouders vaak onvoorwaardelijke
liefde; niet altijd.
Opvoedeling: iemand die opgevoed moet worden -> kind, beperkte, demente.
Persoon, presenteert: je moet laten zien wat je je kind wil laten leren -> godverdomme je mag
niet vloeken is fout. Ouders voeden niet op via regels, gewoon door het leven leven.
Klimaat: omgeving waarin kind opgroeit. Eerste deel van opvoeden.
Klimaat leidt tot persoonlijkheidsgroei: je komt als persoon verder in het leven.
->Theorie van Kok:
Kok werkveld -> jeugdzorg, moeilijke opvoedingen.
Creëren van een bepaald klimaat, en hier over nadenken is een interventie -> eerstegraads
Toepassen van trainingen of behandelingen -> tweedegraads.
Personaliseren van interventie en behandeling -> derdegraads.
Geen vaste volgorde.
Het normale kind? -> wie kan je opvoeden?
Het normatieve aan pedagogiek: je wilt een kind introduceren in de samenleving -> je moet
de normen en waarden kennen om dit te kunnen doen.
Kan goed zijn of beperkend zijn.
Pedagogiek -> gericht op het normale opvoeden van normale kinderen.
,Wat is normaal?
alles wat niet tot problemen leidt; zoals het altijd was; normaal is een einddoel; normaal is
het gemiddelde (lastig, want een gemiddeld mens bestaat niet).
wat de meeste mensen doen; de regels die we hebben; iedereen die in de samenleving is
opgegroeid en de sociale regels kent;
Normaal verandert de hele tijd -> dus wat is nu een streven om naar toe te werken in de
opvoeding?
Wie voedt er op?
Vader kind relaties zijn in de wetenschap nauwelijks bestudeert -> veel kennis gaat over de
moeder (disclaimer). De hoofdopvoeder is in Nederland nog steeds de moeder.
-> Wat moeten opvoeders weten en kunnen?
Bieden van emotionele veiligheid
Gelegenheid bieden voor het ontwikkelen van persoonlijke competentie
Gelegenheid bieden voor het ontwikkelen van sociale competentie
Overdragen van waarden en normen
Professionele hulp = orthopedagogiek
Ortho -> rechtzetten. Orthopedagoog: opvoeding recht zetten.
Klinisch vak. Als opvoeding niet meer vanzelf gaat. Veel verschillende definities.
Wim ter Horst -> POS = Problematische Opvoedingssituatie
Wanneer is er professionele hulp nodig?
Orthopedagoog -> in laatste twee kolommen aan het werk. ‘
Soms is het genoeg om te luisteren naar de tips van mensen uit je buurt maar het kan ook zijn
dat dit niet genoeg opbrengt. Opvoedingsspanning -> gaat het iets minder; consultatiebureau
kan een hulp zijn. Wijkteam zitten tussen opvoedingscrisis en opvoedingsnood in. Vaak in
opvoedingsnood ook een tekort aan vangnet. Bedreigende situaties.
Definitie problematische opvoedingssituatie
Intern gedefinieerd: door ouders aangeven dat ze het niet kunnen
Extern gedefinieerd: door wetten en regels moeten kinderen geholpen worden.
Primair opvoedingsprobleem: ouder bezit de mogelijkheden niet om kind op te voeden.
Secundair opvoedingsprobleem: kind is zo moeilijk op te voeden wat de ouders niet aan
kunnen.
Primair en secundair kan ook samen.
Opvoeding beïnvloed door/waar kan het mis gaan:
Traditie: opvoeden vanuit je eigen opvoeding -> mis door:
, Modieuze problemen -> tijd veranderd. Opgroeien in een andere cultuur -> ander land.
Eerste kind met afwijking/beperking in de familie -> kennis te kort.
Intuïtie: opvoeden op basis van ervaringen wat in je eigen systeem zit, gevoelens -> mis
door:
Onzekerheid. Mismatch ouder en kind op basis van temperament en persoonlijkheid.
Gezond verstand: -> reflecteren op je eigen handeling. Gaat mis door:
Ontbreken aam onvoorwaardelijke liefde en emoties. Stoornis bij ouder/opvoeder (vb.:
zwakbegaafd of psychische stoornis).
Scientist practioner model
ideologisch model, de beste manier hoe je moet functioneren als orthopedagoog.
Klassiek gezien orthopedagoog bezig in 3 werkvelden:
College 2
Or thopedagogische w er kw ijze
Van afwijking naar vraagstelling
Er is echter geen duidelijke gemarkeerde overgang. Beide visies komen voor (zoals Todd
Rose).
In sommige landen spreekt men nog steeds van defectologie als kinderen door een
orthopedagoog worden bestudeerd. Je zoekt naar een vraagstelling en je kijkt niet alleen naar
de defecten.
Groepen worden vergeleken, maar er is wel aandacht voor de onderlinge verschillende
individuen. Er wordt gekeken naar het gemiddelde van een groep, maar het is bekend dat niet
iedereen ontwikkeld zoals het gemiddelde.
Monocausaal (er is 1 factor voor het probleem) denken deden oude pedagogen niet en is ook
niet gebruikelijk binnen de psychiatrie. Pedagogen denken holistisch (wat zijn de mogelijke
invloeden) of in dynamische systemen. (zoals modellen van Belsky en Kok). Wel zijn
pedagogen in de diagnostiek en behandelingen systematischer gaan werken, onder andere
aan de hand van regulatieve cyclus van Strien en de diagnostiek-behandelcyclus.
Verschillende benaderingen
Oorsprong ligt in de filosofie. Fenomologie is het doordringen in wezen van verschijnselen
om het vanuit daar te beschrijven. Het begrijpen van elkaar is los gelaten. De
fenomenologische benadering betekende ook een voorkeur voor projectieve methode.
Bijvoorbeeld het tekenen van een leessituatie om in het brein van de kinderen te komen.
Pedagogen werken nu meer volgens de empirisch- analytische benadering.
