Samenvatting Mediapsychologie 2025

MEDIAPSYCHOLOGIE



1: OPKOMST VAN HET INTERNET

1.1: PRE-WEB ERA (PC)

Persoonlijke computer:

 Verschuiving:
o Van: veel mensen consumeren media, slechts enkelen creëren
o Naar: mensen consumeren en produceren
 Na uitvinding PC
 Douglas Englebart: prototype van computermuis
o Zorgt er voor dat we vlot teksten kunnen aanpassen
 Oprichting Microsoft (1975)
 Oprichting Microsoft Office (1985)
o Software zorgt voor democratisering van moderne verhalen vertellen



1.2: WEB 1.0

 ARPANet afgestoten door Amerikaanse overheid (1992)
o Militair netwerk voor soldaten
 Oprichting Google (1998) door Page en Brin
o Gebruik van algoritmes om bepaalde zaken bovenaan te zetten
o HTML

Voordeel Web 1.0:

 Hypertext: ‘click here, go there’
 Mogelijkheid om hele Web in 1x te scannen
 Parallellen met drukpers Gutenberg
o Democratische toegang tot info (vb. massamedia)
 Verschillen met drukpers Gutenberg
o Internet is gratis, onmiddellijk en ver-rijkend
o Informatie wordt gelijktijdig verspreid

Nadeel Web 1.0:

 Gaf tijdelijk de macht terug aan technici
o Want: gemaakt met HTML-code




1

,1.3: WEB 2.0

 Oprichting Facebook (2006)
 Uitvinding iPhone (2007)

Web 2.0: read and write Internet
= mensen kunnen lezen en zelf zaken toevoegen aan het internet

 Men krijgt controle over wat, hoe en wanneer ze posten
 Consumenten voegen zelf waarde toe

Voordeel van internet:

 Makkelijke communicatie
 Informatie delen
 Toegang tot informatie uit verschillende domeinen
 Burgerparticipatie
o Maatschappelijke betrokkenheid en mobilisatie (vb. crowdfunding)
o Mensen waarschuwen
 Sociale steun
o Bonding: connecties zoeken met mensen die je al kent & die relatie verder
uitbouwen
 Netwerken die groepen gelijkaardige mensen bij elkaar brengen
 Banden zorgen voor sociale steun
o Bridging: link zoeken met mensen die je niet goed kent & netwerk verder
uitbouwen
 Netwerken die verbindingen leggen tussen heterogene groepen
 Informatieve voordelen die verband houden met zwakkere banden
o Belangrijk voor mentale en fysieke gezondheid



1.4: WEB 3.0

Semantische web: betekenis (semantiek) gegeven aan data

 Antwoord op uniek probleem: informatieoverbelasting & fake news
o Nagaan wat echt/fake is

AI:

 Voordelen:
o Efficiëntie en automatisatie
o Dataverwerking
o Technologische voordelen
o …
 Maar: loopt nog mis op menselijke data
o AI kent geen context (woorden gewoon bij elkaar gezet)
o Causaliteit ≠ correlatie
 Ethisch verantwoord?
o Vb. AI-video’s van overledenen

Toekomst:

 Programmeerbare technologie zoals AR, nanotechnologie (chips), robotica, …

2

,2: ONTSTAAN VAN MEDIAPSYCHOLOGIE

2.1: VROEGE INVLOEDEN

EBBINGHAUS:

 ‘Über das Gedächtnis’
 Psychologie: wetenschap met lang verleden en korte geschiedenis
 Van het oudste onderwerp de nieuwste wetenschap maken


COPERNICUS:

 Voordien:
o Mens/aarde als centrum van het universum
o Universum speciaal voor de mens gemaakt
o Mens is uniek, dus kan niet bestudeerd worden
o Menselijke ziel heeft een vrije wil
 Copernicus:
o Aarde niet in het centrum van het universum
 Draait rond de zon
o Menselijke ziel onderzoeken
 Context rondom ons beperkt de vrije wil
o Publicatie van dit idee zou tot chaos leiden
 Uiteindelijk: idee goed geaccepteerd


DESCARTES:

 Voordien:
o Dualisme: mens bestaat uit lichaam en geest (ziel)
o Lichaam als omhulsel van de geest
o Geest kan lichaam beïnvloeden, niet omgekeerd
 Mechanische visie:
o Menselijk lichaam als mechanisme, onderhevig aan wiskundige wetten
o Mens als studieobject
 Lijken opensnijden om de mens te bestuderen
o Geest en lichaam beïnvloeden elkaar wederzijds
o Pijnappelklier (epifyse): ‘waar geest en lichaam samenkomen’
 In werkelijkheid: regelt onze slaap
 Rationalisme:
o Waarheid kan achterhaald worden door de rede
o = introspectie




3

, EMPIRISME:

 Hobbes:
o Kennis komt voort uit zintuiglijke ervaringen
o Bron van kennis: waarneming, ervaring en experimenteren
 Locke:
o Geest: associaties van ideeën
 Hogere kennis door combinaties van eenvoudige ideeën
o Mens geboren als tabula rasa
 Schone lei: zonder kennis en vaardigheden
 Hume:
o Associaties tussen ideeën bepaald door:
 Gelijkenis
 Samen voorkomen in tijd en ruimte
o Scepticisme: mogelijk om causaliteit vast te stellen?


EVOLUTIELEER VAN DARWIN:

 ‘Origin of Species’
 Natuurlijke selectie: bij verandering van de omgeving zullen bepaalde kenmerken
meer voordelen geven
 Survival of the fittest: aanpassing aan de omgeving over langere periodes
o Best/snelst aangepasten hebben meer voordelen


FYSIOLOGISCHE INVLOEDEN:

 Van Helmholtz:
o Alle krachten in de mens zijn lichamelijk en chemisch
o Snelheid waarmee impulsen zich voortplanten in zenuwstelsel meten
 Fechner:
o ‘Elemente der Psychophysik’
o Hoeveel helderder moet een licht worden, voordat men het verschil
opmerkt?
o Psychofysica (psychologie + fysica)
 Absolute drempel: hoe sterk moet een stimulus zijn om
waargenomen te kunnen worden?
 Lager voor gevoelige zintuigen
 Differentiële drempel: kleinste waardeverschil dat er moet zijn
tussen 2 prikkels opdat het verschil waargenomen kan worden
 De wet van Weber: differentiële drempel niet altijd dezelfde voor
alle intensiteiten van een stimulus
 Hoe groter de stimulusintensiteit, hoe meer er moet
bijkomen voor men het verschil opmerkt




4