HST 1: IDENTITEIT
1 Inleiding
Focus op missiegedreven (social profit) versus profitorganisaties.
Het fundament van een organisatie bestaat uit drie met elkaar verweven elementen:
Missie: waarom bestaan we?
Visie: waar willen we naartoe?
Kernwaarden: wat vinden we belangrijk en hoe handelen we?
Deze vormen samen de basis voor strategische keuzes en bepalen de richting, positionering en cultuur
van een organisatie.
2 Wat zijn organisaties?
Organisaties zijn gestructureerde samenwerkingsverbanden met een doel, ingebed in de samenleving.
Ze zijn ontworpen als systemen van gestructureerde en gecoördineerde activiteiten.
Volgens Daft (2002) zijn organisaties:
Menselijke samenwerking
Gericht op doelen
Gestructureerde en gecoördineerde activiteiten
Verbonden met een externe omgeving
Het woord "organisatie" komt van het Griekse organon, wat “werktuig” betekent: een organisatie is dus
een middel om iets te bereiken.
Social profit:
Richt zich op maatschappelijke meerwaarde i.p.v. winst.
Werkt vaak binnen welzijn, zorg, cultuur, onderwijs.
Handelt vanuit een missiegedreven doelstelling.
Wat is organisatieontwikkeling?
Gebaseerd op 3 componenten (volgens het model van Tichy, Fombrun & Devenna, aangehaald door
Roskam):
1. Omgeving
a. Elke organisatie staat in wisselwerking met haar omgeving.
b. De missie bepaalt de bestaansreden: wat is onze impact, waarom zijn we nodig?
c. Organisaties ondergaan én beïnvloeden maatschappelijke veranderingen.
2. Structuur
a. Organisaties hebben een specifieke structuur met duidelijke rollen, taken, functies en
bevoegdheden.
b. Deze wordt vaak weergegeven in een organigram.
3. Menselijk kapitaal
a. Mensen maken en dragen de organisatie.
b. Werving, opleiding, motivatie en samenwerking zijn cruciale bouwstenen.
c. Leiderschap speelt hierin een sturende rol.
Organisatieontwikkeling draait om het optimaal afstemmen van omgeving, structuur en menselijk
kapitaal op het gemeenschappelijke doel.
3 Het grote waarom: missie, visie en kernwaarden
Organisaties hebben een sterk fundament nodig als richtinggevend kader voor keuzes en positionering.
Dit fundament bestaat uit:
3.1 Missie
Wat doen we? Waarom bestaan we?
De missie is de tijdloze kern van de organisatie, geworteld in haar bestaansreden. Ze geeft aan:
Waarom de organisatie bestaat
Waar ze actief is (sector/domein)
Wat haar doelen zijn
Hoe ze te werk gaat (waarden, normen)
Een goede missie vat de essentie samen, is inspirerend en richt zich op de impact voor de samenleving
of doelgroep.
MISSION-criteria voor een goede missie:
Marktgeoriënteerd (cliënt centraal)
Inspirerend
Summier (kort, duidelijk)
Specifiek (richtinggevend voor handelen)
IJverig (ambitieus én realistisch)
Omstreden (stimuleert dialoog)
Nalatenschap (blijvend, duurzaam)
,Golden Circle van Simon Sinek:
WHY: Waarom doen we dit? (missie)
HOW: Hoe doen we dit? (waarden & aanpak)
WHAT: Wat doen we concreet? (diensten)
Begin met de WHY – dat is wat mensen en medewerkers verbindt.
3.2 Visie
Waarvoor gaan we?
De visie beschrijft een toekomstbeeld: wat als de missie succesvol is uitgevoerd?
Kenmerken van een sterke visie:
Duidelijk en richtinggevend
Motiverend en inspirerend
Collectief gedragen door medewerkers
Gebaseerd op unieke eigenschappen van de organisatie
Simon Sinek’s “Just Cause”:
Een goede visie is:
Veerkrachtig bij veranderingen
Inclusief en samenbindend
Gericht op het welzijn van anderen
De visie is het kompas voor strategisch beleid: waar willen we écht naartoe?
3.3 Kernwaarden
Waarin geloven we? Wat stuurt ons handelen?
Kernwaarden zijn de fundamentele overtuigingen die richting geven aan gedrag, besluitvorming en
interne samenwerking.
Ze vormen het "ideologische DNA" van de organisatie.
Zorgen voor concrete gedragsnormen en zijn toetssteen bij dilemma’s.
Liggen vaak verankerd in de missie en visie.
Kernwaarden maken duidelijk hoe we willen werken, met elkaar én met onze doelgroep.
Voorbeeld: Respect, transparantie, inclusie, betrokkenheid.
De missie, visie en kernwaarden vormen samen de opdrachtverklaring van een organisatie. Ze zijn
onmisbaar voor strategie, communicatie én cultuur.
OEFENVRAGEN:
1. Pas de vier basiselementen van een missie toe op de missie van Onafhankelijk Leven vzw
Missie: “Onafhankelijk Leven helpt mensen met een fysieke of verstandelijke handicap de regie van
hun leven in handen te nemen. Als organisatie die aan de basis ligt van het persoonsvolgend budget,
komen wij op voor het recht van alle mensen met een handicap om hun leven zo zelfstandig mogelijk in
te vullen.”
Vier basiselementen van een missie:
Volgens de theorie moet een missie antwoord geven op deze vier vragen:
1. Waarom doen we wat we doen? (de bestaansreden)
2. Voor wie doen we het? (doelgroep)
3. Wat doen we concreet? (kernactiviteiten)
4. Hoe doen we dat? (wijze van handelen / waarden)
Toepassing op de missie van Onafhankelijk Leven vzw:
Element Uitleg
Waarom Ze willen opkomen voor de rechten van mensen met een beperking.
Mensen met een fysieke of verstandelijke handicap, gebruikers van het
Voor wie
persoonsvolgend budget.
Ze helpen mensen regie te nemen over hun leven en geven ondersteuning bij
Wat
het inzetten van een persoonsvolgend budget.
Door zich op te stellen als partner, te werken vanuit het zelfbeschikkingsrecht en
Hoe
te streven naar zelfstandigheid.
2. Vergelijk de missies van Microsoft en Google
Microsoft: “Mensen en organisaties over de hele wereld in staat stellen hun volledige potentieel te
realiseren.”
Google: “De wereldwijde informatie ordenen en voor iedereen toegankelijk en bruikbaar maken.”
, Welke missie is sterker – en waarom?
Analyse:
De missie van Microsoft is inspirerender en impactvoller. Ze communiceert waarom Microsoft
bestaat en welk effect ze wil hebben op de wereld. Het is een droombeeld waarin mensen en
organisaties hun volle potentieel bereiken — dat is richtinggevend én motiverend.
De missie van Google daarentegen is functioneel: ze zegt enkel wat Google doet (informatie
ordenen en beschikbaar maken), zonder aan te geven waarom dat belangrijk is of wat de
maatschappelijke meerwaarde ervan is.
Conclusie: De missie van Microsoft sluit beter aan bij de kenmerken van een goede missie omdat ze
meer nadruk legt op de impact, het doel en het waarom achter hun werking. Google blijft meer
beschrijvend.
3: Visie aan de hand van Martin Luther King
Martin Luther Kings bekende quote “I have a dream” wordt vaak gebruikt als hét voorbeeld van een
inspirerende visie.
Wat maakt zijn visie krachtig?
Ze is ambitieus, inspirerend en gericht op een betere toekomst.
Ze daagt uit, roept emoties op en verbindt mensen aan een groter geheel.
Ze is niet noodzakelijk realistisch op korte termijn, maar werkt als kompas voor actie.
Kenmerken van een goede visie (zoals toegepast op MLK en organisaties):
Kenmerk Uitleg
Toekomstgericht Geeft richting aan waar de organisatie (of samenleving) naartoe wil.
Inspirerend Spreekt tot de verbeelding, motiveert mensen om zich te engageren.
Uniek &
Benadrukt wat de organisatie anders of beter doet dan anderen.
onderscheidend
Duurzaam Blijft geldig ondanks veranderingen in de context.
Emotioneel geladen Zet mensen in beweging, brengt passie en overtuiging.
4. Waarmee associeer je het begrip “kernwaarden” binnen een organisatie? Noem 3
kernwoorden.
Kernwaarden zijn de morele en ideologische pijlers waarop een organisatie gebouwd is. Ze vormen het
“DNA” van de organisatie en geven richting aan het denken, handelen en beslissen. Drie kernwoorden
die ik met dit begrip associeer, zijn:
1. Richtinggevend – Kernwaarden sturen het gedrag van medewerkers en bepalen de cultuur van
de organisatie.
2. Gedeeld – Ze zijn gedragen door iedereen binnen de organisatie, van werkvloer tot
management.
3. Identiteit – Ze drukken uit waarvoor de organisatie staat en waarin ze gelooft.
5. Leg uit: missie – visie – kernwaarden.
Een missie beschrijft de reden van bestaan van een organisatie. Ze is het antwoord op de vraag wat de
organisatie doet, voor wie en waarom. Ze is tijdloos en vormt het fundament van alle strategische
keuzes.
De visie daarentegen kijkt vooruit en verwoordt waar de organisatie naartoe wil. Ze beschrijft het
toekomstbeeld dat men wil realiseren als de missie geslaagd is. Een visie is dus ambitieus, maar moet
ook haalbaar en inspirerend zijn.
De kernwaarden geven aan hoe men die missie en visie wil waarmaken. Ze vormen het moreel kompas
dat het gedrag en de keuzes van medewerkers richting geeft, en maken duidelijk welke overtuigingen
centraal staan.
Samen vormen deze drie bouwstenen de identiteit van een organisatie en bepalen ze haar strategische
koers.
6.Wat is het verschil tussen een profit- en een missiegedreven organisatie?
1 Inleiding
Focus op missiegedreven (social profit) versus profitorganisaties.
Het fundament van een organisatie bestaat uit drie met elkaar verweven elementen:
Missie: waarom bestaan we?
Visie: waar willen we naartoe?
Kernwaarden: wat vinden we belangrijk en hoe handelen we?
Deze vormen samen de basis voor strategische keuzes en bepalen de richting, positionering en cultuur
van een organisatie.
2 Wat zijn organisaties?
Organisaties zijn gestructureerde samenwerkingsverbanden met een doel, ingebed in de samenleving.
Ze zijn ontworpen als systemen van gestructureerde en gecoördineerde activiteiten.
Volgens Daft (2002) zijn organisaties:
Menselijke samenwerking
Gericht op doelen
Gestructureerde en gecoördineerde activiteiten
Verbonden met een externe omgeving
Het woord "organisatie" komt van het Griekse organon, wat “werktuig” betekent: een organisatie is dus
een middel om iets te bereiken.
Social profit:
Richt zich op maatschappelijke meerwaarde i.p.v. winst.
Werkt vaak binnen welzijn, zorg, cultuur, onderwijs.
Handelt vanuit een missiegedreven doelstelling.
Wat is organisatieontwikkeling?
Gebaseerd op 3 componenten (volgens het model van Tichy, Fombrun & Devenna, aangehaald door
Roskam):
1. Omgeving
a. Elke organisatie staat in wisselwerking met haar omgeving.
b. De missie bepaalt de bestaansreden: wat is onze impact, waarom zijn we nodig?
c. Organisaties ondergaan én beïnvloeden maatschappelijke veranderingen.
2. Structuur
a. Organisaties hebben een specifieke structuur met duidelijke rollen, taken, functies en
bevoegdheden.
b. Deze wordt vaak weergegeven in een organigram.
3. Menselijk kapitaal
a. Mensen maken en dragen de organisatie.
b. Werving, opleiding, motivatie en samenwerking zijn cruciale bouwstenen.
c. Leiderschap speelt hierin een sturende rol.
Organisatieontwikkeling draait om het optimaal afstemmen van omgeving, structuur en menselijk
kapitaal op het gemeenschappelijke doel.
3 Het grote waarom: missie, visie en kernwaarden
Organisaties hebben een sterk fundament nodig als richtinggevend kader voor keuzes en positionering.
Dit fundament bestaat uit:
3.1 Missie
Wat doen we? Waarom bestaan we?
De missie is de tijdloze kern van de organisatie, geworteld in haar bestaansreden. Ze geeft aan:
Waarom de organisatie bestaat
Waar ze actief is (sector/domein)
Wat haar doelen zijn
Hoe ze te werk gaat (waarden, normen)
Een goede missie vat de essentie samen, is inspirerend en richt zich op de impact voor de samenleving
of doelgroep.
MISSION-criteria voor een goede missie:
Marktgeoriënteerd (cliënt centraal)
Inspirerend
Summier (kort, duidelijk)
Specifiek (richtinggevend voor handelen)
IJverig (ambitieus én realistisch)
Omstreden (stimuleert dialoog)
Nalatenschap (blijvend, duurzaam)
,Golden Circle van Simon Sinek:
WHY: Waarom doen we dit? (missie)
HOW: Hoe doen we dit? (waarden & aanpak)
WHAT: Wat doen we concreet? (diensten)
Begin met de WHY – dat is wat mensen en medewerkers verbindt.
3.2 Visie
Waarvoor gaan we?
De visie beschrijft een toekomstbeeld: wat als de missie succesvol is uitgevoerd?
Kenmerken van een sterke visie:
Duidelijk en richtinggevend
Motiverend en inspirerend
Collectief gedragen door medewerkers
Gebaseerd op unieke eigenschappen van de organisatie
Simon Sinek’s “Just Cause”:
Een goede visie is:
Veerkrachtig bij veranderingen
Inclusief en samenbindend
Gericht op het welzijn van anderen
De visie is het kompas voor strategisch beleid: waar willen we écht naartoe?
3.3 Kernwaarden
Waarin geloven we? Wat stuurt ons handelen?
Kernwaarden zijn de fundamentele overtuigingen die richting geven aan gedrag, besluitvorming en
interne samenwerking.
Ze vormen het "ideologische DNA" van de organisatie.
Zorgen voor concrete gedragsnormen en zijn toetssteen bij dilemma’s.
Liggen vaak verankerd in de missie en visie.
Kernwaarden maken duidelijk hoe we willen werken, met elkaar én met onze doelgroep.
Voorbeeld: Respect, transparantie, inclusie, betrokkenheid.
De missie, visie en kernwaarden vormen samen de opdrachtverklaring van een organisatie. Ze zijn
onmisbaar voor strategie, communicatie én cultuur.
OEFENVRAGEN:
1. Pas de vier basiselementen van een missie toe op de missie van Onafhankelijk Leven vzw
Missie: “Onafhankelijk Leven helpt mensen met een fysieke of verstandelijke handicap de regie van
hun leven in handen te nemen. Als organisatie die aan de basis ligt van het persoonsvolgend budget,
komen wij op voor het recht van alle mensen met een handicap om hun leven zo zelfstandig mogelijk in
te vullen.”
Vier basiselementen van een missie:
Volgens de theorie moet een missie antwoord geven op deze vier vragen:
1. Waarom doen we wat we doen? (de bestaansreden)
2. Voor wie doen we het? (doelgroep)
3. Wat doen we concreet? (kernactiviteiten)
4. Hoe doen we dat? (wijze van handelen / waarden)
Toepassing op de missie van Onafhankelijk Leven vzw:
Element Uitleg
Waarom Ze willen opkomen voor de rechten van mensen met een beperking.
Mensen met een fysieke of verstandelijke handicap, gebruikers van het
Voor wie
persoonsvolgend budget.
Ze helpen mensen regie te nemen over hun leven en geven ondersteuning bij
Wat
het inzetten van een persoonsvolgend budget.
Door zich op te stellen als partner, te werken vanuit het zelfbeschikkingsrecht en
Hoe
te streven naar zelfstandigheid.
2. Vergelijk de missies van Microsoft en Google
Microsoft: “Mensen en organisaties over de hele wereld in staat stellen hun volledige potentieel te
realiseren.”
Google: “De wereldwijde informatie ordenen en voor iedereen toegankelijk en bruikbaar maken.”
, Welke missie is sterker – en waarom?
Analyse:
De missie van Microsoft is inspirerender en impactvoller. Ze communiceert waarom Microsoft
bestaat en welk effect ze wil hebben op de wereld. Het is een droombeeld waarin mensen en
organisaties hun volle potentieel bereiken — dat is richtinggevend én motiverend.
De missie van Google daarentegen is functioneel: ze zegt enkel wat Google doet (informatie
ordenen en beschikbaar maken), zonder aan te geven waarom dat belangrijk is of wat de
maatschappelijke meerwaarde ervan is.
Conclusie: De missie van Microsoft sluit beter aan bij de kenmerken van een goede missie omdat ze
meer nadruk legt op de impact, het doel en het waarom achter hun werking. Google blijft meer
beschrijvend.
3: Visie aan de hand van Martin Luther King
Martin Luther Kings bekende quote “I have a dream” wordt vaak gebruikt als hét voorbeeld van een
inspirerende visie.
Wat maakt zijn visie krachtig?
Ze is ambitieus, inspirerend en gericht op een betere toekomst.
Ze daagt uit, roept emoties op en verbindt mensen aan een groter geheel.
Ze is niet noodzakelijk realistisch op korte termijn, maar werkt als kompas voor actie.
Kenmerken van een goede visie (zoals toegepast op MLK en organisaties):
Kenmerk Uitleg
Toekomstgericht Geeft richting aan waar de organisatie (of samenleving) naartoe wil.
Inspirerend Spreekt tot de verbeelding, motiveert mensen om zich te engageren.
Uniek &
Benadrukt wat de organisatie anders of beter doet dan anderen.
onderscheidend
Duurzaam Blijft geldig ondanks veranderingen in de context.
Emotioneel geladen Zet mensen in beweging, brengt passie en overtuiging.
4. Waarmee associeer je het begrip “kernwaarden” binnen een organisatie? Noem 3
kernwoorden.
Kernwaarden zijn de morele en ideologische pijlers waarop een organisatie gebouwd is. Ze vormen het
“DNA” van de organisatie en geven richting aan het denken, handelen en beslissen. Drie kernwoorden
die ik met dit begrip associeer, zijn:
1. Richtinggevend – Kernwaarden sturen het gedrag van medewerkers en bepalen de cultuur van
de organisatie.
2. Gedeeld – Ze zijn gedragen door iedereen binnen de organisatie, van werkvloer tot
management.
3. Identiteit – Ze drukken uit waarvoor de organisatie staat en waarin ze gelooft.
5. Leg uit: missie – visie – kernwaarden.
Een missie beschrijft de reden van bestaan van een organisatie. Ze is het antwoord op de vraag wat de
organisatie doet, voor wie en waarom. Ze is tijdloos en vormt het fundament van alle strategische
keuzes.
De visie daarentegen kijkt vooruit en verwoordt waar de organisatie naartoe wil. Ze beschrijft het
toekomstbeeld dat men wil realiseren als de missie geslaagd is. Een visie is dus ambitieus, maar moet
ook haalbaar en inspirerend zijn.
De kernwaarden geven aan hoe men die missie en visie wil waarmaken. Ze vormen het moreel kompas
dat het gedrag en de keuzes van medewerkers richting geeft, en maken duidelijk welke overtuigingen
centraal staan.
Samen vormen deze drie bouwstenen de identiteit van een organisatie en bepalen ze haar strategische
koers.
6.Wat is het verschil tussen een profit- en een missiegedreven organisatie?
