Trombose, atherosclerose en perifere
vaatziekten
Zelfstudie 1
Vragen bij de literatuur
Welke 5 hoofdbestanddelen (cellulaire- en plasmacomonenten) die bij de
hemostase een rol spelen, kunnen we onderscheiden?
- Von Willebrand Factor (vWF)
- Trombocyten (platelets)
- Fibrinogeen/fibrine
- Trombine/stollingsfactoren
- Trombomoduline / t-PA (fibrinolyse)
Wat is primaire hemostase? De primaire hemostase is het maken van een
bloedpropje bestaande uit trombocyten. Doordat het endotheel gebroken is, komt
er von Willebrand Factor (vWF) en collageen bloot te liggen, deze bevorderen de
aanhechting en activering van de trombocyten. Deze bloedprop vormt een
hemostatische plug, waardoor het bloedverlies zo snel mogelijk beperkt wordt.
Wat is secundaire hemostase? De secundaire hemostase is het afzetten van
fibrine tegen de bloedprop. Weefselfactor (TF) is een eiwit dat normaal onder het
endotheel ligt, deze komt dus vrij bij schade aan een bloedvat. TF activeert factor
VII waardoor een cascade van reacties in gang gezet wordt. Trombine zal
uiteindelijk circulerend fibrinogeen in onoplosbaar fibrine splitsen, hierdoor
ontstaat er een netwerk wat de bloedprop verstevigd.
Wat is bloedstelping? Een deel van de hemostase verzorgt de bloedstelping,
waardoor verbloeding voorkomen wordt. De bloedstelping verloopt in drie fasen:
vasoconstrictie, primaire hemostase en de secundaire hemostase.
Wat is trombose? Trombose is een hemorragische aandoening, waarbij een
bloedklont in het bloedvat de circulatie verstoord. Vaak ontstaat er een trombose
door een vertraagde bloedstroom.
Wat is een embolie? Bij een embolie is (een deeltje van) de bloedklont
losgekomen en vast komen te zitten in een kleiner bloedvat, waardoor de
bloedtoevoer naar dat weefsel verstoord is. Het bekendste voorbeeld is een
longembolie.
Wat zijn de functies van het endotheel? Het endotheel bekleed de binnenzijden
van de vaten en produceert vasoactieve stoffen, die zorgen voor de regulatie van
de perfusie van weefsels. Daarnaast heeft het endotheel ook andere functies in
de trombocytenaggregatie, stolling en inflammatie.
Welke rol spelen fosfolipiden en calcium bij de stolling? Fosfolipiden vormen een
negatief geladen platform op de trombocyten, waardoor stollingsreacties soepel
kunnen verlopen. Calcium verbindt dan stollingsfactoren aan dit oppervlak, dit is
dan essentieel voor hun activatie.
Wat is trombofilie? Trombofilie is een afwijkende bloedsamenstelling, waarbij
bloedstolling bevorderd wordt. Er is een verhoogde kans op trombose bij
trombofilie.
,Wat is hemofilie? Hemofilie is het tegenovergestelde aan trombofilie; er is ook
een afwijkende bloedsamenstelling, maar de bloedstolling wordt hierbij geremd.
Er is een verhoogde kans op (ernstige) bloedingen bij hemofilie.
Wat is hemorragische diathese? Hemorragische diathese is een verzamelnaam
voor allerlei aandoeningen waarbij men een bloedingsneiging heeft.
Hoe ontstaat een atherosclerotische plaque? Door cardiovasculaire risicofactoren
zoals een hoge bloeddruk, roken, verhoogd LDL en overgewicht, raakt het
endotheel beschadigd en wordt het meer permeabel. Lipiden kunnen dan door de
vaatwand migreren en daar een ontstekingsreactie veroorzaken. Dit laat een
vettige streep achter op het endotheel. Bij verdere ophoping van lipiden en
cellen, zal de plaque zich verder uitbreiden o.a. richting het lumen va het
bloedvat.
Hoorcollege 1: Inleiding blok, hemostase, artherosclerose en trombose
Hemostase is het proces dat een bloeding stelpt na het beschadigen van een
bloedvat. Dit voorkomt een verbloeding. De hemostase verloopt grofweg in 3
fasen: vasoconstrictie, primaire hemostase en de secundaire hemostase.
Om de hemostase te bewerkstelligen zijn met name trombocyten,
stollingsfactoren en componenten uit de vaatwand belangrijke spelers. De
bloedvaten initiëren als eerst de vasoconstrictie na een beschadiging, waardoor
de bloed flow en bloedverlies beperkt wordt.
Primaire hemostase
Daarna zullen de collageenvezels die bloot komen te liggen, trombocyten laten
plakken aan de beschadigede plek, dit is de primaire hemostase. Trombocyten
zijn kernloze cel-fragmenten die in het beenmerg gevormd worden onder invloed
van trombopoietine. Collageen is een van de meest belangrijke activators van
de trombocyten, maar er zijn nog meer activeringsrouten:
Shear stress
ADP
Epinefrine
Collageen (belangrijkste)
Trombine
Na de activatie van de trombocyt wordt het intracellulaire calcium verhoogd. Een
actieve tromobcyt gaat allerlei activators (ADP, TxA2 en fibinogeen) uitscheiden
en activeert verschillende receptoren op zijn oppervlak:
Glycoproteïne Ia / IIa bindt aan collageen (ook voor activatie)
Glycoproteïne Ib / V / IX bindt via vWF aan geactiveerd endotheel
Glycoproteïne IIb / IIIa bindt via fibrinogeen aan andere trombocyten
De von Willebrand Factor (vWF) is een plasma-eiwit dat
belangrijk is voor trombocytenadhesie. In de aanwezigheid van
vWF blijft de adhesie van trombocyten hoog, ook als de
stroomsnelheid toeneemt. In de afwezigheid van vWF neemt de
adhesie af met de stroomsnelheid. vWF is dus een belangrijke
aggregatiefactor, met name bij hoge shear rates. Ook is vWF
het dragereiwit voor stollingsfactor VII, waardoor het langer in
de circulatie blijft.
, Secundaire hemostase
Na de primaire, komt de secundaire hemostase
op gang. Verschillende stollingsfactoren zullen
worden geactiveerd in de stollingscascade, wat
zal leiden tot de omzetting van fibrinogeen naar
fibrine. Fibrinogeen is een oplosbaar eiwit en
fibrine is een onoplosbaar polymeer van datzelfde
eiwit. Fibrine heeft daarom een gel-achtige
structuur. Fibrine zal het bloedpropje versterken.
Door een beschadigd bloedvat komt tissue factor
(TF) bloot te liggen, wat normaal gesproken onder het endotheel ligt. TF maakt
vervolgens een complex met factor VIIa. Het TF- VIIa-complex zal de factoren X
en IX omzetten naar Xa en IXa (zie afbeelding). Xa zal samen met cofactor V de
omzetting van factor II (protrombine) naar factor IIa (trombine) kan faciliteren.
Trombine (IIa) kan fibrinogeen omzetten naar fibrine. IXa zal samen met cofactor
VIII ook Xa + V kunnen activeren en dezelfde route afleggen.
Dit proces kan extra aan worden gezet, positieve feedback, door de bovenste
loop. Trombine (IIa) kan namelijk ook factor XI activeren, wat weer IXa kan
worden. Daarnaast zijn er ook remmende feedback loops, zie daarvoor de
afbeelding.
Fibrinolyse
Ook is er een mechanisme dat de hemostatische prop weer opruimt, de
fibrinolyse. De hemostase en fibrinolyse zijn nauwkeurig afgesteld. De
fibrinolyse wordt bewerkstelligd door plasma-eiwitten/fibrolytische factoren.
*In het bloed zitten ook inhibitoren/remmers van de bovengenoemde stappen,
antistolling.
Laboratorium Trombocyten eigenschappen
Referentiewaarde: 150 - 450
Trombocyten, individuele 109/L
stollingsfactoren/antistollingsfactoren en fibrinolyse Volume: 7 - 9,5 fL
Levensduur: ca. 10 dage
kunnen gemeten worden in een laboratorium, wat Productie: 8 miljard / uur
belangrijk kan zijn voor de diagnostiek.
De protrombinetijd (PT) geeft de stollingstijd in seconden van een mengsel
met weinig trombocyten weer. Deze test bepaald de functionele activiteit van
stollingsfactoren van de extrinsieke stollingsroute. Bij een verlengd PT is er
een tekort aan functionele stollingsfactoren. Daarnaast kan een verlengd PT het
resultaat zijn van direct werkende anticoagulantia (bloedverdunners).
*Soms wordt de PT als ratio weergegeven ten opzichte van de tijd; dan wordt het
een INR genoemd.
De geactiveerde partiele
tromboplastinetijd (aPTT) is een andere
test voor de stollingstijd. Deze test bepaalt
namelijk de functionele activiteit van
stollingsfactoren van de intrinsieke
stollingsroute. Een verlengd aPTT geeft dus
vaatziekten
Zelfstudie 1
Vragen bij de literatuur
Welke 5 hoofdbestanddelen (cellulaire- en plasmacomonenten) die bij de
hemostase een rol spelen, kunnen we onderscheiden?
- Von Willebrand Factor (vWF)
- Trombocyten (platelets)
- Fibrinogeen/fibrine
- Trombine/stollingsfactoren
- Trombomoduline / t-PA (fibrinolyse)
Wat is primaire hemostase? De primaire hemostase is het maken van een
bloedpropje bestaande uit trombocyten. Doordat het endotheel gebroken is, komt
er von Willebrand Factor (vWF) en collageen bloot te liggen, deze bevorderen de
aanhechting en activering van de trombocyten. Deze bloedprop vormt een
hemostatische plug, waardoor het bloedverlies zo snel mogelijk beperkt wordt.
Wat is secundaire hemostase? De secundaire hemostase is het afzetten van
fibrine tegen de bloedprop. Weefselfactor (TF) is een eiwit dat normaal onder het
endotheel ligt, deze komt dus vrij bij schade aan een bloedvat. TF activeert factor
VII waardoor een cascade van reacties in gang gezet wordt. Trombine zal
uiteindelijk circulerend fibrinogeen in onoplosbaar fibrine splitsen, hierdoor
ontstaat er een netwerk wat de bloedprop verstevigd.
Wat is bloedstelping? Een deel van de hemostase verzorgt de bloedstelping,
waardoor verbloeding voorkomen wordt. De bloedstelping verloopt in drie fasen:
vasoconstrictie, primaire hemostase en de secundaire hemostase.
Wat is trombose? Trombose is een hemorragische aandoening, waarbij een
bloedklont in het bloedvat de circulatie verstoord. Vaak ontstaat er een trombose
door een vertraagde bloedstroom.
Wat is een embolie? Bij een embolie is (een deeltje van) de bloedklont
losgekomen en vast komen te zitten in een kleiner bloedvat, waardoor de
bloedtoevoer naar dat weefsel verstoord is. Het bekendste voorbeeld is een
longembolie.
Wat zijn de functies van het endotheel? Het endotheel bekleed de binnenzijden
van de vaten en produceert vasoactieve stoffen, die zorgen voor de regulatie van
de perfusie van weefsels. Daarnaast heeft het endotheel ook andere functies in
de trombocytenaggregatie, stolling en inflammatie.
Welke rol spelen fosfolipiden en calcium bij de stolling? Fosfolipiden vormen een
negatief geladen platform op de trombocyten, waardoor stollingsreacties soepel
kunnen verlopen. Calcium verbindt dan stollingsfactoren aan dit oppervlak, dit is
dan essentieel voor hun activatie.
Wat is trombofilie? Trombofilie is een afwijkende bloedsamenstelling, waarbij
bloedstolling bevorderd wordt. Er is een verhoogde kans op trombose bij
trombofilie.
,Wat is hemofilie? Hemofilie is het tegenovergestelde aan trombofilie; er is ook
een afwijkende bloedsamenstelling, maar de bloedstolling wordt hierbij geremd.
Er is een verhoogde kans op (ernstige) bloedingen bij hemofilie.
Wat is hemorragische diathese? Hemorragische diathese is een verzamelnaam
voor allerlei aandoeningen waarbij men een bloedingsneiging heeft.
Hoe ontstaat een atherosclerotische plaque? Door cardiovasculaire risicofactoren
zoals een hoge bloeddruk, roken, verhoogd LDL en overgewicht, raakt het
endotheel beschadigd en wordt het meer permeabel. Lipiden kunnen dan door de
vaatwand migreren en daar een ontstekingsreactie veroorzaken. Dit laat een
vettige streep achter op het endotheel. Bij verdere ophoping van lipiden en
cellen, zal de plaque zich verder uitbreiden o.a. richting het lumen va het
bloedvat.
Hoorcollege 1: Inleiding blok, hemostase, artherosclerose en trombose
Hemostase is het proces dat een bloeding stelpt na het beschadigen van een
bloedvat. Dit voorkomt een verbloeding. De hemostase verloopt grofweg in 3
fasen: vasoconstrictie, primaire hemostase en de secundaire hemostase.
Om de hemostase te bewerkstelligen zijn met name trombocyten,
stollingsfactoren en componenten uit de vaatwand belangrijke spelers. De
bloedvaten initiëren als eerst de vasoconstrictie na een beschadiging, waardoor
de bloed flow en bloedverlies beperkt wordt.
Primaire hemostase
Daarna zullen de collageenvezels die bloot komen te liggen, trombocyten laten
plakken aan de beschadigede plek, dit is de primaire hemostase. Trombocyten
zijn kernloze cel-fragmenten die in het beenmerg gevormd worden onder invloed
van trombopoietine. Collageen is een van de meest belangrijke activators van
de trombocyten, maar er zijn nog meer activeringsrouten:
Shear stress
ADP
Epinefrine
Collageen (belangrijkste)
Trombine
Na de activatie van de trombocyt wordt het intracellulaire calcium verhoogd. Een
actieve tromobcyt gaat allerlei activators (ADP, TxA2 en fibinogeen) uitscheiden
en activeert verschillende receptoren op zijn oppervlak:
Glycoproteïne Ia / IIa bindt aan collageen (ook voor activatie)
Glycoproteïne Ib / V / IX bindt via vWF aan geactiveerd endotheel
Glycoproteïne IIb / IIIa bindt via fibrinogeen aan andere trombocyten
De von Willebrand Factor (vWF) is een plasma-eiwit dat
belangrijk is voor trombocytenadhesie. In de aanwezigheid van
vWF blijft de adhesie van trombocyten hoog, ook als de
stroomsnelheid toeneemt. In de afwezigheid van vWF neemt de
adhesie af met de stroomsnelheid. vWF is dus een belangrijke
aggregatiefactor, met name bij hoge shear rates. Ook is vWF
het dragereiwit voor stollingsfactor VII, waardoor het langer in
de circulatie blijft.
, Secundaire hemostase
Na de primaire, komt de secundaire hemostase
op gang. Verschillende stollingsfactoren zullen
worden geactiveerd in de stollingscascade, wat
zal leiden tot de omzetting van fibrinogeen naar
fibrine. Fibrinogeen is een oplosbaar eiwit en
fibrine is een onoplosbaar polymeer van datzelfde
eiwit. Fibrine heeft daarom een gel-achtige
structuur. Fibrine zal het bloedpropje versterken.
Door een beschadigd bloedvat komt tissue factor
(TF) bloot te liggen, wat normaal gesproken onder het endotheel ligt. TF maakt
vervolgens een complex met factor VIIa. Het TF- VIIa-complex zal de factoren X
en IX omzetten naar Xa en IXa (zie afbeelding). Xa zal samen met cofactor V de
omzetting van factor II (protrombine) naar factor IIa (trombine) kan faciliteren.
Trombine (IIa) kan fibrinogeen omzetten naar fibrine. IXa zal samen met cofactor
VIII ook Xa + V kunnen activeren en dezelfde route afleggen.
Dit proces kan extra aan worden gezet, positieve feedback, door de bovenste
loop. Trombine (IIa) kan namelijk ook factor XI activeren, wat weer IXa kan
worden. Daarnaast zijn er ook remmende feedback loops, zie daarvoor de
afbeelding.
Fibrinolyse
Ook is er een mechanisme dat de hemostatische prop weer opruimt, de
fibrinolyse. De hemostase en fibrinolyse zijn nauwkeurig afgesteld. De
fibrinolyse wordt bewerkstelligd door plasma-eiwitten/fibrolytische factoren.
*In het bloed zitten ook inhibitoren/remmers van de bovengenoemde stappen,
antistolling.
Laboratorium Trombocyten eigenschappen
Referentiewaarde: 150 - 450
Trombocyten, individuele 109/L
stollingsfactoren/antistollingsfactoren en fibrinolyse Volume: 7 - 9,5 fL
Levensduur: ca. 10 dage
kunnen gemeten worden in een laboratorium, wat Productie: 8 miljard / uur
belangrijk kan zijn voor de diagnostiek.
De protrombinetijd (PT) geeft de stollingstijd in seconden van een mengsel
met weinig trombocyten weer. Deze test bepaald de functionele activiteit van
stollingsfactoren van de extrinsieke stollingsroute. Bij een verlengd PT is er
een tekort aan functionele stollingsfactoren. Daarnaast kan een verlengd PT het
resultaat zijn van direct werkende anticoagulantia (bloedverdunners).
*Soms wordt de PT als ratio weergegeven ten opzichte van de tijd; dan wordt het
een INR genoemd.
De geactiveerde partiele
tromboplastinetijd (aPTT) is een andere
test voor de stollingstijd. Deze test bepaalt
namelijk de functionele activiteit van
stollingsfactoren van de intrinsieke
stollingsroute. Een verlengd aPTT geeft dus
